คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #6 : สุวรรณโวหาร
๖ สุวรรโวหาร
ทอพายเรือเลียบเรือนแพฝั่ธนฯ เรื่อยเนิบ วัน้ำ้วลส่เรือลอยลอไปนิ่ ท่ามลาเรือสัรลำอื่นๆ ที่ท่าเรือโรพัสิน้านั้นยัึั มีเรือสำเภาเ้าไปอนถ่ายสิน้า ับัเนื้อเป็นมันเปื้อนเหื่อแล้ำรำแแบระสอบ้าวสาร้าวเปลือาท่าพัลเรือ เรือเอี้ยมุ๊น เรือระแ และสำปั้นนาให่น้าวมาาโร้าวอยู่ไม่ไลันมาถ่ายเทเป็นระยะไม่ไ้า ปีนี้ผลิไ้มาเหลือินเหลือใ้ ึายไ้มา พ่อบอว่าโีปีนี้้าวไ้ราา พวนายหน้านายท่าไ้เวียนละ ๙๐ ถึ ๑๐๐ บาท[1] รมพระลัเฟื่อฟุ้รุ่เรือ ึพอให้พวเราที่ทำานหลัหลัแ็ไ้มาึ้น้วย แ่ยัไม่พอะไ้ร่ำรวยเหมือนนอื่นเา
ทอบ่นบอว่า... พ่อเอ้ย ไม่มีทาหรอ ่อให้อีร้อยปี้าหน้า าวนาศรีอยุธยาฤาไพร่สยามนรา็ยันอยู่เ่นเิม ่อให้ึ้นไปอีสิบเท่ายี่สิบเท่า เป็นเวียนละ ๑๐๐๐ บาท เรา็ยันอยู่ี ายหนุ่มึั้หน้าั้าร่ำเรียน ไม่็้อทำาร้า และภายภาหน้าาวนาะหมไป อู่้าวอู่น้ำในสยามนั้นไร้ ะไม่เหลืออยู่อี...
“เอ็มันะมีหัวไปสู้พวลูเ้าลูนายไ้อย่าไร...” เป็นำสบประมาท ที่ใรๆ ็ว่าไว้ ยิ่เห็นเมาหัวราน้ำอย่านี้เสมอ ็ยิ่ว่าอย้ำ...
“เหอะน่า ันะ้อไ้ี...” ทอมัะอบเ่นนั้นเสมอ แ่เมื่อมอัวเอแล้ว รู้สึรันทหหู่ในใ
ที่ว่าะไ้ี ะไ้ีไ้อย่าไร...
นเี๋ยวนี้น็ยัมอไม่เห็นทา...
เปลี่ยวที่ายเยียวยาให้หายไ้
เปลี่ยวที่ใมอหายัไม่เห็น
เปลี่ยวที่ไหนเปลี่ยวอย่าไรหายไม่เป็น
เปลี่ยวลำเ็โเี่ยวเปลี่ยวแทบาย
แ่็ยั้อสู้... ัสินใแล้วนี่ แม้ะ้อสู้เพียลำพัาำลัใ ็้อัฟันสู้ล่ะ ทอถึไ้้ำพาย้วน้ำไปที่นั่นทุวัน
ทอเทียบเรือที่ท่าวัแ้[2] มีอ์พระปรา์แปวา[3]เป็นสัลัษ์ริมล หลายส่วนอวัยัอยู่ใน่วปิสัร์่อเนื่อมาั้แ่รัสมัยในหลวพระอ์่อน ที่เห็นว่าามมาือพระอุโบสถและวิหาร[4] เป็นพระอุโบสถที่มีระเบียโยรอบ แ่ไม่มีำแพแ้วอย่าเ่นวัอื่น ผนัระเบียวิิราม้วยิรรรมฝาผนั มาที่ไร็้อเพลิเพลินเหม่อมอ ที่มุอพระอุโบสถประิษานพระพุทธรูปนฤมิร ทรเรื่อถนิมพิมพาภร์ทออร่ามามบรรเิั่เทวราา ระเบียนั้นยัประิษานพระพุทธรูปปามารวิัยในุ้มเรือนแ้ววิิรบรรโยรอบถึ ๑๒๐ อ์ นับว่าแปลาและมามายว่าวัใๆ ภายในพระอุโบสถยิ่ามเลิศผ่อแผ้วอิ่มบุ และอีไม่นาน ไ้่าวว่าะโปรให้่อสร้าพระปรา์ใหม่ให้สูให่ว่าอ์เิม[5] ทอุเ่าราบรลาน้านหน้าพระอุโบสถนั้นเอ ่อนรีบสาวเท้า้าวไปให้ทันเวลา แ่นและแสนออะแปลใที่เพื่อนผู้มีพฤิรรมอันเป็นปริศนามาที่นี่...
เาทั้สอหลบอยู่ไล เห็นทอเ้าไปหาายรร์ไมุ่้นเยนหนึ่ ท่าทาสนิทสนมิเื้อ ่อนผละหายไป้านหลัพระวิหาร สอนเร่ฝีเท้าไปนถึที่แห่หนึ่ เป็นุิอารามให่ามั้แถวเรียราย มีศาลาที่หนึ่ึ่มามาย้วยพระภิษุสามเร เ็วั และไพร่สามั หนึ่ในนั้น็ือทอ เานั่ัสมาธิอย่าเรียบร้อยอยู่้านหลันหมู่นั้น เหมือนั้ใันทุน สายาับ้อมอไปยัศาลาหลันั้นอย่าน่าน แ่ไม่มีใรสันพูาอะไร ทั้สอึ่อยๆ ย่อเ้าไป พอะไ้ยินเสียแว่วมาแ่ไล แ่แ่มัท่ามลาวามเียบสบนั้น...
สุนทรทำำสวัสิรัษา
ถวายพระหน่อบพิรอิศรา ามพระบาลีเลิมให้เพิ่มพูน
เป็นอู่ผู้มีอิสริยยศ ะปราเิลาภไม่สาบสู
สืบอายุสุริย์วศ์พศ์ประยูร ให้เพิ่มพูนภิโเโัย
อย่าลืมหลอุส่าห์รัษาสิริ ามิโบราท่านานไ
ว่าเ้ารู่สุริโยอโทัย ื่นนอนให้ห้ามโมโหอย่าโรธา
ผินพัร์สู่บูรพ์ทิศแลทัษิ เสวาริน้วยพระธรรมาถา
ที่นับถือือพระไรสรา ถ้วนสามราึำระสระพระพัร์
แล้วเอื้อนอรรถรัสวามที่ี่อน ะถาวรพูนเิประเสริศัิ์
้วยราศีที่ะลอนรลัษ์ อยู่พระพัร์แ่ทิวาเวลาาล
ยามลาวันนั้นว่าพระราศี สถิที่วรอ์ให้สรสนาน
พระอุระประสุนธ์วิมลมาลย์ ะสำราโราไม่ราี
รั้นพลบ่ำล้ำฟ้าสุธาวาส ฝ่ายเบื้อบาท้ายวาเป็นราศี
รน้ำำระึ่ราี ห้ามสรีอย่าให้พาบาทยุล
เสวยนั้นผันพระพัร์ไปบูรพ์ทิศ เริฤทธิ์ันษาสถาผล
แม้นผินพัร์ทัษิถิ่นมล ไม่านรัใร่เวียนไปมา
ทิศประิมอิ่มเอมเษมสุ บรรเท่าทุ์ปรา้วยยศถา
แ่ทิศเหนือเหลือร้ายวายีวา ทั้ันษาทรุน้อยถอยทุปีฯ....
ำลอนสุภาษิล้ออไพเราะาม ยาที่ะหาฟัที่ใไ้่าย หนุ่มน้อยทั้สอถึับหยุยืนะลึ่อนนั่ลับที่ เสียเปล่ับลอนอพระภิษุรูปหนึ่เสนาะหู และเสียอเ็น้อยสอนับามไปทีละวรร เหมือนอยู่ในารเรียนารสอน นภายนอพยายามทำปาาม แ่ไม่ออเสียให้เือันบนศาลา ทอรู้สึสัหร์ใ หันลับมามอเห็นเพื่อนนั่อยู่แ่ไลึใ แ่นและแสนมอเพื่อน้วยแววาที่เปลี่ยนไป เป็นวามศรัทธาอย่าลึึ้ ่อนสับฟับทลอนนั้นนบ ....
อพระอ์ำไว้สำเหนีย ันี้เรียเรื่อสวัสิรัษา
สำหรับอ์พศ์ษัริย์ัิยา ให้ผ่อผาสุสวัสิ์ัภัย
บทโบราท่านทำเป็นำันท์ แ่นนั้นมิใร่แ้แถลไ
ึล่าวลับับ้อนเป็นลอนไว้ หวัะให้เนำไ้ำนา
สนอุมุลิาสามิภัิ์ ให้สูศัิ์สืบสมบัิพัสถาน
แม้นผิเพี้ยนเปลี่ยนเรื่อเบื้อโบรา อประทานอภัยโทษไ้โปรเอยฯ[6]
เ้านายสอพระอ์ยัทรพระเยาว์ รับสั่เสียเื้อยแ้วับพระอาารย์ แล้วเส็ลมาาศาลา พวที่อยู่้าล่า้อหมอบ้มัว่ำหน้ามอินะที่พระอ์เส็ผ่านไป...
“ใร” เป็นำถามแรที่ทอ้ออบ เพื่อนทั้สอทำหน้าาแื่นราวบ้านนอเ้ารุรั้แร
“แล้วใรล่ะ” ทอถามลับ แล้วึเพื่อนทั้สอออมาาบริเวนั้น
“ะใรละ ็นสามนนั่น” แ่นถาม
“เอ็ะโนโบย ืนเสียัอยู่แถวนั้น เ้านายท่านะไม่พอพระทัย” ทอยัมออย่าหวาระแว
“แล้วใรัน” น้ำเสียนถามยัูื่นเ้น
“เ้าฟ้าลาับเ้าฟ้าปิ๋ว[7]”
แ่นและแสนทำาโอย่าไม่เื่อสายา “เป็นบุา้าริๆ” แ่นยมือไหว้ท่วมหัว และพระภิษุรูปหนึ่ที่เินเีย้าอยู่็ะเป็น...พระภิษุภู่
“นั่นสุนทรภู่ใ่ไหมวะไอ้ทอ” แสนมอา้า
“เออิวะ”
“เป็นบุา้าเหมือนัน” แสนพึมพำ
“และารไ้ฟัำลอนาปาสุนทรภู่เอ ็่าเป็นบุหูนั” แ่นเอ่ยึ้นสมทบ ทอส่ายหน้าไปมา ถอนหายใับพวมาใหม่ี้เห่อ...
“เอ็มาเรียนทำไมไม่บอวะ ะะปิบัวามรู้อยู่นเียวรึ”
ทอหน้าาื่น “อย่ามาิอุศลับ้า เี๋ยวเอ็็ะรู้ว่าทำไม้าไม่วน เพราะมันไม่เหมาะับพวเอ็”
“เอ็มาเรียนั้แ่เมื่อไร” แสนเอ่ยถาม
“็ั้แ่้ารู้ว่าท่านย้ายมาำพรรษาที่วัแ้ และ็โีที่ท่าน้อถวายำสอนพระอ์เ้าฟ้า”
“เออถึว่า เอ็เ้าสำบัสำนวนมาึ้นทุวัน” แ่นมอเพื่อน้วยวามเลื่อมใส ที่หายไปทุวี่ทุวัน็้วยเพราะเหุนี้ านับล่อมำลอนามประสาลูทุ่ ่อยๆ มีสำนวนไพเราะแพรวพราวึ้นนน่าน
“้าอยาะเรียนบ้าะทำอย่าไร” แสนลัเลใอยู่สัพัึเอ่ยึ้น
“เรียนมันไม่ยาหรอ เอ็็้อมาเป็นศิษย์นอุิ เป็นี้้านอวัอย่า้า ถึเวลา็มานั่ฟัเอ ำเอาเอ ท่านไม่ไ้สอนหรอ”
“ั้น้าะมาทุวันเหมือนเอ็”
ทอิอยู่พัให่ “แ่อาะมีนเม่นเอ็ ที่ไหนๆ ย่อมมีเ้าถิ่น อีนเา็ย่อมหว”
“เอ็หมายถึอะไร” แ่นิ้วมว
“พวเรามันเป็นไพร่นอวั ไม่ใ่เ็วัที่นี่ ะเทียวไปเทียวมาไม่ฝาเนื้อฝาัว มัน็ผิธรรมเนียม เ้าบ้านท่านอย่านิู่ายปั้นวัวปั้นวายให้ลูท่านเล่น”
“ไม่เ้าใว่ะ” แสนทำท่าสสัย ูระสับระส่าย ผิไปาบุลิเิม แ่นนั้นรู้ทันเสียแล้ว เินไปว้าไม้วา้านไม้ไผ่้า้นมะามยื่นให้แสน “อย่านี้หรือเปล่าวะ” หันมาถามทอ ทอยิ้ม
“เออว่ะ ใ้ไ้ เอาไม้วาวาไว้่อน เอ็วรไปหาพี่ทิับ้าเสีย่อน”
ทิเอิบเป็นผู้ให่สุในบรราเ็วัแห่นั้น ทอพาเ็หนุ่มแปลหน้าสอนเ้าไปหาารวะให้ถูธรรมเนียม ทิเอิบให้เหุผลว่า ใ่ว่าะให้ใรเ้ามา่ายๆ ไ้ เพราะืนให้เ้ามาันามอำเภอใ นะมามายว่าที่เห็น ทิเอิบึถามไถ่ว่าทำไมถึอยาะเรียน อย่าไอ้ทอมันเป็นลูนน ้อหาลอนที่ไพเราะราวมน์ลัเป่าเสให้นฟัหลับใหล เอาไปเียนหนัสือำลอนบทละรให้นร้อรำหาเินหาทอ... แ่นนึถึพระอภัยมีึ้นมาลายๆ ่าันแ่พระอภัยมีเป่าปี่เท่านั้นเอ เาทั้สอนึิเสียนาน ไม่เหมือนทอในวันแรที่้าวาเ้ามาที่ลานวัแห่นี้ แทบะ้มราบพระทุรูป ไหว้ทุนที่มาวั อ้อนวอนอให้ไ้เรียน ะให้ทำสิ่ใ็ไ้ แลับารไ้เ้าไปฟัพระท่านสอนลูศิษย์เ้าฟ้า ถือว่าเป็นศิษย์นอุิ
“พี่ทิ ันไม่ไ้หวัว่าะรู้เพื่อไปเียนหาินอ...” แ่นเอ่ยึ้น “แ่ันเป็นพวใฝ่เรียน หามีโอาสที่ะไ้เรียนอะไร ัน็ะรีบไว่ว้า”
“พี่ทิ ัน็เหมือนไอ้แ่น แม้ะไม่ใ่นสำบัสำนวนเ่ำลอน ล่อพอะไปหาินับเา แ่็ไม่อยาเป็นนโ่เลา ใรเาถามว่ารู้เรื่อำลอนไหม ในสมัยนี้หาอบว่าไม่ ็ะนับว่าเป็นนไม่มีารศึษา” แสนอบ
ทิเอิบยิ้มบอว่าทั้สอใ้ไ้ ให้ทอพาไปทำานับเ็วันอื่นๆ ่อนะท้าลอปิภาารมลอนันในเย็นนี้...
แล้วแ่นับแสน็ไ้ำอบ...ที่ทอบอว่าไม่เหมาะับเาทั้สอ หรือเหุที่ทอ้อลับบ้านเย็นย่ำ่ำมื และบาวัน็เมาเหมือนหมาลับวั พวเามานั่ที่ศาลาท่าน้ำไลาหลวพี่หลวา ทิเอิบับเ็วัอีสอสามนนั่ล้อมวอยู่ับทอ แ่นและแสน ราวับเป็นวันรับน้อใหม่ เป็นารสัสรร์ามประสานลูทุ่ริมน้ำ ื่มเหล้าโรสัอึบาอพอแ้เิน ะไ้เินลอนล่อ
มีนไม่เห็น้วย...ะมีปิภาไม่ำเป็น้อใ้้าวหมั... แสนิแล้วส่ายหน้า แ่็้อำยอมเพื่อแลับารเรียนและมิรภาพ ฤาศิลปินะ้อเมา
แสนึ้อยอรอปาัอึ๊ ทำหน้าเหยเมปา ปายันไส้ร้อนผ่าวราวน้ำร้อนลว เิมายัไม่เย ทอมอหน้าเพื่อน้วยวามัวลใ
อาะเสียมาว่าี...อย่านินเป็นไห็ไม่เป็นไร แ่ไอ้เพื่อนนนี้อาะเมามายและเสียน
แ่นนึในใ ใ่ว่าไม่เยินเหล้า แ่ะไม่ยอมให้เหล้าเป็นฝ่ายิน หามันะลท้อ็ย่อม้อมีเหุผล ที่สำัสิะ้อไม่าผึ เสียน เสียปัา เสียมารยาท และเปลี่ยนพฤิรรม แ่เหล้าโร่าร้อนแรบาอบาลำไส้ ร้อนผ่าวไปทั้าย
“ไอ้สุวรรโวหาร ้า่อให้เอ็ึ้น่อนวันนี้” เสียศิลปินนามว่า “สุนทรเอิบ” ามที่เ็วันอื่นั้ให้เอ่ยึ้นเสียอ้อแอ้...
แ่น แสน และทอมอหน้าันไปมา
“ใรเหรอพี่ทิเอิบ... สุวรรโวหาร” ทอหันไปถาม
“เอ็นั่นแหละไอ้ทอ” ่าพาันหัวเราะรืน ทอไ้ายาใหม่ไพเราะับใ ทำให้นึในใ...วันหนึ่ะไปให้ถึให้ไ้
“เอาอย่านั้นเลยหรือพี่ทิ... อืม...เอาอย่านี้ ันว่าให้ไอ้แสนมันึ้น่อน” แสนทำหน้าเหลอหลา ำลัมึนับอแรไม่หาย
“้ารึ” หันไปถามเพื่อน หัวรู้สึหมุนิ้ว ทอพยัหน้า
“เออ...” แสนนึ และมอไปยัแสสีทอระทบผิวน้ำยามเย็น ทุนมอาม...มันะมาไม้ไหน...
รู่หนึ่แสนึหันไปถาม “ะเอาลอนอะไร ลอนแปาวบ้าน ลอนลบท ลอัษร โลั้น โลสี่สุภาพ...”
ทิเอิบหัวเราะเสียั มอเ็หนุ่มหน้าแท่าทาอออาารศิลปิน “เออ ท่าทาเอ็ะรู้มา เอ็ึ้นลอนไหน็ึ้นมา ้าพร้อมะสู้โว้ย”
แสนยิ้มาหวาน แล้วมอไปยัลำน้ำเ่นเย นาวานรแห่นี้ไม่เยาเรือ และไม่เยาวามามแม้แ่น้อย เสียรอบ้า็ราวเสียสวรร์ ัั่นเรไรร้อรับยามเย็น นอื่นเห็นนิ่นานึมอาม สายาแสนยัอ้อยอิ่ับสายน้ำ หูยัับเสียน้ำระเ็นไปับธรรมาิรอบ้า ราวับะหาลอนเทวามาล...
“ว่าไวะ” ทอัรำา และลัวเสียหน้าเ็วันอื่น
แสนหันลับมายิ้ม แ่ไม่ลืมยึ้นื่มอีหนึ่อ “พี่ทิเห็นเ้าพระยาไหม แล้วิอย่าันไหมว่ามันามมา ันอยาะให้ลอนันล่าวถึเ้าพระยายามนี้”
“ไ้ ้าเห็น้วย ไม่มีอะไระามเท่าเ้าพระยายามนี้” ลูเ้าพระยาเลือไหลแรพลุ่พล่าน ว่าะเป็นลูเ้าพระยา าวสยาม้อเสียเลือเสียเนื้อรัษาเอราันอย่าหนั
“ฟันะ...” แสนั้สมาธิ่อนเอื้อนับำโล
...เรไรหรีหริ่ร้อ ระน...
“เอ็เล่นโลเลยนี่หว่า ใ้ไ้” ทิเอิบบ้นาัวเอัป๊าบถูในั แสนหันไปหาแ่น ฝ่ายนั้นเาหัวหยิๆ...มันึ้นเสียัั่นิ้หรีรอบัว แ่อยาะให้พูถึเ้าพระยา มันวายา้านี่หว่า... เานึในใ มอเห็นเรือพายเอื่อย ูเหน็เหนื่อยาารทำานทั้วันมาอย่า้าๆ... เอาสิเป็นไเป็นัน
...เรือล่อเลียบริมธนฯ เรื่อยล้า...
ทอมอามแล้วอบทันวัน
...แสสุริยาล ทิวป่า ลับา...
ทิเอิบยิ้มแล้วบะำโลว่า...
...ามยิ่ธารา้า ฟาฟ้า แสทอ...
เ็วัพาันปรบมือสนั่นศาลา ทั้สี่่วยันสร้าโลสี่สุภาพสไ้ลัว...
แสน็ึ้นวรร่อไปในทันที...
...ฝอยน้ำระิิ้น ฟูฟอ...
ในเย็นวันนั้น ึไ้โลที่ไพเราะเสนาะหูึ้นมา...
เรไรหรีหริ่ร้อ ระน
เรือล่อเลียบริมธนฯ เรื่อยล้า
แสสุริยาล ทิวป่า ลับา
ามยิ่ธารา้า ฟาฟ้า แสทอ
ฝอยน้ำระิิ้น ฟูฟอ
พายวัพ่นเล็ทอ ั่หว้า
นิรมิะอ ามผ่อ ผ่านา
ยิ้มอิ่มไ้เ็มหน้า ป่านหว้า วิมานฯ
ทั้สามออมาาศาลาั้แ่อนหัว่ำ เพราะแสนเมามายนอนแอ้แม้ลาลำ แ่นั้ะเียให้แสสว่าไว้หัวเรือ พายลอยลำลอู่มาับเรืออทอที่ยัับเสภาไ้อย่าไพเราะ แ่นไ้สำนึอยู่อย่าว่า อย่าัสินใรเพียแ่สายาหรือารไ้ยิน วามรู้สึที่าารไร่รอนั้นมัะทำให้เ้าใผิันเป็นเรื่อเป็นราว เพื่อนนนี้็มีอุมาร์ มีวามปรารถนาในีวิ ไม่แ่าานที่อยาะ้าวไปเรียนวิาารที่วัโพธิ์ ส่วนแสนนั้นอยาะหาวามรู้ล่อเรือไปสู่โลภายนอ
เรืออแ่นโลเหมือนมีอะไรมาน เาหันไปมอสสัยว่าอาะเป็นปลาัวให่ แ่้อาื่นเมื่อเห็นร่าหนึ่ท่ามลาแสันทร์อาบผิวธารา พยายามะเียะายว่ายน้ำ ทั้ที่มือและเท้าเหมือนิัน
“น!” แ่นอุทานเสียัอย่าใ นทอสะุ้หันไปมอู
“่วย้วย” เสียอู้อี้ พอะมอเห็นว่ามีผ้ารัปาเอาไว้แน่น เ้าอเสียพยายามิ้นว่ายน้ำทั้ที่ถูมัมือมัเท้า
แ่นรีบวาพาย้วยหัวใระทึ แล้วว้าร่าเ็รุ่นราวเียวับันึ้นในทันใ...
ฯ
[1]ราาสมมุินี้เปรียบเทียบับเหุาร์ในสมัยใล้เีย หมอบลัเลย์ไ้ไว้ในสยามาลันเอร์ วันที่ ๒๑ พฤศิายน ๒๔๐๗ ประมาว่าเรือีนมาื้อ้าวสารมา เป็นเหุให้ราา้าวึ้นสูถึ ๑๒๐ ถึ ๑๒๕ บาท่อเวียน ึ่ไม่เยมีราาเท่านี้มา่อน
[2]วัแ้ หรือื่อเิมือวัมะอนอ มาเปลี่ยนเป็นื่อวัแ้ในสมัยอสมเ็พระเ้าาสินมหารา และเปลี่ยนเป็นวัอรุราธาราม ในสมัย ร.๒ และื่อในปัุบันือ วัอรุราวรารามวรวิหาร เปลี่ยนในสมัย ร.๔
[3]อ์เิมอพระปรา์วัอรุนั้น สูเพียแปวา แ่่อมาสร้าใหม่ในรัสมัยพระบาทสมเ็พระนั่เล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ ๓ ามที่ทริออแบบึ้น ให้เห็นอย่าเ่นปัุบัน
[4]อุโบสถและวิหารสร้าเสร็ในรัสมัยพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัาลที่ ๒
[5]ือนาพระปรา์ที่เห็นในปัุบัน ๑ เส้น ๑๓ วา ๑ ศอ ๑ ืบ ๑ นิ้ว ล้อมรอบ้วยปรา์ทิศ และมปทิศ
[6]สุภาษิสวัสิรัษา อสุนทรภู่ ไ้แ่ถวายพระเ้าลูยาเธอ เ้าฟ้าอาภร์ และในเรื่อำลัถวายารสอนเ้าฟ้าลาและเ้าฟ้าปิ๋ว พระโอรสอสมเ็เ้าฟ้าุลทิพยวี (พระราธิาพระบาทสมเ็พระพุทธยอฟ้าุฬาโล)
[7]พระเ้าลูยาเธอในพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูิแ่สมเ็เ้าฟ้าุลทิพยวี พระมาราทรมอบให้สุนทรภู่เป็นพระอาารย์ในแผ่นินพระบาทสมเ็พระนั่เล้าเ้าอยู่หัว ในราวปี ๒๓๗๒ ในนวนิยายเรื่อนี้เป็นารสมมิเหุาร์เพื่อให้ผู้อ่านไ้รู้ประวัิ
ความคิดเห็น