คู่มือตำนานเทพเจ้ากรีก-โรมัน

ลำดับตอนที่ #107 : เอดิปัส-Oedipus กับคำถามของสฟิงซ์

เอดิปัสในตำนานกรีกนั้น คือบุตรแห่งกษัตริย์ไลอัส-Leius และราชินีโจคัสตา-Jocusta ซึ่งเขาเองต่อมาก็ได้เป็นกษัตริย์แห่งนครธีปส์ ชื่อของเอดิปัสนั้นเป็นคำกรีก แปลได้ว่า "เท้าบวม" 

เมื่อแรกเกิด เอดิปัส ได้รับคำทำนายจากเทพพยากรณ์ว่า เมื่อโตขึ้นจะเป็นผู้ฆ่าบิดาและสมรสกับมารดาตัวเอง และนำหายนะมาสู่ครอบครัวและเมืองธีบส์ 

ดังนั้นไลอัสพระบิดาจึงคิดตัดไฟแต่ต้นลมด้วยการสั่งให้บริวารนำเอดิปัสน้อยไปทิ้งที่ภูเขา ทว่าทหารเกิดความสงสารจึงนำไปมอบให้พระราชา โพลิบัส-Polybus ราชินีเมโรเพ-Merope แห่งเมืองโครินธ์- Corinth เลี้ยงดู ซึ่งทั้งสองพระองค์ก็รับเลี้ยงเอดิปัสเป็นบุตรบุญธรรมและชุบเลี้ยงดูแลอย่างดี 

วันหนึ่งเอดิปัสเกิดอยากรู้อนาคตของตนจึงไปขอคำพยากรณ์ที่วิหารเทพพยากรณ์เดลฟี ซึ่งเมื่อเขารับฟังคำพยากรณ์ก็ตกใจอย่างมาก และเนื่องจากโพลิบัสยังไม่ได้เล่าความจริงให้ฟัง เอดิปัสจึงคิดเอาเองว่า โพลิบัสและเมโรเพคือพระบิดามารดาที่แท้จริง 

เอดิปัสเชื่อว่าเขาจะต้องฆ่าโพลิบัส และแต่งงานกับเมโรเพ ดังนั้นเขาจึงคิดหนีจากโครินธ์ แต่ในระหว่างทางที่เค้าหนีจากเมืองนั้นเอง เค้าได้พบกับชายที่ถือไม้เท้านั่งอยู่บนรถม้าลาก ชายนั้นกล่าวให้เขาหลีกทางให้รถม้าผ่านไป แล้วฟาดไม้เท้าในมือไปยังศีรษะของเอดิปัส เอดิปัสเลยตอบโต้ซะจนชายบนรถม้าถึงแก่ความตายโดยไม่รู้เลยว่านั้นคือพระบิดาแท้ๆ ของตน

ด้วยว่าเมืองที่ใกล้ที่สุดตอนนั้นมีแค่ธีปส์กับโครินธ์ดังนั้นจึงเดินทางไปยังธีปส์  ในตอนนั้นเมืองธีปส์กำลังถูกสัตว์ประหลาดนามสฟิงซ์อวละวาดไล่กินผู้คนอยู่ สฟิงซ์นั้นเป็นสัตว์ประหลาดเพศเมีย มีหน้าและอกเป็นของหญิงสาว ทว่านอกนั้นเป็นสิงโตหมดพร้อมๆกันก็มีปีกและมีสี่ขา  

เอดิปัส ตอบคำถามของสฟิงซ์ วาดโดยฌ็อง-โอกุสต์-ดอมีนิก แอ็งกร์ ค.ศ. 1805

สฟิงซ์จะถามปัญหาแก่ผู้ที่อาจหาญจะเข้าไปกำจัดมัน หากตอบคำถามผิด ก็จะจับกินจนชาวเมืองตายไปหลายคน ผู้ดูแลเมืองตอนนั้น จึงประกาศว่าผู้ใดที่กำจัด สฟิงซ์ได้ ผู้นั้นจะได้รับตำแหน่งราชาผู้ครองบัลลังค์ และได้ครอบครองราชินีม่ายของเมือง  และในตอนนั้นเอดิปัสก็ได้ยินประกาศพอดีประกอบกับมาจ๊ะเอ๋กับสฟิงซ์แทบจะทันที 

และแล้วเอดิปัสก็เจอกับสฟิงซ์ มันถามเอดิปัสว่า อะไรเอ่ย เดินสี่ตีนในยามเช้า เดิน 2 ตีนในยามเที่ยง และเดิน 3 ตีนในตอนเย็น เมื่อเอดิปัสได้ฟังปริศนา ก็ครุ่นคิดครู่หนึ่งก่อนตอบไปว่า อะไรนั้นก็คือมนุษย์ไงเล่า ตอนเด็กคลานไปมา เหมือนเดินสี่ขา  พอโตขึ้นก็เดินสองขา แต่พอเริ่มแก่ยักเย่ยักยัน เดินถือไม้เท้า เท่ากับเดินสามขา

และนี่ก็คือคำตอบที่ถูกพอดี สฟิงซ์ตกใจมาก เพราะไม่เคยมีใครตอบมันได้มาก่อน มันจึงบินขึ้นฟ้าและทิ้งตัวดิ่งลงพื้นจนถึงแก่ความตาย สิ้นตำนานสฟิงซ์ไป ดังนั้นเอดิปัสจึงได้ครองบัลลังก์และได้แต่งงานกับนางโจคัสตาผู้เป็นมารดาแท้ๆ ตรงตามตำทำนายเป๊ะๆ

ต่อมาไม่นาน ข่าวการสิ้นพระชนม์ของราชาโพลิบัส Polybus ก็มาถึงทำให้ เอดิปัสถึงกับงุงงง จนคิดออกถึงชาติกำเนิดที่แท้จริงของตน ว่าไม่ใช่บุตรแท้ของโพลิบัส ดังนั้นชายที่เขาปลิดชีพไปต้องเป็นพระบิดาแท้ๆของตน และหญิงที่เค้าอยู่กินด้วยทุกวันนี้คือพระมารดาแท้ๆ เช่นเดียวกัน (แต่ดันมีลูกด้วยกันไปแล้วถึง 4 คน) เรื่องนี้ทำเอาเอดิปัสแทบบ้า ส่วนนางโจตัสตาเมื่อทราบก็ทรงรับไม่ได้และได้ใช้มีดปลิดชีพตนเองไป เมื่อเอดิปัสเห็นว่ามารดาตายก็ถึงกับควักลูกตาทั้งสองของตนออกมาจนกลายเป็นคนตาบอดไป