รติมารตี (E-Book)

ลำดับตอนที่ #9 : ตอนที่๗ ไกรบุรี

“มีลูกกับรสิก แล้วจะได้เป็นรัชทายาท” 

คำสั่งของเจ้าประชาทำให้เจ้าประพันธ์ล้มทั้งยืน “เกลียดรสิกยิ่งกว่าอะไร ตั้งแต่แต่งงานกันจะสบายใจสักวันก็ไม่มี อยากด่าใครก็ด่า อยากตบใครก็ตบ จะให้มีลูกฉันตายดีกว่า เด็กคนไหนต้องมีแม่อย่างรสิกคงเวรกรรมของมัน” แต่ก็เกรงอำนาจล้นฟ้าของเจ้าประชาที่อาจจะฆ่าครอบครัวตนได้ทุกเมื่อ

เจ้าประพันธ์อึดอัดกับความเป็นอยู่ “ตั้งแต่เหนือจรดใต้ ฉันไม่เกลียดใครคนไหนอย่างที่เกลียดรสิกเลย” แม้จะยอมลงให้ทุกอย่าง เจ้ารสิกก็กดขี่อยู่ร่ำไปจนภายในคุ้มไม่มีเสียงหัวเราะอีก วันนั้นแม่ของเจ้าประพันธ์มาเยี่ยม เจ้ารสิกเข้าไปต่อว่าทำนองว่าเลี้ยงลูกไม่ดี 

แม่ของเจ้าประพันธ์ไม่เถียงกลับ แม้อีกฝ่ายอยู่ในฐานะลูกสะใภ้ แต่ในทางปฏิบัติมีอำนาจมากจนแตะต้องไม่ได้ เจ้ารสิกไม่พอใจหาว่าลอยหน้าลอยตาจึงตบเข้าไปฉาดใหญ่คล้ายโกรธที่แต่งมานานแต่เจ้าประพันธ์ไม่รักไม่สนใจ โดยไม่คิดเลยว่าตัวเองน่ารังเกียจขนาดไหน

เจ้าประพันธ์อดทนมานานจนทนไม่ได้อีกต่อไป “ตอนนั้นตายเป็นตาย ในหัวไม่คิดเลยว่าจะมีผลอะไรตามมา ต่อให้จะต้องโดนสับเป็นชิ้น ๆ ก็ช่างเถิด ขอแค่ได้ระบายความโกรธออกไปบ้าง ฉันตบเจ้ารสิกเข้าไปครั้งเดียว แค่ครั้งเดียวเท่านั้น ไม่เคยคิดเลยว่าชีวิตนี้ต้องมาตบตีผู้หญิง” 

เจ้ารสิกถูกตบก็กรีดร้องจนเป็นเรื่องใหญ่ เจ้าประพันธ์กำหมัดแน่นอย่างคน “ใจจริงอยากฆ่าทิ้งให้ตายตรงนั้นเลย ไหน ๆ ก็คงจะต้องตายอยู่แล้ว อยากให้ตายตกไปตามกัน” แต่เจ้าจินดาก็เข้ามาห้ามไว้และรีบขอโทษเจ้าจินดาด้วยตัวเองหวังว่าครอบครัวจะถูกเว้นโทษประหาร 

เจ้าประพันธ์พออารมณ์เย็นลงก็ขอโทษเจ้าประชาเพราะกลัวพ่อแม่พี่น้องจะเดือดร้อน ด้านเจ้าประชาบอกให้เจ้ารสิกยอมลงบ้างแต่เจ้ารสิกชูคออย่างเดียว เจ้าประชาแม้โกรธแต่ก็เหมือนจะเข้าใจถึงขั้นเปรยกับคนสนิทว่า “รสิกลูกกู ถ้ากูเป็นผู้ชายคนอื่น กูก็ไม่เอา” แต่ก็อุตส่าห์เรียกเจ้าจินดากลับมา 

“จะให้เด็กมันหย่ากันจริง ๆ เหรอ?” 

“ได้โปรดเถอะหลานเอ๋ย พวกฉันดูแลไม่ไหวจริง ๆ”

“งั้นตามนั้นเถอะ” เจ้าประชายินยอมให้ทั้งคู่หย่า ความสงบสุขได้กลับมาในคุ้มของเจ้าจินดาอีกครั้ง ทุกคนมารวมตัวกันด้วยรอยยิ้มและเสียงหัวเราะราวกับคนตกนรกแล้วได้เกิดใหม่ พ้นจากภัยอันตรายทั้งปวง แต่เจ้ารสิกร้องห่มร้องไห้จนตาแดงก่ำอยู่หลายวัน 

บ่าวไพร่คนหนึ่งรายงาน “แม้เจ้ารสิกจะเป็นคนใจร้าย แต่เจ้ารสิกก็รักเจ้าประพันธ์ในแบบของคนใจร้าย ฉันเห็นเจ้ารสิกร้องห่มร้องไห้เสียใจ ใครเข้าใกล้ก็โดนอาละวาด” ซึ่งเจ้าประชาเองก็พยายามหาทางออกด้วยการยกเจ้ารสิกให้กับครรลองซึ่งภรรยาตายไปหลายปีแล้ว 

ครรลองแม้อายุรุ่นราวคราวเดียวกันกับเจ้าประชา และความจริงเจ้าประชาก็ไม่ได้อยากดองขนาดนั้น แต่ผมเข้าใจว่าเจ้าประชาเริ่มยอมรับความจริงได้บ้าง ว่าเจ้ารสิกเลวร้ายเกินไปจนแม้แต่เจ้าประพันธ์ยังทนไม่ไหว และอย่างไรก็ต้องมีคนสืบทอดบัลลังก์ต่อ ซึ่งเจ้าประชาก็คงมีลูกไม่ได้อีกแล้ว 

ความจริงแล้วเจ้าประพันธ์ถือว่าเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุดที่จะแต่งงานกับเจ้ารสิก อย่างน้อยก็เป็นเชื้อสายเจ้าเหมือนกัน แต่เมื่อเจ้าประพันธ์ที่รักตัวกลัวตายเหนือสิ่งใดทนไม่ไหวขนาดตบตีเจ้ารสิกขนาดนั้น ก็คงจะอยู่กันไม่ได้ และธรรมเนียมของสวรรยาราช พี่น้องจะไม่มีสามีหรือภรรยาคนเดียวกันแม้ว่าจะเลิกรากันแล้ว พี่น้องของเจ้าประพันธ์จึงหมดสิทธิ์ไป

เจ้านายที่เป็นชายอื่น ๆ ไกลเกินไปและไม่ได้มีคุณสมบัติโดดเด่น 

ส่วนเจ้ารชตที่เป็นปัญญาอ่อนก็บริหารราชกิจอะไรไม่ได้ เจ้ารชตทำทุกอย่างตามสัญชาตญาณ แม้หม่อมจะตั้งครรภ์บ้างแต่ก็ตายไม่ก็ออกมาผิดปกติ เจ้าประชายกเจ้ารสิกให้ครรลองแม้เจ้ารสิกไม่ค่อยพอใจนักเพราะครรลองไม่ใช่คนหน้าตาหล่อเหลาเหมือนเจ้าประพันธ์ 

แต่ครรลองเอาอกเอาใจเจ้ารสิกดีและพยายามมีลูกด้วยเพื่อรวบอำนาจ ครรลองแม้จะได้ชื่อว่าเคยเป็นเสือผู้หญิงแต่ก็ยอมหยุดทุกอย่างเพื่อครอบครองเจ้ารสิก ซึ่งสิ่งนี้ผมไม่ได้เห็นว่าเป็นความรักแต่ประการใด ครรลองแค่ต้องการเจ้ารสิกไว้จนกว่าอำนาจทั้งหมดจะอยู่ในมือตน เมื่อนั้นจะมีเมียอีกกี่ร้อยพันคนก็ได้ 

ถ้าเจ้ารสิกหลุดมือไป เจ้าประชาคงต้องหาผู้ชายคนอื่นให้และนั่นก็หมายถึงจะมีปัญหางอกขึ้นมาให้วุ่นวาย ครรลองจึงจำใจต้องทนอยู่กับผู้หญิงอัปลักษณ์หยาบคายหาข้อดีไม่ได้เพื่อประโยชน์ในวันหน้า ด้านเจ้ารสิกแม้จะไม่ค่อยชอบครรลองแต่ก็อยู่ด้วยเพราะดีกว่าไม่มีใคร 

หากมีสิ่งหนึ่งที่เจ้าประชาเคยสารภาพกับคนสนิทเอาไว้ 

“ถ้ากูทำใจได้ กูคงพารตีกลับมา แต่กูทำใจไม่ได้ และกูไม่มีวันทำใจได้” แปลว่าส่วนลึกเจ้าประชาก็ยอมรับความสามารถของเจ้ารตีแต่เกลียดชังเกินกว่าจะไปพึ่งพากันได้ และถ้าพากลับมาก็ไม่รู้จะให้อยู่ในฐานะอะไร แต่ถ้าให้ผมพูดในฐานะของคนที่อยู่มาจนถึงปัจจุบันและรู้หมดแล้วว่าจะเกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นบ้าง

ถ้าเจ้าประชาทำใจได้ และร่วมมือกับเจ้ารตี คงเป็นผลดีที่สุด

ถ้าเจ้าประชาอนุญาตให้เจ้ารตีกลับมาพัฒนาบ้านเมือง ก็จะลดความสำคัญของครรลองลงไป ด้วยความสามารถของเจ้ารตีกับพรรคพวกกองกำลังของเจ้าประชา และยิ่งถ้าบวกเรื่องเงิน ๆ ทอง ๆ ของเจ้าจินดาเข้าไป คงจะเป็นอะไรที่สมบูรณ์แบบที่สุดถึงขั้นไร้เทียมทาน 

แต่ความจริงกลับไม่อาจเป็นเช่นนั้น 

เจ้าประชาเกลียดชังและริษยาเจ้ารตีเสียจนยอมตายแต่ไม่อาจยอมเห็นเจ้ารตีได้ดี แต่อีกใจก็ชื่นชมในความกตัญญูของเจ้ารตีจึงตัดใจฆ่าหรือย่ำยีแบบที่ทำกับสายเจ้าเลอโฉมไม่ลง เจ้ารตีจึงต้องถูกตัดเส้นเอ็นและเนรเทศออกมาอย่างที่เป็น ซึ่งจะว่ามีข้อดีก็จะมีข้อดีในภายหลัง 

อีกเรื่องคือความสัมพันธ์เจ้าประชากับเจ้าจินดาหลังจากการหย่าร้างระหว่างเจ้ารสิกกับเจ้าประพันธ์ สองฝ่ายค่อนข้างมึนตึงต่อกันตามประสาคนมองหน้ากันไม่ติด เจ้าจินดาเองก็ “ร้อน ๆ หนาว ๆ ไม่รู้รสิกจะบ้าขึ้นมาเมื่อไร” และการแต่งงานครั้งที่สองกับเจ้ารสิกก็ทำให้เจ้าจินดามองครรลองเปลี่ยนไปโดยสิ้นเชิง 

“ไอ้นี่มันเลว โลภมาก ดังที่รตีบอกจริง ๆ ฉันโง่เองที่เสียรู้มัน” แต่เจ้าจินดาไม่อยู่ในสถานะที่ทำอะไรได้เพราะเล่นการเมืองไม่เป็นและนิสัยส่วนตัวที่ค่อนข้างจะขี้กลัว เจ้าจินดามีจุดอ่อนอย่างความรักครอบครัวจึงไม่กล้าเสี่ยงเป็นเสี่ยงตายและยอมงอดีกว่ายอมหัก 

---

เจ้าประพันธ์จึงได้โอกาสแวะมาเยี่ยมเจ้ารตี 

ผมเห็นเจ้ารตีกับเจ้าประพันธ์กอดกันร้องไห้ ยิ่งทำให้ผมแน่ใจว่าเจ้ารตีไม่โกรธเจ้าประพันธ์เลยแม้แต่นิดเดียว และเพราะรู้ว่ายังต้องใช้เงินจึงรับเงินของเจ้าประพันธ์ สายตาที่เจ้าประพันธ์มองเจ้ารตียังคงเต็มไปด้วยความรักใคร่หลงใหลไม่เปลี่ยนแปลงแม้วันนี้ทุกอย่างจะเปลี่ยนไป 

แต่ถ้าพูดตามตรง ผมเห็นว่าเจ้ารตีก็ยังงดงามเหมือนเดิมแม้ไม่ได้แต่งตัวด้วยเสื้อผ้าอาภรณ์แพง ๆ เจ้าประพันธ์พยายามโน้มน้าวให้เจ้ารตีรับรักตน ซึ่งถ้าเป็นอย่างนั้น อย่างไรเจ้ารตีที่ถูกเนรเทศก็คงกลับไปไม่ได้ เจ้าประพันธ์ก็คงกะว่าจะใช้ชีวิตแบบสามีภรรยากันที่ไกรบุรี 

แต่เจ้ารตีก็ยังปฏิเสธและบอกให้เจ้าประพันธ์สนใจคนที่อยู่ข้าง ๆ มาตลอดอย่างเฟื่องฟ้า “พี่เป็นเพื่อนแท้ของฉัน อย่างไรก็เปลี่ยนไม่ได้ ฉันไม่มีวันรักพี่ในแบบของผู้หญิงรักผู้ชาย พี่อย่าเสียเวลากับฉันเลย” ซึ่งเจ้าประพันธ์ตามตื้ออีกหลายปีจนสุดท้ายก็รู้ว่าควรพอจริง ๆ 

วันหนึ่งเจ้าประพันธ์มาด้วยรอยยิ้มเศร้า ๆ และบอกเจ้ารตีว่า “เฟื่องฟ้าท้องกับฉันได้สามเดือนแล้ว เธอจะมีหลานอีกคนแล้วนะ” เจ้ารตีชะงักไป พอเจ้าประพันธ์กลับเจ้ารตีก็นั่งน้ำตาไหล แต่จากนั้นเจ้ารตีก็บอกให้คุณบุญพรไปเอาสมบัติที่พ่อเจ้าเคยให้ไว้ออกมาเพื่อให้เป็นของรับขวัญหลาน 

เจ้าประพันธ์ได้ลูกชายและยังพามาให้เจ้ารตีได้อุ้มหลายครั้ง ผมเพิ่งสังเกตว่าเจ้ารตีที่เก่งกาจไปทุกอย่างอุ้มเด็กไม่เป็น พออุ้มแล้วเด็กก็ร้องไห้จ้า เฟื่องฟ้าที่ได้เป็นหม่อมเจ้าประพันธ์สมใจมากราบเจ้ารตี ซึ่งเจ้ารตีก็ลูบศีรษะหม่อมเฟื่องฟ้า ซึ่งหม่อมเฟื่องฟ้าก็ยิ้มน้อย ๆ 

ตลอดชีวิตเจ้าประพันธ์มีหม่อมแค่คนเดียว ก็คือเฟื่องฟ้า กระนั้นเจ้าประพันธ์ก็มาเยี่ยมเจ้ารตีเหมือนเดิมแต่ก็ไม่เคยมีเรื่องชู้สาวอะไรกัน เจ้าประพันธ์มีลูกกับหม่อมเฟื่องฟ้าหลายคน ซึ่งหม่อมเฟื่องฟ้าเองก็ไม่ได้มีปัญหาหรือน้อยเนื้อต่ำใจอะไรกับการที่เจ้าประพันธ์แวะเวียนหาเจ้ารตีเสมอ 

ด้านเจ้ารตีก็ตามข่าวฝั่งสวรรยาราชอยู่บ่อย ๆ และถอนหายใจทุกวัน 

เจ้ารตีเดินกะเผลก ๆ ใช้ความรู้ที่มีช่วยชาวบ้านทำเกษตรจึงเริ่มเป็นที่รักของชาวบ้านขึ้นมา คนของเจ้าประชาเองก็รู้เรื่องนี้ ครรลองพยายามยุแยงให้เจ้าประชาฆ่าเจ้ารตีกับผม เพื่อกำจัดเสี้ยนหนามทิ้งจนเจ้าประชาโมโห “ไอ้ครรลอง กูบอกแล้วไงว่ากูไม่ฆ่ามัน มึงก็ยังจะให้กูฆ่ามัน”

เจ้ารตีสอนหนังสือผมกับชาวบ้านชาวเมืองที่ไกรบุรีจนคนที่ใฝ่ดีมีความรู้ไม่ด้อยไปกว่าขุนน้ำขุนนาง คนที่มีความรู้แล้วก็ไปสอนคนอื่นต่อเป็นทอด ๆ ทำให้ไกรบุรีพัฒนาอย่างรวดเร็ว หรือใครมีความรู้เฉพาะทางด้านไหน ๆ ก็เอามาเล่าแลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน 

สิ่งที่ผมชื่นชมคือไม่ว่าใครมีความสงสัยเรื่องอะไรยาก ๆ เพียงใด เจ้ารตีก็จะเป็นคนหาคำตอบมาให้ได้เสมอ หรือไม่ก็ไปหามาให้ได้ในเร็ววัน ช่วงที่เกิดโรคระบาดในสวรรยาราช เจ้ารตีก็ปรุงยาหาวิธีป้องกันรักษา ชาวบ้านส่วนใหญ่หายดีและมีสุขภาพแข็งแรง ไม่ได้ตายเกลื่อนเหมือนที่อื่น

เพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมที่เกิดขึ้นทุกปี เจ้ารตีได้ให้คนไปทำคันกั้นน้ำใหม่ คนที่นี่ช่วยเหลือกันจึงสามัคคีกัน ผมเองก็มีเพื่อนที่นี่หลายคน ผมได้เรียนการต่อสู้ด้วยรวมถึงการยิงปืน เจ้ารตียิงปืนแม่น แต่เพราะไม่สามารถเดินเหินได้อย่างปกติจึงเชื่องข้าต่างจากผมที่คล่องแคล่ว 

ความสามัคคีของชาวไกรบุรีชัดเจนมาก ทุกคนรักและชื่นชมเจ้ารตี แม้คนจากเจ้ารสิกจะมาก่อกวนบ้างแต่ก็ไม่มีใครเชื่ออะไร เจ้ารตีสอนให้ทุกคนเป็นคนใจเย็น รอบคอบ เตรียมพร้อม เพื่อรับมือศึกสำคัญที่อาจเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ และในเวลาทั่วไป เจ้ารตีก็ถือว่าใจเย็นจริง ๆ 

ปัญหาสุขภาพของเจ้ารตีหนักขึ้นเรื่อย ๆ ก็ไม่แปลกอะไร เพราะเจ้ารตีถูกเจ้าประชาทำร้ายอย่างหนัก ผลกระทบยังอยู่ถึงปัจจุบัน เจ้ารตีเจ็บบริเวณที่ถูกเจ้าประชากระทืบจนเป็นปัญหาในการเคลื่อนที่หรือแม้กระทั่งเคลื่อนไหวร่างกายเล็ก ๆ น้อย ๆ แม้ผมหรือคุณบุญพรจะช่วยแต่เจ้ารตีก็ปฏิเสธ 

เจ้ารตีพยายามทำทุกอย่างด้วยตัวเอง เจ้ารตีตื่นแต่เช้าประมาณตีสี่ตีห้า ทำอาหารไปถวายพระ จากนั้นก็ออกไปทำสวนทำไร่ ช่วงแดดแรง ๆ จะกลับมาพักเพราะสุขภาพไม่แข็งแรงนัก แต่สอนหนังสือผู้คนที่เข้ามาขอศึกษาหาความรู้ กว่าจะได้พักผ่อนก็ประมาณสามทุ่ม 

เจ้ารตีสอนหนังสือให้ผมคนเดียวอีกถึงเที่ยงคืน ความรู้ของเจ้ารตีเรียนเท่าไรก็หมด ผมสาบานกับเจ้ารตีว่าผมจะทวงทุกสิ่งทุกอย่างที่ควรเป็นของเจ้ารตีกลับมาให้ได้... เจ้ารตียิ้มให้ผมอย่างที่ผมไม่ค่อยเข้าใจว่าหมายถึงอะไร เวลาที่เจ้ารตีอยู่กับผมหรือคนอื่น ๆ เจ้ารตีจะดูใจดีเหมือนปกติ  

เวลาเจ้ารตีอยู่ตามลำพังจะเป็นตรงกันข้าม เพราะความเจ็บป่วยกับร่างกายที่ไม่เหมือนเดิมเจ้ารตีจึงค่อนข้างฉุนเฉียวง่ายเมื่อไม่สามารถเดินเหินได้ดั่งใจ ทำอะไรชักช้าไม่ทันเวลา เจ้ารตีเขียนบรรยายความเจ็บเอาไว้หลายบท ซึ่งผมกับคุณบุญพรจำได้ขึ้นใจเลยทีเดียว

“ปวดก้นกบทมแทบคลั่ง            แม้เราระวัง

เจ็บดั่งท่อนเหล็กทุบแทง 

รวดร้าวแล่นร้ายรุนแรง              เจ็บกว่าจัดแจง

แถลงรนกวนรำคาญ

เจ็บปวดแบบบ้าช้านาน             หาอื่นหรือปาน 

โศกซ่านลงกระดูกเรา 

เหมือนทุบแหลกกระแทกเอา      เจ็บแค้นขึ้นเกล้า 

ใครเดาได้หรือทรุดโทรม

ความเจ็บคล้ายใครจู่โจม           ไร้คนประโลม

ทุกข์โถมยามเคลื่อนกายา

ยามนั่งย่อมนึกอิดหนา              จึงเดินเชื่องช้า

ใครด่าก็ชิงช่างมัน 

ปวดขึ้นสันหลังสะบั้น               คล้ายคนถีบยัน 

เกินกลั้นคิดเคืองตรอมตรม

เตือนตนแม้แผลสั่งสม              อย่าเป็นอารมณ์ 

เหล้ากลมจึงพอช่วยเลือน”

เมื่อเจ้ารตีเจ็บปวด เจ้ารตีก็มักดื่มเหล้า และเมื่อดื่มเหล้ามากเข้าร่างกายก็ทรุดโทรมไปอีก เจ้ารตีดื่มทีละเป็นขวด ๆ ใครห้ามก็ไม่ฟัง เจ้ารตีมีอาการเลือดไหลออกปากออกจมูก บ่อยครั้งผมเห็นเจ้ารตีบ้วนเลือดออกมาเป็นกอง ๆ และพึมพำว่าเวลาของตนคงเหลือน้อยเต็มทน