โรงเรียนไดโนเสาร์

ลำดับตอนที่ #2 : การจำแนกไดโนเสาร์

บทเรียนที่ 2 - การจำแนกไดโนเสาร์

---

นักวิทยาศาสตร์ที่ทำงานเกี่ยวกับไดโนเสาร์เรียกว่า "นักบรรพชีวินวิทยา" ได้จำแนกไดโนเสาร์ไว้ โดยเรียกบรรพชนรุ่นแรกๆ ของไดโนเสาร์ว่า "เทโคดอนเทียน (Thecodontians)" และจำแนกออกเป็น 8 กลุ่มดังต่อไปนี้

1. ซอริสเชียน (Saurischians) คือพวกที่มีกระดูกสะโพกคล้ายสัตว์เลื้อยคลาน แบ่งออกเป็น...

          1.1 ซอโรพอต (Sauropods) คือพวกคอยาว สี่ขา กินพืช เช่น แบร็คคิโอซอรัส อัลติธอแร็กซ์ (Brachiosaurus altithorax) อะเเพตโตซอรัส หลุยเซ่ (Apatosaurus louisae) ฯลฯ


 < Brachiosaurus altithorax


          1.2 เทอโรพอต (Theropods) คือพวกกินเนื้อ ยืนสองขา และได้วิวัฒนาการออกเป็นสองสายพันธุ์ใหม่ คือ...
                    
                    1.2.1 คาร์โนซอร์ (Carnosaurs) พวกนี้ตัวใหญ่กว่า และแข็งเเรงกว่าเทอโรพอตทั่วไป เช่น ไทรันโนซอรัส เร็กซ์ (Tyrannosaurus rex)
                     
                    1.2.2 ซีลุโรซอร์ (Coelurosaurs) พวกนี้กลับวิวัฒนาการจนตัวเล็กลง แต่ยังมีเขี้ยวเล็บเเหลมคมตามแบบฉบับของเทอโรพอต และมีความว่องไวปราดเปรียว เช่น คอมพ์ซอกนาทัส ลองกิพิส (Compsognathus longipes)


 < Tyrannosaurus rex (T-rex)

                                                
^ Compsognathus longipes


2. ออร์นิธิสเชียน (Ornithischians) คือพวกที่มีกระดูกสะโพกคล้ายสัตว์ปีก แบ่งออกเป็น 6 วงศ์ตระกูลดังนี้
     
          2.1 ออร์นิโทพอต (Ornithopods) เป็นพวกที่มีปากเหมือนเป็ด
     
          2.2 แฮดโดรซอร์ (Hadrosaurs) มีปากคล้ายเป็นและมีหงอนบนหัว แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มย่อย คือ
          
                    2.2.1 แลมบีโอซอรีน (Lambeosaurinae) เป็นพวกที่มีหงอนหลายลักษณะและมีกระดูกเชิงกรานใหญ่ เช่น พาราซอโรโลฟัส วอคเครี (Parasaurolophus walkeri) แลมบีโอซอรัส แลมเบ (Lambeosaurus lambei) ฯลฯ


 < พาราซอโรโลฟัส วอคเครี (Parasaurolophus walkeri)

แลมบีโอซอรัส แลมเบ (Lambeosaurus lambei) > 



                    2.2.2 แฮดโดรซอรีน (Hadrosaurinae) คือชนิดที่ไม่มีหงอน และมีกระดูกเชิงกรานเล็ก เช่น เอ๊ดมันโตซอรัส เเอนเน็กเทนส์ (Edmontosaurus annectens) อนาโตทีตัน โคเบ (Anatotitan copei) ฯลฯ


อนาโตทีตัน โคเบ (Anatotitan copei) >


          2.3 พาคีเซฟาโลซอร์ (Pachycephalosaurs) รู้จักกันในนาม "เจ้าหัวกระดูก" -- ไม่ใช่เพราะมันโง่ แต่เพราะมีหัวที่แข็งมากๆ ซึ่งเป็นอาวุธชั้นดี เช่น พาคีเซฟาโลซอรัส (Pachycephalosaurus)
     
          2.4 สเตโกซอร์ (Stegosaurs) ลักษณะเด่นคือ มีกระดูกเป็นแผ่นหรือเป็นเดือยแหลมๆ อยู่บนหลัง เช่น สเตโกซอรัส อามาทัส (Stegosaurus armatus)
     
          2.5  แองคีโลซอร์ (Ankylosaurs) ตามตัวของพวกมันเต็มไปด้วยแผ่นกระดูกแข็งๆ และหางเป็นตุ้มใช้ฟาดศัตรู เช่น แองคีโลซอรัส แม็กนิเวนทริส (Ankylosaurus magniventris)


***เกร็ดน่ารู้***
 < ปลายหางของแองคีโลซอรัส

 < แองคิโลซอรัส แม็กนิเวนทริส (Ankylosaurus magniventris)
 
กล่าวกันว่า ตุ้มที่ปลายหางของแองคีโลซอรัส เป็นอาวุธร้ายแรงใช้เหวี่ยงฟาดขาเหยื่อ แต่ระยะหลังมานี้เริ่มทราบกันมาว่าหางของมันเหวี่ยงได้เพียงขึ้น-ลง แทบจะเหวี่ยงซ้าย-ขวา ไม่ได้เลย

          
          2.6 เซอราท็อปเซียน (Ceratopsians) เป็นไดโนเสาร์กลุ่มสุดท้ายที่ประกฏตัวบนโลก ลักษณะเด่นคือ "หน้าสามเขา" -- ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือไทรเซอราท็อปส์ (Triceratops)

3. เทอร์โรซอร์ (Pterosaurs) คือสัตว์เลื้อยคลานบินได้ในยุคไดโนเสาร์ แบ่งออกเป็น สองประเภทจากลักษณะเด่นของมัน
     
          3.1 เทอร์โรแด็กทีลอยด์ (Pterodactyloid) มีลักษณะเด่น "คอยาวหางสั้น" เช่น เทอร์โรเเด็กทีลัส แอนทิคอุส (Pterodactylus antiquus) เทโนคาสมา โพโรคริสตาต้า (Ctenochasma porocristata) -- นอกจากนี้ เทอร์โรเเด็กทิลอยด์ยังสามารถวิวัฒนาการไปเป็นเทอร์โรซอร์ขนาดใหญ่ในยุคครีเตเชียส ที่รู้จักกันดีก็คือเทอร์ราโรดอน (Pteranodon)

                                                               
^ Ctenochasma porocristata                                           
   (พวกเทอร์โรเเด็กทีลอยด์)     
                                                

^ Rhamphorhynchus gemmingi
(พวกแรมโฟริงคอยด์)
     

          3.2 แรมโฟริงคอยด์ (Rhamphorhynchoid) มีลักษณะเด่น "คอสั้นหางยาว" เช่น เเรมโฟริงคัส เก็มมิงกี (Rhamphorhynchus gemmingi) อานูร็อคนาทัส แอมโมนี(Anurognathus ammoni)


^ Pteranodon sternbergi - เทอร์โรซอร์ขนาดใหญ่ในยุคครีเตเชียส


4. จระเข้

5. เต่า

6. เพลสซิโอซอร์ (Plesiosaurs) พวกคอยาว ว่ายน้ำได้ คาดว่าน่าจะเป็นพวกเดียวกับเนสซีที่พบในปัจจุบัน

                                                                             
^ Plesiosaurus (เพลสซิโอซอรัส)                                                               


7. อิคธีโอซอร์ (Ichthyosaurs) สัตว์เลื้อยคลานใต้ทะเล ดูคล้ายโลมา เช่น แม็คโครเทอรีจิอุส เลพโตสปอนดีลัส (Macropterygius leptospondylus) อิคธีโอซอรัส (Ichthyosaurus) ฯลฯ


 < อิคธีโอซอรัส (Ichthyosaurus)


8. โมซาซอร์ (Mosasaurs) สัตว์เลื้อยคลานใต้ทะเล ดูคล้ายจระเข้ผสมฉลาม...O_o
                       < Mosasaurus (โมซาซอรัส) 

หลังจากจำแนกไดโนเสาร์เป็นวงศ์ต่างๆ เเล้ว นักวิทยาศาสตร์ยังต้องจัดระเบียบเรื่องการตั้งชื่อไดโนเสาร์เป็นรายตัวอีกด้วย

ไดโนเสาร์แต่ละตัวจะได้รับการตั้งชื่อเป็น 2 ส่วน (หรือที่เรียกกันว่า "binomial system") ส่วนแรกคือ "สกุล (Genus)" ส่วนที่สองคือ "สายพันธุ์ (Species)" -- ลองมาดูการเปรียบเทียบชื่อวิทยาศาสตร์ของแมวที่เลี้ยงไว้ที่บ้านกับไทแรนโนซอรัส เร็กซ์

แมว - วงศ์: เฟลิเด (Felidae), สกุล: เฟลิส (Felis), สายพันธุ์: โดเมสติคัส (domesticus)

ไทเเรนโนซอรัส - วงศ์: คาร์โนซอเรีย (Carnosauria), สกุล: ไทแรนโนซอรัส (Tyrannosaurus), สายพันธุ์: เร็กซ์ (rex)

รู้สึกมึนๆ บ้างหรือเปล่า ถ้ามึน...ไม่เป็นไร...พักกันก่อนก็ได้ก่อนเข้าสู่บทเรียนต่อไป

- โปรดติดตามบทเรียนต่อไป -