วิทยาศาสตร์น่ารู้ (รู้ไว้ใช่ว่าใส่บ่าแบกหาม)

ลำดับตอนที่ #11 : ฝนดาวตก

ดาวบนท้องฟ้า ก็ร่วงหล่นลงมายังผืนดินได้เหมือนกัน แต่ไม่ใช่ดาวฤกษ์นะ เป็นเพียงเศษเล็กเศษน้อยที่หลุดออกมาจากดาวหาง ผ่านเข้ามาในบรรยากาศของโลกเรา แล้วเสียดกับบรรยากาศจนลุกไหม้ กลายเป็นแสงดาวตกให้เราเห็น ทุกวันมีดาวตกอยู่ตลอดเวลา แต่ถ้าช่วงไหนที่โลกโคจรผ่านเข้าเป็นกลุ่มฝ่นที่เหลือจากดาวหาง ก็จะเกิดฝนดาวตก และถ้าไหนเป็นกลุ่มฝนขนาดใหญ่ก็จะเรียกว่าพายุดาวตก เพราะมีดาวตกจำนวนมาก อาจหลายร้อยดวงต่อนาที
ฝนดาวตกที่สำคัญช่วงนี้ก็จะเกิดขึ้นประมาณ วันที่ 18 พฤศจิกายน เรียกว่าฝนดาวตกลีโอนิดส์ รัศมีจากกลุ่มดาวสิงโต และวันที่ 14 ธันวาคม เป็นฝนดาวตกเจมินิดส์ มีรัศมีจากกลุ่มดาวคนคู่ ฝนดาวตกทั้ง 2 กลุ่มนี้จะไม่เหมือนกัน โดยฝนดาวตกลีโอนิดส์ จะมีขนาดใหญ่และสวยงามกว่า ซึ่งบางปีก็เกิดดาวตกจำนวนมาก แต่บางปีก็มีจำนวนน้อย ขณะที่ฝนดาวตกเจมินิดส์ จะมีขนาดเล็ก แต่สีสวยและจำนวนเท่าๆ กันทุกปี

 ฝนดาวตกลีโอนิดส์ เกิดจากฝุ่นของดาวหาง 55P เทมเพิล-ทัทเทิล มีคาบกรโคจรรอบดวงอาทิตย์ 33 ปี เข้ามาใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุดเมื่อ เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2541 ซึ่งได้ทิ้งเศษฝุ่นเอาไว้เป็นจำนวนมาก เมื่อโลกตัดผ่านกลุ่มฝุ่นก็จะมีฝนดาวตกเกิดขึ้น แต่ปีนี้คาดว่าจะเกิดไม่มาก ประมาณ 10 ดวงต่อชั่วโมงเท่านั้น ซึ่งถือว่น้อยมาก เมื่อเทียบกับช่วงที่ตกเยอะที่สุดเมื่อหลายปีก่อน ซึ่งบางที่สูงถึง 100 ดวงต่อชั่วโมง ส่วนฝนดาวตกเจมินิดส์ เกิดจากฝุ่นของดาวเคราะห์น้อย 3200 เฟธอน คาบการโคจรประมาณ 1.43 ปี วงโคจรอยู่ระหว่างดาวพุธและดาวอังคาร จะเข้าใกล้โลกเรามากที่สุดในค.ศ. 2093 ปีนี้คาดว่าจะมีดาวตกได้มากที่สุดประมาณ 120 ดวง
การดูฝนดาวตกสามารถดูที่ไหนก็ได้ที่มืดและปลอดภัย แต่ดาวตกจะตกมากในช่วงหลังจากเที่ยงคืน เพราะว่าโลกโคจรสวนทางกับเศษฝุ่น ทำให้ความเร็วของดาวตกเพิ่มมากขึ้น และมีการเผาไหม้มากขึ้นด้วย ถ้าอยากถ่ายภาพดาวตก ต้องใช้กล้องแบบ SLR ที่สามารถเปิดหน้ากล้องได้นานๆ ใช้ได้ทั้งกล้องฟิล์มและกล้องดิจิตัล ถ้าจะให้ได้ภาพสวยๆ ควรใช้เลนส์มุมกว้างและควรมี กล้องหลายตัว เล็งไปคนละทิศทาง ไม่ว่าดาวตกทางทิศไหนก็จะเก็บภาพไว้ได้หมด หวังว่าฝนดาวตกหน้าหนาวนี้ จะเป็นโอกาศที่ดีที่ท่านจะได้ ออกไปดูดาวสัมผัสความหนาวเย็นยามค่ำคืน ถ้าไม่รู้ว่าจะไปดูดที่ไหน ก็ลองขึ้นไปดูที่หอดูดาวสิรินธร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เพราะมีทั้งกล้องดูดาวที่ดูวัตถุท้องฟ้าอื่นๆ ได้ ระหว่างรอดูฝนดาวตก  

โดย  ฝ่ายวิชาการ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี