วังปารุสกวัน หรือย่อว่า วังปารุสก์ ตั้งอยู่หัวมุมถนนพิษณุโลก ตัดกับถนนราชดำเนินนอก เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร เป็นวังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเป็นวังที่ประทับของจอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ พระราชโอรสในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ เนื่องในวโรกาสที่ทรงสำเร็จการศึกษาวิชาการทหาร จากประเทศรัสเซีย เมื่อ พ.ศ. 2449 ปัจจุบันใช้เป็นที่ทำการของสำนักข่าวกรองแห่งชาติ พิพิธภัณฑ์กรมตำรวจ และกองบัญชาการตำรวจนครบาล เ้าวัปารุส์
เร็วามรู้ทั้วามรัและารเมืออเ้านายผู้รอวัปารุส์
ย้อนอีไปถึพ.ศ.๒๔๔๘
ย้อนอีไปถึพ.ศ.๒๔๔๘ ห้าปี่อนสิ้นรัาลที่ ๕ สถาปนิาวยุโรปสามนออแบบบ้านแบบอิาเลียนวิลล่าหลัหนึ่เสร็
สถาปัยรรมแบบอิาเลียนเป็นที่นิยมว่าส่าามที่สุสำหรับสยามในยุรับอิทธิพละวันเพื่อารอยู่รออประเทศ และยัีรที่มีนาย่าอิาเลียนเินทามาออแบบและวบุมารสร้าให้ถึรุเทพฯอี้วย
อิาเลียนวิลล่าสอั้นทาสีรีม สร้าึ้นใล้พระที่นั่อัมพรสถาน ไ้ื่อว่า "วัปารุสวัน" มาาื่อสวนอไม้บนสวรร์ั้นาวึส์อพระอินทร์ ้านหลัอวัเป็นสวนอไม้ ัอย่ามีระเบียบ แวล้อม้วยไม้ให่ร่มรื่นราวับสวนในอัฤษ บรรยาาศสวยามน่าอยู่สำหรับรอบรัวเล็ๆประอบ้วยพ่อแม่ลู แ่มีมหาเล็เ็าย้าราบริพารำนวนมา เพื่อสมพระเียริเ้าอวัผู้เป็นพระราโอรสอพระเ้าแผ่นิน ประสูิแ่สมเ็พระบรมราินีนาถ ือเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถ รมหลวพิษุโลประานาถ
านะทาสัมอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถถือว่าสำัในลำับ้นๆ เมื่อเทียบับพระเ้าลูยาเธอพระอ์อื่นๆ ในรัาลที่ ๕ เพราะนอาทรเป็นพระราโอรสในสมเ็พระบรมราินีนาถแล้ว ยัเป็นพระราอนุาลำับถัมาาสมเ็พระบรมโอรสาธิรา เ้าฟ้ามหาวิราวุธอี้วย
สมเ็พระศรีพัรินทราบรมราินีนาถ ึ่อเอ่ยในที่นี้เพียสั้นๆว่า "สมเ็พระพันปี" ทรมีพระราโอรสธิา ทั้หม ๙ พระอ์ ามลำับันี้
๑. สมเ็เ้าฟ้าหิพาหุรัมีมัย พ.ศ. ๒๔๒๑-๒๔๓๐ ในรัาลที่ ๖ ทรไ้รับารสถาปนาเป็นรมพระเทพนารีรัน์
๒. พระบาทสมเ็พระรามาธิบีศรีสินทรมหาวิราวุธ พระมุเล้าเ้าอยู่หัว
๓. สมเ็เ้าฟ้าายรีเพรุม์ธำร
๔. สมเ็เ้าฟ้าายัรพษ์ภูวนารถ รมหลวพิษุโลประานาถ
๕. สมเ็เ้าฟ้าายศิริราุธภั์
๖. สมเ็เ้าฟ้าหิ สิ้นพระนม์ในวันที่ประสูิ
๗. สมเ็เ้าฟ้าายอัษา์เาวุธ รมหลวนรราสีมา
๘. สมเ็เ้าฟ้าายุาธุธราิล รมุนเพรบูร์อินทราัย
๙. พระบาทสมเ็ พระปรมินทรมหาประาธิป พระปเล้าเ้าอยู่หัว
สมเ็เ้าฟ้าายรีเพรุม์ธำร สิ้นพระนม์เมื่อทรพระเยาว์มา แ่พระนม์ไ้ ๗ พรรษา ็เท่าับเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ทรเป็นลำับ่อมาในารสืบราสันิวศ์ หาว่าสมเ็พระบรมโอรสาธิราไม่มีพระโอรส ล่าวันว่าสมเ็พระพันปีทรทูลอพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวไว้ว่า อให้ลำับารสืบราสมบัิอยู่ับสายพระราินีนาถ่อนะไปถึสายพระมเหสีเทวีพระอ์อื่น มิไ้ลำับามอายุอเ้าฟ้าแม้่าพระรานนีอย่าแ่แรเริ่ม เมื่อสถาปนาเ้าฟ้ามหาวิรุหิศ พระราโอรสในสมเ็พระศรีสวรินทราฯ เป็นสมเ็พระบรมโอรสธิราพระอ์แร
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถเส็ไปศึษา่อที่อัฤษ เมื่อพระนม์ไ้ ๑๔ พระนิสัยเป็นอย่าไร พอะมอเห็นไ้าพระราหัถเลาในสมเ็พระบรมราน พระราทานไปยัพระยาวิสุทธสุริยศัิ์ ผูู้แลพระราโอรสทั้ปวที่เส็ไปศึษาในยุโรป
" ายบริพัร (หมายถึเ้าฟ้าบริพัรสุุมพันธุ์ รมพระนรสวรร์วรพินิ พระราโอรสในพระนาสุุมาลมารศรี) แลายเล็( เ้าฟ้ารมหลวพิษุโล) นั้นเป็นนิไม่นิ่ ายเล็ล้าว่าายบริพัร แ่มีพุ่ไ้บ้า ายบริพัรหย่อน้าล้าแ่ระวัมา วามสัเทรำเ้าใว่าเหมือนัน แ่ถ้าในระบวนเ้าสมามโ้เถียเล่นฤาริ เล็ล่อว่า แ่ายบริพัรละเอียลออว่า ทั้ในวามิแลฝีมือทำาร ทาที่ะเสียอลูายเล็มีอย่าเียวแ่เรื่ออหอ เพราะเป็นผู้ที่ไม่ใร่ะไ้เยถูปราบปราม แ่็เห็นว่าถ้าลัวลานหนัไป็ไม่ีเหมือนัน "
พระยาวิสุทธสุริยศัิ์ ราบบัมทูลอบว่า
" ้าพระพุทธเ้าไ้ไปฟั (โ้วาที) วันเสาร์หนึ่ เห็นทูลระหม่อมเล็เ่เ็มที่ ในารสปีว่อไว เียบแหลม เินาหมายที่ะทรสปีในภาษาอัฤษีันั้น ทำให้้าพระพุทธเ้ามีวามปีิยินีึ้นมา ไม่้อสสัยว่า้าหน้า่อไปสมเ็พระเ้าลูยาเธอพระอ์นี้ะไม่ปราเปรื่อเียบแหลมในราารบ้านเมือ "
แล้ว็เป็นริัที่พระยาวิสุทธสุริยศัิ์ ั้้อสัเไว้ ่อมาเส็ไปศึษา่อในประเทศรัสเีย ามที่สมเ็พระเ้านิโลัสที่ ๒ ัรพรริรัสเียไ้ทรอไว้ ึ่ทาประเทศรัสเียไ้ถวายาร้อนรับอย่าสมพระเียริ ทั้ไ้มอบให้ผู้บัาารโรเรียนมหาเล็ และนายร้อยเอ นายทหารม้ารัษาพระอ์ เป็นนายทหาร่วยเหลือในารศึษา และอยถวายวามสะวูแลทุประาร
ารเรียนทหารในรัสเียหนัไม่ใ่เล่น สมเ็พระเ้าาร์นิโลัสไ้รับสั่ใหัเ้าฟ้าัรพษ์ฯทรเ้าศึษาวิาในโรเรียนมหาเล็ ึ่เป็นโรเรียนนายทหารบที่มีอยู่ ๙ ั้น ให้สอบไล่ไ้ในำหน ๔ ปี เพราะะนั้นในารศึษาั้น้นๆ ึำเป็นะ้อให้ไ้รับารศึษาวิาเพื่อเรียมพระอ์เ้าเป็นนัเรียนั้น ๖ ทีเียว ือ เริ่มัรูมาสอนในที่ประทับไปพลา่อน ่อมาึไ้เริ่มทรศึษาเพื่อให้เป็นไปามำหน ๔ ปี (ือให้ไ้ั้น ๙) เมื่อรบามำหนแล้ว าผลารสอบ ไ้ทรสอบไล่ไ้เป็นที่ ๑ อนัเรียนทั้หลายในโรเรียนนั้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๕ และทรเ้าศึษาในวิทยาลัยทหาร ทรสอบไล่ไ้เป็นที่ ๑ อโรเรียนอีรั้เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๘
สมเ็พระเ้าาร์นิโลัสที่ ๒ ทรพอพระทัยยิ่ ไ้ทรแ่ั้ให้เป็น พันเอพิเศษในอทัพบรัสเีย และเป็นนายทหารพิเศษในรมทหารม้าฮุสาร์อสมเ็พระัรพรริ ับพระราทานสายสะพายเน์อันเรย์ ึ่เป็นราสูสุอประเทศรัสเียสมัยนั้น รวมทั้ราเน์วลาิเมียร์อี้วย
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถเส็ลับสยาม
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถเส็ลับสยาม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๙ เมื่อสำเร็ารศึษา พร้อมเียริประวัิาม เป็นที่ปลาบปลื้มพระราหฤทัยในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวและสมเ็พระพันปียิ่นั
นระทั่มี่าวแพร่เ้ามาว่า เมือสิโปร์มีหิสาวะวัน เพิ่มาพำนัอยู่ ใ้ื่อว่า มาาม เอ พิษุโล พระเ้าอยู่หัวทรสอบถามพระราโอรสว่า เ้าฟ้าายทรมีหม่อมเป็นาวะวันหรือ ็ไ้รับำทูล ว่าเป็นวามริ ทำให้ทั้พระเ้าอยู่หัวและสมเ็พระพันปีริ้วมา
นระทั่มี่าวแพร่เ้ามาว่า เมือสิโปร์มีหิสาวะวัน เพิ่มาพำนัอยู่ ใ้ื่อว่า มาาม เอ พิษุโล พระเ้าอยู่หัวทรสอบถามพระราโอรสว่า เ้าฟ้าายทรมีหม่อมเป็นาวะวันหรือ ็ไ้รับำทูล ว่าเป็นวามริ ทำให้ทั้พระเ้าอยู่หัวและสมเ็พระพันปีริ้วมา
แ่ไม่ว่าะเป็นพระเ้าาร์ หรือพระเ้าแผ่นินสยาม หรือวามเป็นะวันและะวันออที่วาั้นันรึ่โล ็ไม่ทำให้เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถหวั่นไหวไ้ ทรพาหม่อมัทรินหรือื่อเล่นๆว่าแทยา หิสาวาวรัสเียที่รัันั้แ่ทรศึษา เ้ามาในสยามอย่าไม่ปิบัอีว่าเป็นายา ัให้พัที่วัปารุสวันร่วมัน ในานะเ้าอวัร่วมันับพระอ์
แ่ปีทั้ปี แทยา็แทบะไม่ไ้ย่าเท้าออาวั เว้นแ่ไปนั่รถยน์เล่นในอน่ำืน เธอไม่มีโอาสเ้าเฝ้าพระเ้าอยู่หัวและสมเ็พระบรมราินีนาถอย่าสะใภ้หลว ทั้สอพระอ์มิไ้ทรยอมรับเธอ แ่็มิไ้พระทัยร้ายถึับับไล่ไสส่หรือยื่นำาให้พระราโอรสทรละทิ้หม่อม
ีวิในวัปารุสวันผ่านไป้วยวามราบรื่น เ้าฟ้าายเห็นพระทัยหม่อมัทริน ็ทรทำทุอย่าที่ะให้เธออยู่อย่าเป็นสุและสะวสบายที่สุเท่าที่ะทำไ้ ผู้ที่่วยเป็นำลัใสนับสนุนอีแรหนึ่ือสมเ็พระบรมโอรสาธิรา เ้าฟ้ามหาวิราวุธ แทยาเารพและมอพระอ์ท่าน้วยวามเื่อมั่นในหลายๆ้าน
เปลี่ยนแผ่นินใหม่
ในพ.ศ. ๒๔๕๓ เปลี่ยนแผ่นินใหม่ เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ทรอยู่ในานะลำับ่อไปในารสืบสันิวศ์ เพราะว่าพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ยัทรเป็นโส มิไ้ทรมีรัทายาทโยร
ในรัาลนี้ านะวามสำัอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ็ยิ่ทวีมาึ้น ทรรับพระราภาริทาารทหารมาเ็มมือั้แ่แร เริ่ม้วยทรเป็นผู้่วยผู้บัาารรมยุทธนาธิาร ระทรวลาโหม เป็นผู้บัาารโรเรียนทหารบ เสนาธิารทหารบ เ้ารมยุทธศึษาทหารบ และทรเป็นผู้บัับารรมทหารราบที่๑มหาเล็รัษาพระอ์อีำแหน่หนึ่้วย
ในะที่ทรรับำแหน่เสนาธิารทหารบอันเป็นำแหน่สำัในารรบ็ไ้ทรปรับปรุเสนาธิารให้ว้าวาเพิ่มึ้นทรริเริ่มัั้โรเรียนเสนาธิาร เพื่อให้ารศึษาแ่นายทหารที่ะทำหน้าที่ฝ่ายเสนาธิารบรรุามานในหน้าที่เสนาธิารที่ไ้ปรับปรุึ้นใหม่
ในรัาลนี้ านะวามสำัอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ็ยิ่ทวีมาึ้น ทรรับพระราภาริทาารทหารมาเ็มมือั้แ่แร เริ่ม้วยทรเป็นผู้่วยผู้บัาารรมยุทธนาธิาร ระทรวลาโหม เป็นผู้บัาารโรเรียนทหารบ เสนาธิารทหารบ เ้ารมยุทธศึษาทหารบ และทรเป็นผู้บัับารรมทหารราบที่๑มหาเล็รัษาพระอ์อีำแหน่หนึ่้วย
ในะที่ทรรับำแหน่เสนาธิารทหารบอันเป็นำแหน่สำัในารรบ็ไ้ทรปรับปรุเสนาธิารให้ว้าวาเพิ่มึ้นทรริเริ่มัั้โรเรียนเสนาธิาร เพื่อให้ารศึษาแ่นายทหารที่ะทำหน้าที่ฝ่ายเสนาธิารบรรุามานในหน้าที่เสนาธิารที่ไ้ปรับปรุึ้นใหม่
นอานั้นยัทรเรียบเรียำราเรื่อพษาวารยุทธศิลปะ และเอสารอื่น ๆ ึ่ใ้เป็นำราศึษาในโรเรียนเสนาธิารยุ้นอีำนวนมา สิ่่าๆเหล่านี้ไ้นำมาใ้เป็นแนวทาในารพันาอ โรเรียนเสนาธิาร สืบนถึปัุบัน
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๐ เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลฯทรัส่ทหารอาสาไปร่วมรบในสรามโล รั้ที่๑ ในทวีปยุโรป ในปี พ.ศ. ๒๔๖๑ ทร่อั้อบินทหารบ ึ่่อมาไ้รับารปรับปรุยับยายเป็นอทัพอาาศ ทรริเริ่ม่อสร้า ่ายัรพษ์ที่ัหวัปราีนบุรี
นอานี้พระอ์ยัไ้เป็นผู้ำับาร่อสร้าสถานที่โรพยาบาลุฬาลร์ึ่เป็นที่ั้สภาาาสยามอี้วย เมื่อไ้ั้เป็นาาสยามึ้นแล้ว พระอ์ยัไ้ทรรับำแหน่เป็นอุปนายผู้อำนวยาร สภาาา ใน้านรอบรัว็ทรมีหม่อมเพียนเียวเท่านั้น
วามสุอแทยาำเนิน่อไปเหมือนเทพนิยายอยู่หลายปี นระทั่เหุาร์ภายนอเ้ามาระทบเธออย่าหนั เริ่ม้วยารล่มสลายอราวศ์โรมานอฟ ที่ทำให้เ้านายและุนนาในรัสเีย้อหลบลี้หนีภัยารเมือออนอประเทศ วามหวัอแทยาที่ะไ้ลับไปเยี่ยมบ้านเิม็บสิ้นล บ้านเิเมือนอนลายเป็นินแน้อห้ามสำหรับเธอไปเสียแล้ว
สิ่ที่ามมาือสรามโลรั้ที่ ๑ พระเ้าอยู่หัวัสินพระทัยประาศสรามับฝ่ายเยอรมัน ผู้นำทาารทหารอสยาม็ือเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ทรรับภาริ้านนี้ไว้เ็มมืออีรั้ ทำให้แทยาหมโอาสะเินทาไปแม้แ่ประเทศใประเทศหนึ่ในยุโรป
ีวิสมรสำเนินมาถึ ๑๒ ปี ใ้วามันเพิ่มึ้นทีละน้อยในปีหลัๆ สุภาพอแทยา็เสื่อมโทรมล เธอแท้ิ่อันถึ ๒ รั้ ในที่สุเธอ็ัสินใเินทาไล เพื่อรัษาสุภาพายและใให้ีึ้น ้วยารไปเยี่ยมพี่ายที่อยู่ในปัิ่ เลยไปี่ปุ่นและเินทา่อไปถึแนาา
ส่วนทานี้ เมื่อไม่มีแทยาอยู่้วย เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถทรมีเวลาว่าพอะไุ้้นเยับพระาิสรีาวัอื่นๆมาึ้น ือพระธิาอพระอ์เ้ารพีพันศัิ์ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ผู้เป็นพระเษา่านนีันนั่นเอ ในำนวนหม่อมเ้าหิาราสุลรพีพัน์ หม่อมเ้า(หิ)วลิโอภาส เพิ่เ้าสู่วัยสาว พระนม์ ๑๕ เป็นเ็สาวสวยน่ารั ร่าเริเบิบาน มีเสน่ห์ ี้เล่น และทันสมัย ลายเป็นเสน่ห์อหิไทยที่ับพระทัยเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถอย่าที่ไม่เยเิับผู้หินไหนเว้นแ่หม่อมัทริน ว่าแทยาะเินทาลับมาสยาม วามรู้สึอพระอ์็เปลี่ยนเินว่าะถอยลับมาทีุ่เิมไ้อีแล้ว
นอานี้พระอ์ยัไ้เป็นผู้ำับาร่อสร้าสถานที่โรพยาบาลุฬาลร์ึ่เป็นที่ั้สภาาาสยามอี้วย เมื่อไ้ั้เป็นาาสยามึ้นแล้ว พระอ์ยัไ้ทรรับำแหน่เป็นอุปนายผู้อำนวยาร สภาาา ใน้านรอบรัว็ทรมีหม่อมเพียนเียวเท่านั้น
วามสุอแทยาำเนิน่อไปเหมือนเทพนิยายอยู่หลายปี นระทั่เหุาร์ภายนอเ้ามาระทบเธออย่าหนั เริ่ม้วยารล่มสลายอราวศ์โรมานอฟ ที่ทำให้เ้านายและุนนาในรัสเีย้อหลบลี้หนีภัยารเมือออนอประเทศ วามหวัอแทยาที่ะไ้ลับไปเยี่ยมบ้านเิม็บสิ้นล บ้านเิเมือนอนลายเป็นินแน้อห้ามสำหรับเธอไปเสียแล้ว
สิ่ที่ามมาือสรามโลรั้ที่ ๑ พระเ้าอยู่หัวัสินพระทัยประาศสรามับฝ่ายเยอรมัน ผู้นำทาารทหารอสยาม็ือเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ ทรรับภาริ้านนี้ไว้เ็มมืออีรั้ ทำให้แทยาหมโอาสะเินทาไปแม้แ่ประเทศใประเทศหนึ่ในยุโรป
ีวิสมรสำเนินมาถึ ๑๒ ปี ใ้วามันเพิ่มึ้นทีละน้อยในปีหลัๆ สุภาพอแทยา็เสื่อมโทรมล เธอแท้ิ่อันถึ ๒ รั้ ในที่สุเธอ็ัสินใเินทาไล เพื่อรัษาสุภาพายและใให้ีึ้น ้วยารไปเยี่ยมพี่ายที่อยู่ในปัิ่ เลยไปี่ปุ่นและเินทา่อไปถึแนาา
ส่วนทานี้ เมื่อไม่มีแทยาอยู่้วย เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถทรมีเวลาว่าพอะไุ้้นเยับพระาิสรีาวัอื่นๆมาึ้น ือพระธิาอพระอ์เ้ารพีพันศัิ์ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ผู้เป็นพระเษา่านนีันนั่นเอ ในำนวนหม่อมเ้าหิาราสุลรพีพัน์ หม่อมเ้า(หิ)วลิโอภาส เพิ่เ้าสู่วัยสาว พระนม์ ๑๕ เป็นเ็สาวสวยน่ารั ร่าเริเบิบาน มีเสน่ห์ ี้เล่น และทันสมัย ลายเป็นเสน่ห์อหิไทยที่ับพระทัยเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถอย่าที่ไม่เยเิับผู้หินไหนเว้นแ่หม่อมัทริน ว่าแทยาะเินทาลับมาสยาม วามรู้สึอพระอ์็เปลี่ยนเินว่าะถอยลับมาทีุ่เิมไ้อีแล้ว
วามรู้สึอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถและแทยาสวนทาัน ในเรื่อนี้ เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถทรมอว่าเรื่อนี้เป็นปัหาหนัหน่วเรื่อหนึ่ที่แทยาอาะ่วยพระอ์ ทำให้ลุล่วไปไ้ ้วยารยอมรับปัหาที่เิึ้นเพื่อะนำไปสู่ทาออที่ลัว ส่วนแทยามอว่าเป็นแผลร้ายที่วระผ่าัให้เ็า เพื่อรัษาโรมิให้ลุลามไป
เธออ้อนวอนให้พระสวามีเ้าใว่าสิ่นี้เป็นบาแผลหนัสำหรับเธอเพียใ แ่เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถ ลับเห็นว่า ถ้าหาว่าะยอมทำามใแทยา ็เท่าับยอมให้เธอเอาแ่ใและบารพระอ์ไ้ในทุสิ่ทุอย่า ไม่ยุิธรรมสำหรับหม่อมเ้าหิวลิโอภาส ในรีนี้ ถึอย่าไร็้อทรปป้อท่านหิามสมวรอยู่แล้ว
รอยร้าวระหว่าเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและแทยาเป็นเรื่อที่พระาิใล้ิับพระเนรมอ้วยวามห่วใย รวมทั้สมเ็พระพันปี ทรเวทนาสสารเ้าายน้อยอย่ายิ่ ถึับทรเรียสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและหม่อมไปไล่เลี่ย แ่ผล็เาไ้...ือไม่สำเร็
รอยร้าวระหว่าเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและแทยาเป็นเรื่อที่พระาิใล้ิับพระเนรมอ้วยวามห่วใย รวมทั้สมเ็พระพันปี ทรเวทนาสสารเ้าายน้อยอย่ายิ่ ถึับทรเรียสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและหม่อมไปไล่เลี่ย แ่ผล็เาไ้...ือไม่สำเร็
รอยรัร้าว
รอยร้าวระหว่าเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและแทยาเป็นเรื่อที่พระาิใล้ิับพระเนรมอ้วยวามห่วใย รวมทั้สมเ็พระพันปี ทรเวทนาสสารเ้าายน้อยอย่ายิ่ ถึับทรเรียสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถและหม่อมไปไล่เลี่ย แ่ผล็เาไ้...ือไม่สำเร็
เ้าฟ้ารมุนสลานรินทร์ทรมีลายพระหัถ์ไปแสวามเห็นใแทยา และรับสั่ว่าะ่วยเหลือเธอเท่าที่ทำไ้ แสว่า็ะทรเาไ้ว่าอนบะออมาในรูปใ
ั้แ่แทยาลับมาวัปารุส์ หม่อมเ้าหิวลิโอภาส็มิไ้ย่ารายเ้ามาเป็นแประำเหมือนเิม แ่วามสัมพันธ์อเธอับสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถแนบแน่นยิ่ว่าเ่า เส็ไปเยี่ยมเธอทุวัน ไม่หวั่นไหว่อใรหน้าไหน แทยาอยู่ในห้ววามระทมมื่นเพียไหน สมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถมิไ้ทรรู้ (หรืออาะรู้แ่ไม่รับรู้) เธอแยห้อบรรทมออมาพัอยู่ในห้อนอนที่ัไว้สำหรับแ
ในอนเ้าเธอื่นึ้นมาสั่านมหาเล็และนา้าหลวในวัามหน้าที่ เที่ยสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถเสวยพระระยาหารที่วั พอบ่าย็เส็ไป "ที่นั่น" (ามที่แทยาเรีย หมายถึที่ประทับอ หม่อมเ้าหิวลิโอภาส )แล้ว็ทรานอยู่ ที่ทำาน ไม่ลับนระทั่ึื่น่อนืน ีวิ็วนเวียน้ำาันอย่านี้ทุวัน
แทยาอยู่ในวามโเี่ยวเียวายยิ่ว่ารั้ใๆ ไม่รู้ะหันหน้าไปปรึษาใร เธอเผิปัหาหนัหน่วลุ้มรุมอยู่รอบ้าน
อย่าแรือถ้าเธอยินยอมให้สมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถรับหม่อมเ้าหิวลิโอภาสเป็นายาอย่าเปิเผยามพระประส์ อย่าที่เมียหลวนไทยะพึทำถ้าเอปัหาเียวัน ทั้นี้เพื่อรัษาสถานภาพนเอเอาไว้ เธอ็รู้ว่าุอ่อนอเธอือเป็นผู้หิ่าาิ ที่ถูรัเียโยอิทาเื้อาิานรอบ้านอยู่แล้ว ส่วนหม่อมเ้าหิวลิโอภาสเป็นเ้านายในราระูล ารยอมรับนับถืออบุลโยรอบะผิันมา
ถ้าท่านหิลายเป็นพระายาอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถอย่าถู้อเมื่อไร หม่อมแทยา็ะถู้อนให้ถอยเ้าสู่มุมอับเมื่อนั้น านะอเธอะลลนไร้วามหมาย ถ้าหม่อมเ้าหิวลิโอภาสมีโอรส สายเลือสยามแท้ึ้นมา "หนู" อเธอ็ะไร้วามสำัอีเ่นัน
อย่าที่สอือถ้าเธอทนภาวะบีบั้นิใ่อไปอีไม่ไ้ ารหย่า็เป็นทาเียวที่ะรัษาศัิ์ศรีเอาไว้ แ่เธอะทำอย่าไรับโอรสวัย ๑๑ ที่เป็นัแ้วาวใอสมเ็พระพันปี แม่ผัวผู้ทรอำนาราศัิ์ะไม่มีวันยอมให้เธอพาพระนัาอ์เียวอท่านออไปพ้นอ้อมพระร ส่วนพระบิา็้อิอย่าเียวัน เพราะ"หนู" เป็นพระโอรสอ์เียวในอนนั้น นอานี้เธอเอ็เป็นแ่หิรัสเียที่บ้านเมือล่ม ไร้าิามิรที่ะพึ่พา ไร้เินทอเียริยศที่ะมอบแ่โอรสให้สมพระเียริอเ้าาย ถ้าเธอพึ่หมาย ศาลที่ไหนะัสินให้เธอนะสมเ็เ้าฟ้าและสมเ็พระนนีอพระเ้าแผ่นิน
ทาอออเธอผู้สิ้นหวัือเ้าวันหนึ่ เ้าายน้อยื่นบรรทมึ้นมาพบวามว่าเปล่าเหาเียบในวัปารุส์
หม่อมมาราไ้าไปเมื่อไร็ไม่รู้ ไร้เยื่อใย ไม่มีแม้แ่ำอำลา เธอหายไปับสายลม ทิ้ไว้แ่วามว่าเปล่า
ลอทั้วันเ้าายไ้แ่ำเนินไปมาอยู่ในสวนอไม้ ว่าเปล่า เหมือนหัวใาลอยไปาัว ไม่อาะเ้าพระทัยไ้ว่าเหุใหม่อมแม่ึ่รัลูสุหัวใทำเ่นนี้ไ้ ไม่มีำอธิบายา้าราบริพาร พระบิา็ัพระอ์เียบอยู่ในห้อทำานทั้วัน วามเ็บปวัร่อนินพระทัย่อมาอีนาน ไม่มีใรเยียวยาไ้
เมื่อพบันอีรั้หลายปี่อมา เ้าายเริพระนม์ึ้นเป็นหนุ่ม แทยาอธิบายให้โอรสฟัว่าเธอำ้อผละาไป มิใ่ว่าไร้เยื่อใย แ่เป็นเพราะเธอไม่อาทนใแ็เห็นหน้าลูะล่าวำลา มันปวร้าวเินว่าเธอะทนทาน เธอึ้อหายไปโยไม่มีำลา อย่าไร็าม แม้ว่ามีำอธิบาย บาแผลอเ้าายน้อย็บาลึเป็นแผลเรื้อรัเินว่าะทุเลาเสียแล้ว
วามรู้สึนั้นมีผลระทบ่อมาลอพระนม์ีพ และยัมีผลบั่นทอนวามสัมพันธ์อแม่ลูในระยะยาว้วย
เ้าฟ้ารมุนสลานรินทร์ทรมีลายพระหัถ์ไปแสวามเห็นใแทยา และรับสั่ว่าะ่วยเหลือเธอเท่าที่ทำไ้ แสว่า็ะทรเาไ้ว่าอนบะออมาในรูปใ
ั้แ่แทยาลับมาวัปารุส์ หม่อมเ้าหิวลิโอภาส็มิไ้ย่ารายเ้ามาเป็นแประำเหมือนเิม แ่วามสัมพันธ์อเธอับสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถแนบแน่นยิ่ว่าเ่า เส็ไปเยี่ยมเธอทุวัน ไม่หวั่นไหว่อใรหน้าไหน แทยาอยู่ในห้ววามระทมมื่นเพียไหน สมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถมิไ้ทรรู้ (หรืออาะรู้แ่ไม่รับรู้) เธอแยห้อบรรทมออมาพัอยู่ในห้อนอนที่ัไว้สำหรับแ
ในอนเ้าเธอื่นึ้นมาสั่านมหาเล็และนา้าหลวในวัามหน้าที่ เที่ยสมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถเสวยพระระยาหารที่วั พอบ่าย็เส็ไป "ที่นั่น" (ามที่แทยาเรีย หมายถึที่ประทับอ หม่อมเ้าหิวลิโอภาส )แล้ว็ทรานอยู่ ที่ทำาน ไม่ลับนระทั่ึื่น่อนืน ีวิ็วนเวียน้ำาันอย่านี้ทุวัน
แทยาอยู่ในวามโเี่ยวเียวายยิ่ว่ารั้ใๆ ไม่รู้ะหันหน้าไปปรึษาใร เธอเผิปัหาหนัหน่วลุ้มรุมอยู่รอบ้าน
อย่าแรือถ้าเธอยินยอมให้สมเ็เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถรับหม่อมเ้าหิวลิโอภาสเป็นายาอย่าเปิเผยามพระประส์ อย่าที่เมียหลวนไทยะพึทำถ้าเอปัหาเียวัน ทั้นี้เพื่อรัษาสถานภาพนเอเอาไว้ เธอ็รู้ว่าุอ่อนอเธอือเป็นผู้หิ่าาิ ที่ถูรัเียโยอิทาเื้อาิานรอบ้านอยู่แล้ว ส่วนหม่อมเ้าหิวลิโอภาสเป็นเ้านายในราระูล ารยอมรับนับถืออบุลโยรอบะผิันมา
ถ้าท่านหิลายเป็นพระายาอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถอย่าถู้อเมื่อไร หม่อมแทยา็ะถู้อนให้ถอยเ้าสู่มุมอับเมื่อนั้น านะอเธอะลลนไร้วามหมาย ถ้าหม่อมเ้าหิวลิโอภาสมีโอรส สายเลือสยามแท้ึ้นมา "หนู" อเธอ็ะไร้วามสำัอีเ่นัน
อย่าที่สอือถ้าเธอทนภาวะบีบั้นิใ่อไปอีไม่ไ้ ารหย่า็เป็นทาเียวที่ะรัษาศัิ์ศรีเอาไว้ แ่เธอะทำอย่าไรับโอรสวัย ๑๑ ที่เป็นัแ้วาวใอสมเ็พระพันปี แม่ผัวผู้ทรอำนาราศัิ์ะไม่มีวันยอมให้เธอพาพระนัาอ์เียวอท่านออไปพ้นอ้อมพระร ส่วนพระบิา็้อิอย่าเียวัน เพราะ"หนู" เป็นพระโอรสอ์เียวในอนนั้น นอานี้เธอเอ็เป็นแ่หิรัสเียที่บ้านเมือล่ม ไร้าิามิรที่ะพึ่พา ไร้เินทอเียริยศที่ะมอบแ่โอรสให้สมพระเียริอเ้าาย ถ้าเธอพึ่หมาย ศาลที่ไหนะัสินให้เธอนะสมเ็เ้าฟ้าและสมเ็พระนนีอพระเ้าแผ่นิน
ทาอออเธอผู้สิ้นหวัือเ้าวันหนึ่ เ้าายน้อยื่นบรรทมึ้นมาพบวามว่าเปล่าเหาเียบในวัปารุส์
หม่อมมาราไ้าไปเมื่อไร็ไม่รู้ ไร้เยื่อใย ไม่มีแม้แ่ำอำลา เธอหายไปับสายลม ทิ้ไว้แ่วามว่าเปล่า
ลอทั้วันเ้าายไ้แ่ำเนินไปมาอยู่ในสวนอไม้ ว่าเปล่า เหมือนหัวใาลอยไปาัว ไม่อาะเ้าพระทัยไ้ว่าเหุใหม่อมแม่ึ่รัลูสุหัวใทำเ่นนี้ไ้ ไม่มีำอธิบายา้าราบริพาร พระบิา็ัพระอ์เียบอยู่ในห้อทำานทั้วัน วามเ็บปวัร่อนินพระทัย่อมาอีนาน ไม่มีใรเยียวยาไ้
เมื่อพบันอีรั้หลายปี่อมา เ้าายเริพระนม์ึ้นเป็นหนุ่ม แทยาอธิบายให้โอรสฟัว่าเธอำ้อผละาไป มิใ่ว่าไร้เยื่อใย แ่เป็นเพราะเธอไม่อาทนใแ็เห็นหน้าลูะล่าวำลา มันปวร้าวเินว่าเธอะทนทาน เธอึ้อหายไปโยไม่มีำลา อย่าไร็าม แม้ว่ามีำอธิบาย บาแผลอเ้าายน้อย็บาลึเป็นแผลเรื้อรัเินว่าะทุเลาเสียแล้ว
วามรู้สึนั้นมีผลระทบ่อมาลอพระนม์ีพ และยัมีผลบั่นทอนวามสัมพันธ์อแม่ลูในระยะยาว้วย
วัปารุสวัน็ไ้เ้าอนใหม่
เมื่อแทยาาไปแล้ว วัปารุสวัน็ไ้เ้าอนใหม่ เป็น "เ้าวัปารุส์" อ์ที่สาม ือหม่อมเ้าหิวลิโอภาส รพีพัน์
ท่านหิอยู่ในราระูล "ระพีพัน์" อพระอ์เ้ารพีพันศัิ์ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ึ่ทรเป็นพระเ้าลูยาเธอในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวเ่นเียวับเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ แ่ว่า ประสูิแ่เ้าอมมาราึำรานันรศัิ์เป็นพระอ์เ้า
รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ทรเป็นพระราโอรสรุ่นให่ พระนม์มาว่าเ้าฟ้าัรพษ์ นอานี้็ทรมีเียริประวัิีไม่น้อยหน้าใร ทรเรียนเ่ ศึษานบวิาหมายาอัฤษ ทรลับมาวาราานหมายไทยให้ทันสมัยนไ้ื่อว่าเป็น"พระบิาแห่หมายไทย"
รมหลวราบุรีทรมีพระโอรสธิาหลายอ์ เป็นหม่อมเ้าทั้หม มีพระนามล้ออและมีวามหมายในทำนอเียวับพระนามอพระบิา ือ เี่ยวับพระอาทิย์
๑. พิมพ์รำไพ= แบบพระอาทิย์
๒.ไแสรพี= พระอาทิย์เริ่มายแส
๓. สุรีย์ประภา = แสอาทิย์
๔. วิมวาทิย์ = วิมว --> พิมพฺ+ อาทิยฺ แบบพระอาทิย์
ท่านหิอยู่ในราระูล "ระพีพัน์" อพระอ์เ้ารพีพันศัิ์ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ึ่ทรเป็นพระเ้าลูยาเธอในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวเ่นเียวับเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ แ่ว่า ประสูิแ่เ้าอมมาราึำรานันรศัิ์เป็นพระอ์เ้า
รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ทรเป็นพระราโอรสรุ่นให่ พระนม์มาว่าเ้าฟ้าัรพษ์ นอานี้็ทรมีเียริประวัิีไม่น้อยหน้าใร ทรเรียนเ่ ศึษานบวิาหมายาอัฤษ ทรลับมาวาราานหมายไทยให้ทันสมัยนไ้ื่อว่าเป็น"พระบิาแห่หมายไทย"
รมหลวราบุรีทรมีพระโอรสธิาหลายอ์ เป็นหม่อมเ้าทั้หม มีพระนามล้ออและมีวามหมายในทำนอเียวับพระนามอพระบิา ือ เี่ยวับพระอาทิย์
๑. พิมพ์รำไพ= แบบพระอาทิย์
๒.ไแสรพี= พระอาทิย์เริ่มายแส
๓. สุรีย์ประภา = แสอาทิย์
๔. วิมวาทิย์ = วิมว --> พิมพฺ+ อาทิยฺ แบบพระอาทิย์
๕. วลิโอภาส = แสอาทิย์
๖. อาาศำเิ = ลูไฟในอาาศ หมายถึพระอาทิย์
๗. เพลินภล = ไฟในอาาศ หมายถึพระอาทิย์
ผู้สนใวรรรรมไทยย่อมเยไ้ยินพระนามหม่อมเ้าอาาศำเิ รพีพัน์มาว่าอ์อื่นๆ เพราะทรเป็นนัประพันธ์แถวหน้านหนึ่ในววรรรรม เป็นผู้เริ่ม้นผลานนิยายรูปแบบะวัน อย่า ละรแห่ีวิ ผิวาวผิวเหลือ วิมานทลาย
เมื่อแทยาลหย่าาและเินทาออาสยามไป เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ็ทรั้พระทัยะอภิเษสมรสับหม่อมเ้าวลิโอภาสอย่ายิ่ให่ให้สมพระเียริ แ่ว่าทรเออุปสรรวาั้นให่อย่าที่นึไม่ถึ ือพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวเิไม่ทรยินยอมให้มีพิธีอภิเษสมรส ทรอ้าว่า ไม่สมวรเพราะหม่อมเ้าวลิอยู่ในานะหลานสาวอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ พู่ายๆอีทีือทรไม่เห็น้วยับารอภิเษสมรสัล่าว
เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถไม่ยอมแพ้ ทรหันไปพึ่สมเ็พระพันปีึ่อนแร็ไม่เห็น้วยับพระราโอรส แ่เมื่อเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถอ้อนวอนหนัเ้า็พระทัยอ่อน ยอมรับที่ะเราับพระเ้าอยู่หัวให้ แ่พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวทรยืนรานเ่นเิม สมเ็พระพันปีริ้วเป็นฟืนเป็นไฟ แ่็ไม่อาทำให้ทรโอนอ่อนลไ้ ผลือไม่ใ่แ่แม่ับลูายเท่านั้นที่แร้าวัน วามสัมพันธ์อพี่ายับน้อาย็ร้าวานันลึ้วย
ถึระนั้น็ไม่มีสิ่ใวาั้นไ้ เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ็ทรรับหม่อมเ้าวลิโอภาสเป็นพระายาอย่าเปิเผย เป็นที่รับรู้ันว่าทรเ้ามาเป็นเ้าอวัปารุสวัน
้าราบริพารอยู่ในวันั้น้วยวามปิสุับเ้านายผู้หิอ์ใหม่ ้วยพระนม์ ๑๕ เธอไม่ไ้เปลี่ยนแปลระเบียบแบบแผนใๆในวัให้ยุ่ยา เยใ้ธรรมเนียมันมาอย่าไร็อยู่ัน่อไปอย่านั้น เธอเ้าับพระอ์เ้าุลัรพษ์ไ้เหมือนเป็นพี่น้อันมาว่าแม่ับลู
วามสนิทเสน่หาที่เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถมี่อหม่อมเ้าวลิโอภาส พระายาที่อ่อนว่า ๒๐ ปี และแ่ว่าพระโอรสแ่ ๔ ปี มามายแ่ไหน พอะมีหลัานให้เห็นไ้าพินัยรรม ทรมอบทรัพย์สินมรทุอย่าให้หม่อมเ้าวลิโอภาสเพียผู้เียว ทรมอบพระโอรสให้อยู่ในวามูแลอท่านหิ และะมีสิทธิ์ในมร็ในเมื่อท่านหิสิ้นีพิัษัยแล้วเท่านั้น
ไม่มีารเอ่ยถึแทยาในพินัยรรม ไม่มีารแบ่ปันทรัพย์สินใๆให้เธอ นอาเินปีละ ๑,๒๐๐ ปอน์ที่ทรให้ไปเมื่อหย่าาาัน ไม่มีารมอบหมายให้พระโอรสอยู่ในวามูแลอหม่อมแม่ที่แท้ริ ไม่มีอะไรทั้สิ้นที่แสให้เห็นว่ามีวามผูพันหลเหลืออยู่ระหว่าพระอ์ับแทยา วามรัันายหิ ทรมอบให้หม่อมเ้าวลิโอภาสเพียอ์เียว ้วยวามเื่อมั่นว่าเธอะูแลโอรสไ้อย่าี ส่วนแทยา เมื่อเธอาสยามไป็เหมือนายาันไปาพระอ์
แล้ว่อมา็ายาันริๆ ไม่มีโอาสลับมาพบหน้าันอีเลย
สิ้นเ้าฟ้ารมหลวพิษุโล
านั้นแ่ปีว่าๆ่อมาไม่ถึ ๒ ปี เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถเส็สิโปร์พร้อมับพระายาและพระโอรส
ทรเิประวร้วยโรไ้หวัให่ะทันหัน แล้วเส็ทิวลาทา่อนลับมาถึสยาม โยไม่มีใราิ พระนม์ไ้แ่ ๓๘ ปี เท่านั้นเอ หม่อมเ้าวลิโอภาสทรเป็นม่ายเมื่อพระนม์ไ้ ๑๘ พระอ์เ้าุลัรพษ์ำพร้าพ่อเมื่อพระนม์ไ้ ๑๓ พรรษา
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถะรัพระายาอท่านอย่าลึึ้ แ่หม่อมเ้าวลิโอภาสะรู้สึอบมาเท่าันหรือเปล่าไม่มีหลัานให้้นพบไ้ รู้แ่ว่าหลัาพระอ์ท่านทิวไ้เพียปีเียว ท่านหิ็เส็เ้าสู่ประูวิวาห์ับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ ิิยาร พระโอรสในพระอ์เ้าิิยารวรลัษ์ รมพระันทบุรีนฤนาถ ึ่รมพระันทบุรีนฤนาถเป็นพระราโอรสในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว รุ่นให่ พระนม์สูว่ารมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ็ถือันว่าเป็นพระบรมวศานุวศ์ั้นผู้ให่ในแผ่นินรัาลที่ ๖
รมพระันทบุรีนฤนาถ มิไ้ทรั้านารเสสมรส เพียแ่ยื่นำาว่า ให้ท่านหิืนมรทั้หมอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถลับไปให้พระอ์เ้าุลัรพษ์เสีย่อน เพื่อวามยุิธรรมแ่พระอ์เ้าุลัรพษ์และไม่ให้เิเสียรหานินทา เสียหายถึหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ที่ะไ้รอบรอมรอพระสวามีเ่า ท่านหิ็ทรืนมรทั้หมให้พระอ์เ้าุลัรพษ์ไป
ท่านหิเสสมรสับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ ทรรอู่อยู่ันมาไ้้วยี มีโอรสธิาหลายน นระทั่พระนมายุมาึ้น ทรป่วย้วยวัโร พระสวามีพาไปรัษาอ์ที่ปารีส แล้ว็เลยสิ้นพระนม์ที่นั่น ในอนนั้นแทยาอาศัยอยู่ในปารีส เธออยาะมาเยี่ยม แ่็ถูทัทานาเออัรราทูไทยว่าะทำให้อาารป่วยอท่านหิทรุล ึไม่มีโอาสพบันนระทั่ท่านหิสิ้นีพิัษัย
ทรเิประวร้วยโรไ้หวัให่ะทันหัน แล้วเส็ทิวลาทา่อนลับมาถึสยาม โยไม่มีใราิ พระนม์ไ้แ่ ๓๘ ปี เท่านั้นเอ หม่อมเ้าวลิโอภาสทรเป็นม่ายเมื่อพระนม์ไ้ ๑๘ พระอ์เ้าุลัรพษ์ำพร้าพ่อเมื่อพระนม์ไ้ ๑๓ พรรษา
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถะรัพระายาอท่านอย่าลึึ้ แ่หม่อมเ้าวลิโอภาสะรู้สึอบมาเท่าันหรือเปล่าไม่มีหลัานให้้นพบไ้ รู้แ่ว่าหลัาพระอ์ท่านทิวไ้เพียปีเียว ท่านหิ็เส็เ้าสู่ประูวิวาห์ับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ ิิยาร พระโอรสในพระอ์เ้าิิยารวรลัษ์ รมพระันทบุรีนฤนาถ ึ่รมพระันทบุรีนฤนาถเป็นพระราโอรสในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว รุ่นให่ พระนม์สูว่ารมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ็ถือันว่าเป็นพระบรมวศานุวศ์ั้นผู้ให่ในแผ่นินรัาลที่ ๖
รมพระันทบุรีนฤนาถ มิไ้ทรั้านารเสสมรส เพียแ่ยื่นำาว่า ให้ท่านหิืนมรทั้หมอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถลับไปให้พระอ์เ้าุลัรพษ์เสีย่อน เพื่อวามยุิธรรมแ่พระอ์เ้าุลัรพษ์และไม่ให้เิเสียรหานินทา เสียหายถึหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ที่ะไ้รอบรอมรอพระสวามีเ่า ท่านหิ็ทรืนมรทั้หมให้พระอ์เ้าุลัรพษ์ไป
ท่านหิเสสมรสับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ ทรรอู่อยู่ันมาไ้้วยี มีโอรสธิาหลายน นระทั่พระนมายุมาึ้น ทรป่วย้วยวัโร พระสวามีพาไปรัษาอ์ที่ปารีส แล้ว็เลยสิ้นพระนม์ที่นั่น ในอนนั้นแทยาอาศัยอยู่ในปารีส เธออยาะมาเยี่ยม แ่็ถูทัทานาเออัรราทูไทยว่าะทำให้อาารป่วยอท่านหิทรุล ึไม่มีโอาสพบันนระทั่ท่านหิสิ้นีพิัษัย
พระเมาที่พระเ้าอยู่หัวรัาลที่ ๖ มี่อพระอ์เ้าุลัพษ์ นับว่ามา มีหลายอย่าที่แสว่าทรห่วใยเอาใใส่เป็นพิเศษว่าหลานอื่นๆ เมื่อเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนาถเส็ทิว พระเ้าอยู่หัว็ลายมาเป็นผู้ปรอพระอ์เ้าุลัพษ์ อย่าเป็นทาาร (ไม่ใ่ท่านหิวลิผู้มีพระนม์เพีย ๑๘)
สิ่ที่ท่านทำือสถาปนาหม่อมเ้าุลัรพษ์ เป็นพระเ้าวรวศ์เธอพระอ์เ้าุลัพษ์ นี่็เรื่อหนึ่
เรื่อที่สอือ ทรยื่นมือเ้ามาวาพินัยรรมอพระราอนุา ไม่ให้มรทั้หมเป็นอท่านหิวลิโอภาส โยพระอ์เ้าุลัพษ์แทบไม่มีสิทธิ์
้อวามในพินัยรรมอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโล ส่วนหนึ่มีอยู่ว่า
"...บรราทรัพย์สินที่เลื่อนที่ไ้หรือมิไ้็ี ึ่เป็นอ้าพเ้าอยู่ในะนี้...้าพเ้ามีวามประส์ยให้หม่อมเ้าหิวลิโอภาสทั้สิ้นนลอีวิอเธอ แลในระหว่าที่เธอยัมีีวิอยู่ ้อเลี้ยูหม่อมเ้าุลัรพษ์บุรอ้าพเ้าให้มีวามสำราสุเท่าับเวลาที่้าพเ้ายัมีีวิอยู่
เมื่อหม่อมเ้าุลัรพษ์ะมีรอบรัวภายหน้า ็เป็นหน้าที่อหม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเลี้ยูให้พอสมวรับานะเหมือนัน เมื่อหม่อมเ้าวลิโอภาสสิ้นีพิัษัยและหม่อมเ้าุลัรพษ์ยัอยู่ ทรัพย์สมบัิที่ว่ามาแล้ว็ให้เป็นอหม่อมเ้าุลัรพษ์่อไป "
ผลอพินัยรรม
เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถอาะไม่ไ้ทรนึเผื่อเอาไว้ ถึัวแปรหลายอย่า เ่นถ้าหม่อมเ้าหิวลิโอภาสไม่สามารถะอุปาระพระอ์เ้าุลัรพษ์ไ้อย่าี พระอ์เ้าุลัรพษ์ะทำอย่าไร หรือว่าถ้าหม่อมเ้าหิวลิโอภาสทรมีพระสวามีใหม่ ทรัพย์สินนั้น็ย่อมในมือเ้าอรายใหม่ แล้วพระอ์เ้าุลัรพษ์ะไ้รับผลระทบมาน้อยแ่ไหน ้อนี้เื่อว่าทรนึไม่ถึเอาเลย เพราะไม่มีลาใๆให้สัหร์ว่าหม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเป็นม่ายั้แ่ยัสาว พระันษายัไม่ถึ ๒๐ ้วย้ำ
ผลาระทบาพินัยรรมที่เห็นไ้อีอย่าหนึ่ ือเมื่อพระอ์เ้าุลัรพษ์อยู่ในานะผู้พึ่พาหม่อมเ้าวลิโอภาส ็ไม่สามารถะเื้อหนุน้ำุนใรไ้่ายๆ ใรเหล่านั้น็อาะรวมหม่อมแม่ที่แท้ริไว้้วยนหนึ่
พระเ้าอยู่หัวไม่ทรเห็น้วยับพินัยรรม วามไม่เห็น้วยสะท้อนมาา ทรยับยั้พินัยรรมไม่ให้มีผลบัับใ้ ันั้นแทนที่หม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเ้ารอบรอทรัพย์สินทั้หม ็ลายเป็นว่าทั้แทยา ท่านหิและพระอ์เ้าุลัรพษ์ ่าไ้รับเินปันผลาผลประโยน์ออมร แ่มรส่วนให่ยัอยู่เยๆ ่อมาือทรเรียวัปารุสวันลับืนมาเป็นอพระมหาษัริย์ ส่วนหม่อมเ้าหิวลิโอภาส้อย้ายไปพำนัที่วัที่ท่าเียน ึ่เยอยู่มา่อนะไ้เป็นายา
หนึ่ปี่อมา เมื่อหม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเสสมรสใหม่ับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ พระเ้าอยู่หัว็ทรเห็นอบที่ะให้ืนมรลับไปให้พระอ์เ้าุลัรพษ์เสีย่อน ึพระราทานพระบรมราานุาให้เสสมรสไ้
รมพระันทรบุรีนฤนาถ และพระเ้าอยู่หัว ะทรลและรู้พระทัยันในเรื่อนี้
ผลาระทบาพินัยรรมที่เห็นไ้อีอย่าหนึ่ ือเมื่อพระอ์เ้าุลัรพษ์อยู่ในานะผู้พึ่พาหม่อมเ้าวลิโอภาส ็ไม่สามารถะเื้อหนุน้ำุนใรไ้่ายๆ ใรเหล่านั้น็อาะรวมหม่อมแม่ที่แท้ริไว้้วยนหนึ่
พระเ้าอยู่หัวไม่ทรเห็น้วยับพินัยรรม วามไม่เห็น้วยสะท้อนมาา ทรยับยั้พินัยรรมไม่ให้มีผลบัับใ้ ันั้นแทนที่หม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเ้ารอบรอทรัพย์สินทั้หม ็ลายเป็นว่าทั้แทยา ท่านหิและพระอ์เ้าุลัรพษ์ ่าไ้รับเินปันผลาผลประโยน์ออมร แ่มรส่วนให่ยัอยู่เยๆ ่อมาือทรเรียวัปารุสวันลับืนมาเป็นอพระมหาษัริย์ ส่วนหม่อมเ้าหิวลิโอภาส้อย้ายไปพำนัที่วัที่ท่าเียน ึ่เยอยู่มา่อนะไ้เป็นายา
หนึ่ปี่อมา เมื่อหม่อมเ้าหิวลิโอภาสะเสสมรสใหม่ับหม่อมเ้าอมรสมานลัษ์ พระเ้าอยู่หัว็ทรเห็นอบที่ะให้ืนมรลับไปให้พระอ์เ้าุลัรพษ์เสีย่อน ึพระราทานพระบรมราานุาให้เสสมรสไ้
รมพระันทรบุรีนฤนาถ และพระเ้าอยู่หัว ะทรลและรู้พระทัยันในเรื่อนี้
หลัานั้น พระเ้าอยู่หัว ผู้เปรียบเหมือนเทวาพ่อทูนหัวอพระอ์เ้าุลัรพษ์ ็ส่พระอ์ไปศึษา่อที่อัฤษ เพื่อะไปเรียนที่โรเรียนนายร้อยแน์เฮิร์ส์ ไม่ทรมีพระบรมรานุาให้แทยาไปอยู่อัฤษเพื่อูแลโอรส แ่ทรยอมให้เธอมาเยี่ยมไ้ใน่วปิเทอมภาฤูร้อน
แทยาไ้ลับมาร่วมานพระราทานเพลิศพเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ่อนะลับไปเมือีนามเิม
แทยาไ้ลับมาร่วมานพระราทานเพลิศพเ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถ่อนะลับไปเมือีนามเิม
ย้อนมาเล่าถึีวิ่ว่อไปอแทยา
ย้อนมาเล่าถึีวิ่ว่อไปอแทยา นไทยเพิ่ะมารู้าารเปิเผยอหม่อมราวศ์ นริศรา ัรพษ์ ธิาอพระอ์ุลัรพษ์ เมื่อไม่ี่ปีมานี้เอว่า เส้นทาอแทยายัมีอะไร่อมิอะไรให้ิามอีมา ่อนหน้านี้เหมือนเธอสาบสูไปเยๆ หลัแยทาเินับเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถแล้ว
นับแ่เธอเินทาออาสยาม แทยา็ไปหาพี่ายที่ปัิ่ พัอยู่้วยไม่นาน ็ย้ายไปพำนัอยู่ที่เี่ยไฮ้ เธอลับไปใ้นามสุลเิม ใ้ื่อว่า มาามเสนิทสี้ อาศัย่าเลี้ยูเือนละ ๑๐๐ ปอน์อันน้อยนิที่เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถประทานให้เป็น่าเลี้ยูหลัหย่าร้า เ่าบ้านเล็ๆไ้หลัหนึ่ แล้วใ้ีวิามลำพั้วยวามเ้มแ็เท่าที่ผู้หิสาวัวนเียวะทำไ้
นับแ่เธอเินทาออาสยาม แทยา็ไปหาพี่ายที่ปัิ่ พัอยู่้วยไม่นาน ็ย้ายไปพำนัอยู่ที่เี่ยไฮ้ เธอลับไปใ้นามสุลเิม ใ้ื่อว่า มาามเสนิทสี้ อาศัย่าเลี้ยูเือนละ ๑๐๐ ปอน์อันน้อยนิที่เ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถประทานให้เป็น่าเลี้ยูหลัหย่าร้า เ่าบ้านเล็ๆไ้หลัหนึ่ แล้วใ้ีวิามลำพั้วยวามเ้มแ็เท่าที่ผู้หิสาวัวนเียวะทำไ้
แทยาไม่ไ้ปล่อยีวิัวเอให้หมมุ่นน้อยเนื้อ่ำใในโะา เธอใ้เวลาให้หมไปับารบำเพ็ประโยน์แ่สัม ้วยเ้าไป่วยานอสมามารุศลอาวรัสเียเพื่อ่วยเหลือผู้อพยพ เพราะแทยาเยฝึานเป็นนาพยาบาลมา่อน ึ่วยานไ้มา ทำให้วันๆผ่านไปรวเร็ว แ่พอลับมาบ้านในอนลาืน วามเปล่าเปลี่ยวเศร้าหมอ็ลับมาอีสำหรับผู้หิัวนเียว
พี่ายแนะนำว่าหิสาวอย่าเธอไม่วรอยู่นเียว ะอันรายเินไป วรมีนอยู่้วยเป็นเพื่อนในบ้าน ะมีรายไ้เพิ่ม้วย เธอ็เลยแบ่ห้อั้นบนในบ้านให้นเ่า หนึ่ในนเ่าห้อั้นบนเป็นวิศวราวอเมริันื่อแฮรี่ ลินัน สโน
แฮรี่ สโน เป็นผู้ายที่รัน้ามับเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถแทบทุอย่า็ว่าไ้ เาเป็นผู้ายธรรมา ไม่เ่าปราเปรื่อ บ้านเิมอยู่ที่พอร์ทแลน์ ออเรอนึ่สมัยนั้นถือว่าบ้านนอไลปืนเที่ย เมื่อพบปะันั้แ่แร เา็หลรัแม่ม่ายสาวสวยาวรัสเียอย่าถอนัวไม่ึ้น เมื่อรู้ัันีึ้น เาอแ่านับเธอ แ่ว่าแทยาอผัผ่อนำอบไว้่อน
อนไ้่าวว่าเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถเส็ทิว เธอเินทาลับมาร่วมานพระศพในรุเทพมหานร เมื่อลับมาเธอพบว่าโอรสอเธออยู่ในวามูแลอ "ทูลระหม่อมลุ" เธอไ้รับเินส่วนแบ่เพิ่มึ้นาเิมามรอเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถ้วยพระเมาอพระเ้าอยู่หัว แ่ว่ารุเทพมหานรไม่มีที่อยู่ให้เธออี่อไปแล้ว เธอลายเป็นนแปลหน้าสำหรับทุน
แทยาเินทาลับไปแ่านับแฮรี่สโน แล้วเินทาไปอเมริาับเา ทิ้อีทุอย่าในสยามให้บสิ้นไปพร้อมับารเส็ทิวอเ้าฟ้ารมหลวพิษุโล
**************
ีวิอแทยาในวัยลาน ทำท่าว่าะไป้วยี สมับรอพ้นามรสุมลูให่ที่ัเธอล่มลไปรั้หนึ่แล้วในสยาม แ่ีวิมนุษย์็มัมีอะไรระท่อนระแท่นไม่ลัวอยู่เสมอ ทั้ที่อเมริาเป็นินแนในฝันอบรราผู้นหนุ่มสาวำนวนมาในยุโรป ที่ะละทิ้ถิ่นเิมไปแสวหาีวิที่ีว่า นหลั่ไหล้ามแอแลนิันไปไม่าสาย แทยาลับพบว่า เธอแปลแยับอเมริา น่าะยิ่ว่าสยามเสีย้วย้ำ
เแทยาไม่อบอเมริา ยิ่ว่านั้นเธอเ้าับพ่อผัวแม่ผัวอเมริันไม่ไ้ วามสุอเธอมีอย่าเียวือไ้เินทาไปอัฤษ พบโอรสึ่ย่าเ้าวัยรุ่นหนุ่ม ในที่สุเธอับสโน็ัสินใอพยพโยย้ายมาั้ถิ่นานที่ปารีส เพื่อะไ้พบพระอ์เ้าุลัรพษ์ึ่้ามาอัฤษมาพั้วยอนปิเทอม แทยาเอ็อบอุ่นาารไ้รวมาิาวรัสเียึ่ลี้ภัยมาอยู่ในฝรั่เศสอีรั้
แฮรี่ สโน หรือ " หิน" ามที่พระอ์เ้าุลัรพษ์ทรเรีย เป็นสามีที่อาะเรียไ้ว่ารัน้ามับเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถ ในหลายๆ้าน หนัสือประวัิอแทยาไม่ไ้ให้ภาพเาเป็นพระเอัวริ ถ้าเป็นภาพยนร์ าราที่รับบทน่าะเป็นระับรอๆ มีอะไรน่าสสารแฝอยู่ ้านหนึ่ือเายอมแทยาทุอย่า แบบไทยๆอาเรียว่าลัวเมีย็ว่าไ้ เาทิ้บ้านเิม ทิ้อาีพารานามภรรยาไปอยู่ปารีสามวามประส์อเธอ แม้ว่าเาไม่มีวามสุที่นั่นเลย็าม
นิสัยอีอย่าที่ร้ามับเ้าฟ้าัรพษ์ภูวนารถ ือสโนไม่โรแมนิ เามัธยัสถ์นน่าะเรียว่าี้เหนียว แม้แ่ับเินที่พระอ์เ้าุลัรพษ์ประทานให้เพื่อให้หม่อมแม่สุสบาย เา็พยายามะใ้ให้น้อยที่สุ อย่าเ่นประทานเินให้ื้อรถใหม่ เา็ไปื้อรถเ่าแทนแล้วเ็บเินที่ประหยัเอาไว้ รถมันเ่านาออวิ่รั้แรบานประู็หลุผลัวะออมาเสียแล้ว
พระอ์เ้าุลัรพษ์
ส่วนพระอ์เ้าุลัรพษ์ทรเ้าเรียนที่โรเรียนแฮร์โร่ ึ่เป็นโรเรียนประำอลูผู้ีมีระูล อีแห่หนึ่นอเหนือา อีัน แ่ว่าไม่ไ้ทรเ้าเรียนทหารามพระราประส์อทูลระหม่อมลุ หาแ่เบนเ็มไปเรียนวิาประวัิศาสร์ที่เมบริ์ ทรเรียนบไ้เียรินิยมอย่าน่าื่นม
ในอัฤษ พระอ์เ้าุลัรพษ์พบหิสาวสวยลูผู้ีื่อเอลิาเบธ ฮันเอร์ หรือเรียื่อเล่นว่า "ลิสบา" เธอเป็นเพื่อนสนิทอหม่อมีริล ในพระวรวศ์เธอพระอ์เ้าพีรพศ์ภาุเ หลัารัันยาวนานหลายปี ในที่สุพระอ์เ้าุลัรพษ์็เสสมรสับหม่อมลิสบา ทรรอถึ ๑๘ ปีว่าะไ้ธิานเียว ือหม่อมราวศ์ นริศรา ัรพษ์
เราะเห็นาประวัิว่าแทยาไม่ใ่ผู้หิอ่อนหวานนิ่มนวล แ่เป็นหิใเ็ และมีพลับุลิอันแ็แร่ในัว เพราะะนั้น็ไม่อาหวัไ้เมื่อวัยมาึ้น เธอะลายเป็นุยายแ่ๆใี ิแ่ะถัเสื้อไหมพรมเป็นอวัให้ลูายลูสะใภ้
พระอ์เ้าุลัรพษ์รัหม่อมแม่อท่านมา แ่ในวามรั ็ไม่่อยะมีวามราบรื่นระหว่าันนั เธอเป็นแม่ประเภทที่ไม่อยาเห็นลูายไปให้วามสำัับใรมาว่าแม่ อยาให้ลูอยู่ในโอวาท อะไรที่เธอเห็นว่าีเธอ็อยาให้ลูายเห็นาม เหมือนสามีนที่สอที่ล้อยามเธอ โยเพาะ เธอะมอหิอื่นที่ไ้วามรัาลูายว่าเป็นู่แ่ัวา
ส่วนหม่อมลิสบา็เป็นผู้หิที่พรั่พร้อมทั้วามสวยส่า มาาระูลี ้อนรับแเหรื่อไ้เ่ ไม่ใ่ผู้หิที่แม่ผัวะ่มไ้ เพราะยัั้น ไม่แปลที่แม่ผัวับลูสะใภ้ไม่ลมเลียวัน ารที่แทยาปิเสธไม่มาร่วมานสมรสอพระอ์เ้าุลัรพษ์และหม่อมลิสบา แม้มี้อแ้ัว แ่็น่าะบออะไรไ้ไม่น้อย
อย่าไร็าม ีวิสมรสอเธอับสโนผู้ไม่มีปาเสีย็ำเนินไปไ้ แ่ะสุแ่ไหน็ไม่ทราบไ้ แทยาลับไปอเมริาใน่วอัฤษเ้าสู่สรามโลรั้ที่สอ นระทั่เธอถึแ่รรมอย่าสบ เมื่ออายุ ๗๒ ปี
รายื่อหนัสืออ้าอิ
๑.Katya and The Prince of Siam by Eileen Hunter with Narisa Chakrabongse
๒.ีวิเหมือนฝัน เล่ม ๑ อ ุหิมี สิริวรสาร
๓.เ้าายาราทอ อ หม่อมราวศ์มาลินี ัรพันธ์
๒.ีวิเหมือนฝัน เล่ม ๑ อ ุหิมี สิริวรสาร
๓.เ้าายาราทอ อ หม่อมราวศ์มาลินี ัรพันธ์
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
อบุที่มาบทวาม: ผู้เียนโย เทามพู, website วิาาร.อม และ Wikipedia
