คู่มือตำนานเทพเจ้ากรีก-โรมัน

ลำดับตอนที่ #41 : ทานาโทส-Thanatos เทพแห่งความตาย

ทานาโทส หรือในภาษาโรมันว่าออร์คัส-Orcus บุตรแห่งเทพเอเรบัส-เทพแห่งความมืด กับ นิกซ์-เทพีแห่งราตรี ฝาแฝดของเทพฮิปนอส-เทพแห่งนิทรา  เทพองค์นี้เป็นเทพแห่งความตายครับ 

ว่ากันว่าทานาโทสเป็นเทพที่คอยรับใช้เทพฮาเดส หน้าที่ส่วนมากของเทพองค์นี้คือคอยพาเอาดวงวิญญาณคนตายไปส่งที่แดนนรกใต้พิภพ  เนื่องจากเป็นเทพแห่งความตาย ซึ่งความตายเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนหวาดกลัว และแม้แต่เหล่าเทพก็ยังรังเกียจทานาโทส จึงนับว่า ทานาโทส เป็นปีศาจตนหนึ่งก็ว่าได้ 

โดยทานาโทสเองก็เกลียดชังมนุษย์และเทพเจ้าอื่นๆเช่นเดียวกัน มีตำนานเล่าว่าทานาโทสนั้นเคยต่อสู้กับวีรบุรุษเฮราคลีส โดยเฮราคลีสนั้นต้องการช่วยเหลือราชินีอัลเคสทิส-Alkestis ซึ่งยอมสละชีวิตตนเพื่อให้พระสวามี แอดมีตอส-Admetos มีพระชนม์ชีพยืนยาว เมื่อเฮราคลีสสามารถล้มทานาโทสได้จึงเท่ากับเป็นผู้มีชัยเหนือความตาย ทานาโทสจึงยอมให้อัลเคสทิสมีชีวิตต่อไปได้

ภาพของเทพทานาโทสโดยศิลปินชาวเม็กซิกัน Mauricio García Vega

มีอีกตำนานหนึ่งเป็นเรื่องของกษัตริย์จอมเจ้าเล่ห์จากนครโครินธ์ ผู้มีนามว่าซิซี่ฟัส ซิซี่ฟัสเป็นกษัตริย์ผู้โลภมากและคตโกง เมื่อถึงวันที่ชะตาของ องค์ซุสก็ส่งเทพทานาโทสมารับวิญญานของซิซิฟัสไปลงนรกทาร์ทารัส 

แต่เมื่อทานาโทสไปไปถึงที่พำนักของซิซี่ฟัส(ซึ่งราชาองค์นี้ก็รออยู่ก่อนแล้ว) เมื่อทั้งสองพบกันซิซี่ฟัสก็ลงมือคุยชวนเทพแห่งความตายคุย เมื่อทานาโทสเผลอซิซี่ฟัสก็เหวี่ยงบ่วงเชือกมัดตัวทานาโทสไว้พร้อมกับเอาผ้ามาอุดปากและเอาพระองค์ไปซ่อนไว้ในที่ลับในพระราชวัง

ถึงจังหวะนี้ที่เทพแห่งความตายไม่สามมารถออกมาทำหน้าที่ได้  การตายจึงไม่มีในโลกอีก สงครามก่อก็มีขึ้นเรื่อยๆและไม่จบเสียที เหล่าทหารเข้าปะทะกัน คิดดูซิบางคนที่โดนหอกเสียบ โดนตัดขาดช่วงเอว ก็ยังลุกขึ้นสู้ต่อได้ 

เรื่องนี้ทำให้แม้แต่แอรีสที่เป็นเทพสงครามก็ยังเริ่มเบื่อและหงุดหงิด เพราะสงครามมันไม่จบสักที เทพแห่งสงครามจึงไปออกจามหาและพบว่าทานาโทสถูกจับตัวไว้เลยเข้าไปปล่อยตัวแล้วให้เทพแห่งความตายกลับไปทำหน้าที่ต่อ

ดังนั้นซิซี่ฟัสจึงถูกทานาโทสลากกลับมาที่นรกอีกครั้ง แต่คราวนี้ซิซี่ฟัสก็มีแผนอีกครับ โดยคราวนี้ซิซี่ฟัสได้โน้มน้าวเทพีเพอร์เซโฟเน่ให้เขากลับไปหาภรรยาที่ระบุว่าไม่ได้ให้ฝังศพเขาอย่างถูกต้อง พระนางก็เกิดสงสารจึงส่งตัวซิสซี่ฟัสกลับไป

และเมื่อครั้งที่สาม ที่หมดเวลาของซิซี่ฟัสจริงๆ โดยคราวนี้ซุสส่งเฮอร์มิสมาเองเลยครับ แต่จนถึงที่สุดซิซี่ฟัสก็บอกปัดความตายของตน ฮาเดสจึงแสร้งกล่าวว่า "เห็นหินก้อนใหญ่ๆนั่นไหม แล้วเห็นเนินนั่นป่ะ ถ้าเจ้าสามารถเช็ยครกขึ้นภูเขา เอ้ย เข็ญหินขึ้นจนสุดเนินได้ ข้าจะให้เเจ้าได้มีชีวิตอีกครั้ง" ซึ่งซิซีฟัสก็ตอบตกลง แต่ทุกครั้งที่ซิซี่ฟัสกำลงจะเข็ญหินก้อนนั้นถึงจุดหมายไดหินก็จะหนักขึ้นและกลิ้งทับร่างซิซี่ฟัสผู้นี้ทุกครั้งไป

นิทราและความตาย (ฮิปนอสและทานาโทส) ภาพโดย จอห์น วิลเลี่ยม วอเตอร์เฮาส์-John William Waterhouse (1874)

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม เทพทานาโทสถูกสร้างเป็นตัวละครในการ์ตูนหลายเรื่อง เช่นการ์ตูนญี่ปุ่นเรื่อง เซนต์เซย่า โดยทานาโทสในเรื่องเซนต์เซย่านี้ เป็นเทพเจ้าแห่งเอริเชี่ยน ทานาโทสถูกวาดให้มีดวงตาและผมเป็นสีเงิน มีดาวห้าแฉกสีดำอยู่กลางหน้าผาก และมีนิสัยโหดร้ายมาก

  ในวิดีโอเกม เพอร์โซนา 3 ทานาโทสเป็นเพอร์โซนาสูงสุดของอาร์คานา เดธ มีลักษณะคล้ายกับอสุรกายชุดดำ ใช้ดาบเป็นอาวุธ และมีโลงศพขนาดเล็กต่อกันเหมือนปีกอยู่ด้านหลัง โดยทานาโทสปรากฏตัวเมื่อตัวเอกเรียกเพอร์โซนาออร์เฟอุสครั้งแรก ซึ่งทานาโทสได้ฉีกร่างของออร์เฟอุสออกมาและทำลายชาโดว์แมจิเชียน ก่อนจะคืนสภาพเป็นออร์เฟอุสตามเดิม ในภายหลัง ผู้เล่นสามารถสร้างเพอร์โซนา ทานาโทสได้โดยการรวมเพอร์โซนาอื่นทั้งหมดในกลุ่มอาร์คานา เดธ เข้าด้วยกัน นอกจากนี้ เมสไซยาห์ซึ่งเป็นเพอร์โซนาสูงสุดของอาร์คานา จัดเมนต์ก็จะได้จากการรวมออร์เฟอุสและทานาโทสเข้าด้วยกันเท่านั้น

 ในเกม ก็อดออฟวอร์:โกสต์ออฟสปาร์ตาร์ ทานาโทสเป็นบอสตัวสุดท้ายของเกม ลักษณะคือ ไว้ผมยาว ใส่เกราะ และไม่มีตาดำ สามารถแปลงร่างเป็นอสุรกายได้ โดยเราจะได้ทานาโทสหลังจากที่เครโทสต่อสู้กับดีมอส น้องชายของตัวเอง และทานาโทสพยายามจะฆ่าดีมอสทิ้ง เครโทสและดีมอสจึงต้องช่วยกันกำจัดทานาโทสเสีย ทานาโทสจับดีมอสกระแทกหน้าผาจนดีมอสตาย เครโทสแค้นมาก จึงได้สังหารทานาโทสตายแล้วอุ้มศพดีมอสกลับไปหา gravedigger ที่รออยู่แล้ว(gravedigger ที่จริงแล้วคือซุสแปลงกายมา)

ในนวนิยาย เพอร์ซีย์ แจ็กสัน ภาคบุตรแห่งสมุทรเทพ ทานาโทสเป็นเทพฝ่ายดี  โดยในเนื้อเรื่อง เทพีไกอา(ฝ่ายร้าย) หรือบางทีก็ว่าเป็นสมุนของนางเป็นคนจับทานาโทสไปไว้ที่ภูเขาแห่งหนึ่ง เพื่อกันไม่ให้ทานาโทสไปรับวิญญาณคนตายได้ เมื่อวิญญาณไม่มีทานาโทสคอยพาไปส่งที่ยมโลก วิญญาณก็สามารถกลับเข้าร่างได้ เมื่อเป็นเช่น จึงทำให้โลกมนุษย์ปั่นป่วน เพราะอะไรที่ควรตายก็ไม่ตาย เนื้อเรื่องของภาคนี้จึงเป็นการไปช่วยเหลือเทพทานาโทสที่ถูกจับตัวไป

เทพทานาโทสในการ์ตูนเซนต์เซย์ย่า