โขน

ลำดับตอนที่ #1 : กำเนิดโขน

โขน เป็นมหรสพชั้นสูงที่ใช้แสดงในงานสำคัญมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา เชื่อว่ามีมาตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16 โดยสันนิษฐานว่าโขนได้พัฒนามาจากการแสดง 3 ประเภท คือ

·       การแสดงชักนาคดึกดำบรรพ์

·       การแสดงกระบี่กระบอง

·       การแสดงหนังใหญ่

การแสดงชักนาคดึกดำบรรพ์

การชักนาคดึกดำบรรพ์ หรือการกวนน้ำอมฤต เป็นการละเล่นที่ยิ่งใหญ่อยู่ในราชสำนักพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 เพราะมีภาพสลักเรื่องนี้อยู่ที่ปราสาทนครวัดก่อนสมัยอยุธยา จนกระทั่งตราไว้ ในกฎมณเฑียรบาล ชื่อ "ชักนาคดึกดำบรรพ์" ในพระราชพิธีอินทราภิเษก ซึ่งยกย่องว่าเป็นแบบแผนที่พระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยายุคแรกๆ จึงจัดให้มีขึ้น

การแสดงกระบี่กระบอง

ในสมัยโบราณคนไทยฝึกวิชาการต่อสู้ ไว้สู้รบกับข้าศึกและเพื่อป้องกันตัวอาวุธที่ใช้ในการต่อสู้จึงมีทั้งอาวุธสั้นและอาวุธยาว เช่น มีด ดาบ หอก ไม้พลอง อันเป็นที่มาของวิชากระบี่กระบองนอกจากเป็นศิลปะการป้องกันตัว ในสมัยโบราณแล้วยังสามารถนำไปแสดงเป็นมหรสพได้อีกประเภทหนึ่ง จนกระทั้งได้รับการปรับปรุงนำมาผสมผสานกับการแสดงโขนในเวลาต่อมา

การแสดงหนังใหญ่

การแสดงหนังใหญ่ เป็นมหรสพที่สำคัญในสมัยอยุธยาตอนต้น ดังปรากฏในกฎมณเฑียรบาล   

หนังใหญ่นั้นเป็นตัวหนังจะทำมาจากหนังวัวฉลุเป็นรูปตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ มีไม้ผูกทาบ ตัวหนังทั้งสองข้าง โดยผูกให้พ้นจากตัวหนังลงมาพอสมควรเพื่อใช้มือจับสำหรับเชิด

หนังใหญ่มีอิทธิพลกับโขน 2 อย่าง คือ

1.       เรื่องราวที่ใช้แสดงเป็นเรื่องรามเกียรติ์

2.       ลีลาการเชิดหนัง ซึ่งยอมรับกันว่าเป็นท่าแสดงของโขนในเวลาต่อมาโดยเฉพาะบทยักษ์ หรือที่เรียกกันว่า "เต้นโขน"