คู่มือตำนานเทพเจ้ากรีก-โรมัน

ลำดับตอนที่ #8 : ไกอา-Gaia ปฐมเทพ

ไกอา หรือที่ชาวโรมันเรียกว่าเทอร์รา-Terra เป็นเทพีแห่งผืนดินและผืนโลก เรื่องเล่าขานของนางนั้นส่วนใหญ่ปรากฏในบทกวีของเฮเซียด-Hesoid นางเป็นธิดาของเทพอีเธอร์-เทพแห่งแสงสว่าง และ เฮเมร่า-เทพีแห่งกลางวัน ว่ากันว่านางเป็นมารดาแห่งยักษ์ไททันเหล่ายักษ์และยักษ์ไซครอปส์ ตอนที่พระนางไกอาถือกำเนิดพระนางได้งอม้วนร่างกายของพระนางเป็นพื้นพิภพ พระนางก่อรูปขุนเขาตามแนวกระดูกสันหลัง ความชุ่มชื้นหรือก็คือเหงื่อของพระนางได้กลายมาเป็นแอ่งน้ำและทะเลสาบ  ตามตำนานเมื่อเกือบทุกสิ่งอย่างถือกำเนิดขึ้นมาแล้ว ความว่างเปล่าหรือเคออสย่อมไม่เป็นความว่างอีกต่อไป และแล้ว เคออส ก็สูญสลายไป ส่วนที่เหลือของเคออสก็ได้ให้กำเนิดเป็นที่ว่างขนาดใหญ่ลอยอยู่เหนือไกอา กลายเป็นท้องฟ้าเรียกว่า “อูรานอส” 

กาลเวลาผ่านไปชาวกรีกในยุคแรกได้มอบสถานที่ศักดิ์สิทธิ์บนภูเขาให้กับเทพีไกอา นั้นก็คือวิหารเดลฟี-Oracle of Delphi และให้นักบวชหญิงอันเรียกว่า "ไพเธีย" เป็นผู้เฝ้าวิหาร ซึ่งต่อมาก็ได้ถูกเทพอพอลโลยึดครองไป ต่อจากนั้นพระนางไกอาก็ถูกบูชาภายใต้ลัทธิที่ใช้ชื่อว่า "อาเนซิโดร่า-Anesidora" ซึ่งชื่อของลัทธินี้แปลได้ว่า "ผู้มอบบรรณาการ-Giver of gifts" บ้างก็เรียกชื่อลัทธินี้ว่า "คอลลิเจนเนี-Calligeneia" , "ยูรัสเทอมอส-Eurusternos" และ "แพนโดรอส-Pandoros" ส่วนการบูชาเทพีไกอานั้นจะนิยมบูชาคู่กับเทพีดีมิเตอร์ เพราะมีผลพวงเป็นเทพีผู้มอบความอุดมบูรณ์ มีความเกี่ยวข้องกับธรรมชาติเช่นกัน 

พระแม่ธรณีไกอา

ความรู้เพิ่มเติม 

นักกวีเฮเซียด-Hesoid

เฮเซียด หรือ เฮซอย เป็นกวีชาวกรีกที่สันนิษฐานว่ามีชีวิตอยู่ร่วมสมัยกับโฮเมอร์ ในระหว่างปีที่ 750 ถึง 650 ก่อน ค.ศ. เฮเซียด เป็นกวีรายแรกในธรรมเนียมทางวรรณกรรมของตะวันตก ที่นำตัวเองเข้าไปมีบทบาทอยู่ในกวีนิพนธ์ของตัวเองนักเขียนยุคโบราณถือว่าเฮเซียด มีฐานะร่วมกับโฮเมอร์ในฐานะผู้ก่อตั้งขนบธรรมเนียมทางศาสนาของกรีซ] ปัจจุบันเราถือว่าเฮเซียด เป็นแหล่งข้อมูลหลักในทางวรรณคดี เกี่ยวกับเทพปกรณัมของกรีซ และข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ เช่น เทคนิกการทำนาสมัยกรีซโบราณ ความคิดทางเศรษฐศาสตร์ยุคเริ่มแรก ความรู้ทางดาราศาสตร์โบราณ และการบอกเวลาในสมัยโบราณ   

เฮเซียดประพันธ์งานที่เป็นกวีนิพนธ์เชิงสั่งสอน-Didactic poems ไว้หลายเรื่อง ซึ่งท่านแทรกรายละเอียดเกี่ยวกับชีวิตของตนไว้ ทำให้เราทราบว่าบิดาของท่านมาจากเมืองไซเม-Cyme ในแคว้นอีโอลิส-Aeolis ซึ่งอยู่บริเวณชายฝั่งเอเชียไมเนอร์ ใต้เกาะเลสบอสลงมา โดยบิดาของเฮเซียดเดินทางข้ามทะเลมาตั้งรกรากที่เมืองเล็กๆ ชื่อว่า "อัสเคร" (Ἄσκρη) ใกล้กับเธสปิไอ ในแคว้นบีโอเชีย, "สถานที่ต้องสาป ทารุณในหน้าหนาว ลำบากในหน้าร้อน ไม่เคยมีดีสักอย่าง" (งานและวัน 640) เฮเซียดได้รับมรดกจาบิดาเป็นที่ดินแปลงเล็กๆ อยู่เชิงเขาเฮลิคอน ซึ่งเป็นต้นเหตุให้ต้องเป็นคดีความกับ เปอร์เซส พี่ชายของตนหลายครั้ง โดยเฮเซียดเล่าว่าพี่ชายของท่านโกงสิทธิในส่วนแบ่งมรดก โดยไปติดสินบนผู้ปกครอง แต่ภายหลังก็ตกยากและต้องบากหน้ามาขอพึ่งท่าน

เฮเซียดไม่ชอบเดินทางทางทะเลเหมือนอย่างบิดา แต่มีครั้งหนึ่งท่านข้ามช่องแคบระหว่างแผ่นดินใหญ่ของกรีซ กับยูบีอา-Euboea เพื่อร่วมประกวดร้องเพลงในพิธีฉลองงานศพ และชนะการประกวด นอกจากนี้ท่านยังเล่าถึงการได้พบกับอัปสรมิวส์บนเขาเฮลิคอน ในขณะที่กำลังคุมฝูงแกะอยู่ โดยเหล่าอัปสรมิวส์ปรากฏตัวขึ้นและมอบคธาประดับใบลอเรลให้ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจในเชิงกวี 

เฮเซียดกับอัปสรมิวส์  โดย กุสตาฟ มอโร-Gustave Moreau ในภาพแสดงกวีเฮเซียดในขณะได้รับพิณจากเทพอัปสร ซึ่งต่างไปจากคำบอกเล่าของเฮเซียดว่าเป็นคธาประดับพวงมาลัยใบลอเรล