ดูการ์ตูนอย่างแมว ๆ

ลำดับตอนที่ #437 : Serial Experiments: Lain โลกมืดมนของเลน

“ฉันไม่ต้องการพ่อแม่หรอก มนุษย์น่ะ....โดดเดี่ยวอยู่แล้ว”

Serial Experiments: Lain

Serial Experiments: Lain หรือ ไซไฟ/สยองขวัญจิตวิทยา/ลึกลับ มีทั้ง 13 ตอนจบ กำกับโดยริวทาโร่ นาคามูระ บทโดย Chiaki J. Konaka เริ่มออกอากาศเมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 1998- 28 กันยายน 1998   นอกจากนี้ยังมีเกม ของเพลย์สเตชั่น และมังงะวาดโดย Yoshitoshi ABe (และยังออกแบบตัวละครด้วย)

ความน่าสนใจ Serial Experiments: Lain คือแม้ว่าจะเป็นอนิเมะเก่ามาก แต่ถึงอย่างนั้นก็เป็นอนิเมะเรื่องแรกๆ ที่ผมดูซับไทยเป็นครั้งแรก  แถมเป็นอนิเมะที่ งง ที่สุดในโลกด้วย ชนิดว่าจนถึงปัจจุบัน ก็ยังไม่มีอนิเมะเรื่องไหน ที่ งง สู้เรื่องเลนไม่ได้เลย

ทำไมเรื่องเลนถึงเป็นอนิเมะที่ดูแล้ว งง เพราะเลนเป็นเรื่องที่ค่อนข้างซับซ้อน ดูแล้วเข้าใจยาก มีความเป็นอาว็อง- การ์ด (เป็นภาษาฝรั่งเศส หมายถึงงานที่เป็นแนวทดลอง หรือเป็นแนวใหม่ พยายามริเริ่ม) สามารถตีความได้หลากหลาย ซ้ำยังสอดแทรกปรัชญา ประวัติศาสตร์ คอมพิวเตอร์ ทฤษฏีสมคบคิด รวมไปถึงศัพท์เทคนิคที่ยากจะการเข้าใจได้กระหน่ำเข้ามาสมองเราๆ จนมึน จนถึงขั้นร้องโอดอวยว่าถ้านางเอกไม่น่ารักละก็ ไม่มีใครทนดูจนจบหรอกว่ะ

ดังนั้นเราก็ต้องเข้าใจว่า Serial Experiments: Lain ไม่ใช่การ์ตูนตลาด ไม่ใช่การ์ตูนดูเอาอวย แต่เป็นการ์ตูนที่เป็นมากกว่าการ์ตูน มันเป็นการ์ตูนเชิงศิลปะปรัชญา ที่ยากจะเข้าใจ แต่ถึงอย่างนั้นมันก็เป็นหนึ่งในการ์ตูนที่ทำให้ผมเกิดความคิดแว่บว่ามันเป็นการ์ตูนที่สุดยอดแห่งความกล้าที่จะทำ ใครที่ดูเรื่องนี้จบ และสามารถเล่ารายละเอียดให้คนอื่นเข้าใจ คนนั้นจะเป็นนักดูการ์ตูนที่สุดยอดมาก

 

Serial Experiments: Lain  ในตอนแรก ฉากเปิดเรื่องนั้น เป็นภาพสังคมในเมืองที่วุ่นวาย แสงสีแสงไฟระยิบระยับยามค่ำคืน ผู้คนเดินพลุ่งพล่าน   จากนั้นภาพก็ตัดไปยังที่เด็กสาวใส่แว่นคนหนึ่งที่กำลังหอบแหกๆ ในซอยเปลี่ยวมืดๆ แห่งหนึ่ง ซอยนี้เต็มไปด้วยแหล่งบันเทิง วัยรุ่นมั่วสุ่ม เฒ่าหัวงู

 เธอยิ้มกับสิ่งที่เห็นตรงหน้าและถอดแว่นออก

                จากนั้นภาพก็ตัดมา เธอกำลังทำมือเหมือนจะคว้าอะไรบ้างอย่าง ) จากนั้นภาพก็โฟกัสห่างไปเรื่อยๆ จนรู้ว่าเธอเธอกำลังยืนอยู่ขอบตึกสูงและเหมือนกับว่าเธอกำลังจะเตรียมโดดตึก

                ลมพัดจนผมเธอปลิวไสว เธอยิ้ม และพูดเสียงเบาๆ ว่า “ฉันไม่อยากอยู่ ในที่แบบนี้”

                เธอพูดประโยคนี้และเธอก็โดดตึกตาย!!

 

                ตัดฉากออกมา.... ก็จะเป็นการเล่าเรื่องของผู้หญิงร่างเล็กคนหนึ่งที่ชื่อว่า “อิวาคุระ เรน (Iwakura Lain)  เธอเป็นเด็กผู้หญิงเงียบๆ ที่ชอบเหม่อลอยที่อาศัยอยู่ในอยู่ในย่านชานเมือง แม้ว่าโลกที่เลนอยู่จะเหมือนประเทศญี่ปุ่นธรรมดานัก แต่สิ่งที่แตกต่างเล็กน้อยคือโลกของเลนมีคอมพิวเตอร์เครือข่ายการสื่อสารเชื่อมต่อทั่วโลกคล้ายอินเทอร์เน็ต (ตอนที่อนิเมะเลนฉายนั้น อินเทอร์เน็ตกำลังมีบทบาทต่อโลกของเรา)

                เลนอาศัยอยู่กับชนชั้นกลาง ประกอบด้วยพี่สาวที่ไม่ได้สนใจใยดีนัก (แต่เหมือนมีญาณวิเศษอะไรบางอย่าง)  แม่ของเลนที่ไม่รู้ว่าเป็นแม่ได้ไงเพราะชอบเงียบๆ มีหน้าที่ทำอาหารเหมือนหุ่นยนต์ไม่มีผิด   ส่วนพ่อก็หลงใหลในคอมพิวเตอร์ ชีวิตของเลนนั้นเธอค่อนข้างมีโลกส่วนตัวค่อนข้างสูง เก็บตัว และมักไม่สนใจคนรอบข้าง ทำให้ไม่ค่อยมีเพื่อนในโรงเรียนนัก ยกเว้น อาริสุ (Arisu) ซึ่งเป็นเพื่อนร่วมห้องไม่กี่คนของเลน ที่ค่อนข้างจะเอาใจใส่เลนมากกว่าใครๆ ในห้อง

ชีวิตของเลนเหมือนจะธรรมดา จนกระทั่งเธอได้ยินข่าวลือให้เธอฟังถึงเมล์ลึกลับจากนักเรียนหญิงที่ชื่อโยมาดะ จิสะ (Yomoda Chisa) ที่ฆ่าตัวตายไปแล้ว แต่สามารถส่งเมล์ได้ และเธอก็ส่งเมล์นี้ไปหลายๆ คน

                ดูเหมือนว่าเลนไม่สนใจเรื่องนี้เท่าไหร่นัก เพราะเธอไม่ได้เก่งคอมพิวเตอร์ (บวกกับเพื่อนน้อยจนไม่มีใครส่งเมล์มาให้) แต่เพื่อนของเลนก็ดุนิดๆ ว่าโลกใบนี้การสื่อสารก้าวไกลมากจนเรื่องคอมเป็นสิ่งจำเป็นต่อชีวิตเราไปแล้ว เธอควรเช็คเมล์วันละครั้งซะ

เมื่อเลนกลับบ้าน เธอก็จัดแจง ลากคอมมาเปิด เพื่อดู ดูเหมือนว่าการสื่อสารของโลกเลนนั้นจะแตกต่างจากโลกของเราพอสมควร เพียงแค่ใช้เสียงก็เปิดเว็บได้แล้ว

                “เลน มีเมล์ใหม่มาหาเธอ” คอมเอ่ยขึ้นหลังเลนเปิดเช็คเมล์

                “จากใครเหรอ?” เลนถาม

                “โยมาดะ จิสะ”

                จากนั้นการสนทนาระหว่างเลนคนเป็นกับจิสะคนตายก็เริ่มขึ้น จิสะคนตายได้พูดกับเลนว่าเราเคยพบครั้งหนึ่งเมื่อนานมาแล้ว แต่เลนก็ตอบคือ อืมๆ ก่อนที่จะถามกลับว่า

                “ทำไมเธอถึงตายละ?”

                จิสะเงียบไปพักใหญ่ ก่อนที่จะตอบว่า

                “ที่นี่ มีพระเจ้าอยู่.......” จิสะเธอไม่ได้ตาย แต่เธอทิ้งเนื้อหนัง เพื่อดวงวิญญาณของเธออยู่ในโลกของคอมพิวเตอร์ (โลกเสมือนจริง เครือข่าย?)

                เลนเก็บความสงสัยอันนี้ไว้ ก่อนที่จะลงมากินเข้ากับครอบครัว และเมื่อถึงเช้าวันใหม่ เลนก็เริ่มเห็นว่าโลกนี้แปลกๆ ไป และเริ่มรู้ถึงสิ่งที่เหนือธรรมชาติ มันอยู่ในเทคโนโลยี ที่นั้นมีโลกหนึ่ง โลกซึ่งมี “พระเจ้าอาศัยอยู่....”

                หลังจากนั้นเป็นต้นมาผู้หญิงเงียบๆที่ชื่อ “เลน” ก็เปลี่ยนไป เหมือนกับไม่ใช้เลนคนเดิมที่หลายๆ คนรู้จักอีกแล้ว..............

 

แม้ว่าตอนเปิดเรื่องค่อนข้างน่าสนใจ และอาจทำให้หลายคนอยากติดตามเรื่องนี้ว่าจะเป็นยังไงต่อไป แต่ถึงอย่างนั้นมันเป็นเพียงน้ำจิ้มของความงงงวยในเรื่อง เพราะเมื่อเราดูไปหลายตอน เราจะพบปริศนามากมาย สิ่งที่ไม่สามารถอธิบายไม่ได้เต็มไปหมด เช่น ทำไมเป็นอย่างนี้ มันตอนไหน ทำไม  ทำไม และทำไม จนในที่สุด ปริศนาก็ถมยังเป็นดินพอกหางหมู และเป็นแบบนี้เรื่อยๆ จนจบ 

ปริศนาต่างๆ ของเลนนั้น ค่อนข้างยาก มันไล่ตั้งแต่การอธิบายโลกของเลน, ศัพท์แสง, ไปจนถึงการลำดับเรื่องราวที่ดูซับซ้อน เราต้องดูว่าอะไรเป็นอะไร แล้วพยายามดูให้เข้าใจมากที่สุด หรือบางคนปล่อยใจ ไม่สนเรื่องปริศนา พยายามลำดับเรื่องราวง่ายๆ และดูจนจบก็พอทำได้เหมือนกัน

ก็ไม่แปลกแต่อย่างใดที่หลายคนดูเรื่องนี้แล้วเลิกกลางคัน

หลังเลนตอนที่หนึ่งจบ ก็เริ่มยัดสิ่งแตกๆ ให้เราเข้าใจยาก ซับซ้อนขึ้น เป็นต้น ว่ามีเรื่องของยาเสพย์ติดใหม่ที่รูปร่างเหมือนเครื่องจักรขนาดเล็กที่ทำให้สมองคนเกิดความรู้สึกดี, เลนกลายเป็นพระเจ้า, เจ้าชุดดำ, คนพากันฆ่าตัวตาย, ภาพหลอนของเลนเริ่มมากขึ้น แต่ปริศนาใหญ่ที่สุดคือจู่ๆ เลน กลายเป็นเด็กผู้หญิงที่มีบุคลิกเปลี่ยนเป็นคนละคน จากเด็กผู้หญิงเหงาๆ เงียบๆ  ลึกๆ กลายเป็นคนใหม่ ดูร่าเริงแจ่มใส(เป็นครั้งแรกที่เราเห็นเลนยิ้ม) อารมณ์รุนแรงแบบวัยรุ่น และชอบสิ่งที่ท้าทาย  แต่งตัวน้อยชิ้น และเริ่มหลงใหลคอมพิวเตอร์

 และนอกจากนี้ยังมีตอนหนึ่งที่โครตน่ากลัว คือตอนที่พี่สาวของเลนที่ไม่เคยสนใจเรื่องน้องสาวของเธอ หากแต่เมื่อเธอเริ่มสงสัยว่ามีอะไรแปลกๆ เกิดขึ้นกับเลน เธอกลับมีอาการหลอนประสาท มันรุนแรงขึ้น รุนแรงขึ้น และในตอนสุดท้ายจู่ๆ ตัวตนของพี่สาวเลนก็ถูกลบออกไป โดยที่เราไม่รู้เลยว่าทำไมถึงเป็นแบบนั้น

ดังนั้นอนิเมะเลน นอกจากจะเป็นแนวไซไฟ, ลึกลับ แล้ว มันยังมีความหลอน – น่ากลัวเพิ่มเข้ามาด้วย ด้วยบรรยากาศในเรื่องดูมืดมน มืดๆ ทึ่มๆ แม้จะไม่ได้โหด สยองขวัญ แต่เราก็อดไม่ได้ที่แอบรู้สึกกลัวหนูเลนไม่มากก็ไม่น้อย

ที่แปลกคือ แม้อนิเมะเรื่องนี้จะมีความซับซ้อนมาก แต่บทสนทนาน้อยกว่าที่หลายคนคิด  ทำให้คนอ่านจำเป็นต้องเข้าใจสิ่งต่างๆ ในเรื่องด้วยตนเอง จากภาพ ข้อมูลที่บ่อยทีละเล็กทีละน้อย มากกว่าที่จะถูกกระหน่ำข้อมูลศัพท์แสงต่างๆ มากมายเหมือนอนิเมะบางเรื่อง

 

Serial Experiments Lain ยังเป็นอนิเมะที่แปลก และยังเป็นอนิเมะที่กล้าทำ และเสี่ยงมาก ท่ามกลางอนิเมะตลาดมากมายในช่วงเวลานั้น รวมไปถึงความดังของ Neon Genesis Evangelion  ที่เป็นแนวซับซ้อนดูไม่รู้เรื่องพอๆ กัน จนบางคนบอกว่าเลนมีแรงบันดาลใจมาจากเอวาเกเลี่ยน (ทั้งรูบแบบ และกราฟฟิก)  แต่คนเขียนบทปฏิเส พร้อมบอกว่ามีภาพยนตร์ไม่กี่เรื่องที่มีอิทธิพลต่อเขามีเพียง Godard , The Exorcist , Hell House  และ Dan Curtis 's House of Dark Shadows  ซึ่งเป็นแนวสยองขวัญ

Serial Experiments Lain เป็นอนิเมะที่ซับซ้อนตามความตั้งใจของคนทำ คุณสามารถตีความเนื้อหาได้หลากหลาย ชนิดทุกคนที่ดูอนิเมะเรื่องนี้แล้วต่างคนก็ล้วนตีความไม่เหมือนกัน  และไม่มีใครถูก หรือใครผิด (เพราะตัวการ์ตูนล้วนกำกวม และไม่มีเฉลยด้วย)

ดังนั้นต่อไปนี้ มาดูว่าเราได้อะไรจากการ์ตูนเรื่องนี้ โดยทั้งหมดเป็นเพียงความคิดเห็นง่ายๆ สำหรับผมเท่านั้น (ไม่ซับซ้อน เพราะผมก็ดูเรื่องนี้นานแล้ว)

ในเรื่องของเลน แม้จะเน้นเรื่องระบบการสื่อสารในเรื่องถูกเรียกว่า “Wired” มันเป็นโลกเสมือนจริงโลกหนึ่ง ที่เชื่อมต่อเครือข่ายทั้งหมดที่มนุษย์จะสร้างขึ้น ไม่ว่าจะเป็นโทรเลข โทรทัศน์  โทรศัพท์ อินเทอร์เน็ต ไซเบอร์   และเครือข่ายอนาคต  แต่ในขณะเดียวกันเครือข่ายเหล่านี้ยังมีอีกโลกหนึ่ง โลกคู่ขนาดนี้เรียกว่าโลกวิญญาณ ที่มีจิตวิญญาณไม่มีกายภาพด้วย

แต่เรื่องเหล่านี้ ผมเชื่อเถอะ หลายคน งง ต้องมาผจญกับศัพท์แสงมากมายในเรื่อง หลายคนก็ยี้แล้ว ดังนั้นเราจะไม่เจาะลึกเรื่องเหล่านี้ แต่เราจะพูดถึงเรื่องสภาพสังคม มนุษย์กับเทคโนโลยีกัน

แม้ว่าเทคโนโลยีจะก้าวไกลเพียงใด แต่มันก็ไม่ได้ให้มนุษย์จิตใจสูงขึ้นตาม เทคโนโลยีกลับทำให้จิตใจของมนุษย์ตกต่ำลง และโลกของเลนอาศัยอยู่ก็ไม่แตกต่างอะไรจากสภาพสังคมของเราในตอนนี้เลย ไม่ว่าจะเต็มไปด้วยโสเภณี, เด็กเลว,  ยาเสพย์ติด แม้ว่าเทคโนโลยีจะเจริญก้าวหน้าก็ตาม

เลนนั้นเป็นเด็กที่ค่อนข้างลึก แม้จะลึกลับ แต่ในอีกความหมาย เลนก็เพียงเป็นเด็กผู้หญิงธรรมดา ที่เหมือนผ้าขาว เลนจึงกลายเป็นเด็กที่ดูนิ่งๆ ไร้อารมณ์ (คูลเดเระเลยแหละ) และผ้าขาวก็เริ่มกลายเป็นผ้าเทๆ จากสังคมรอบข้าง   ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว พ่อ แม่ พี่สาวไม่สนใจตัวเลน ทำให้เลนเป็นเด็กขาดความอบอุ่น ขณะที่เพื่อนในโรงเรียน ก็ไม่มีใครสนใจเลนมากนัก ส่วนเพื่อนคนเดียวก็พยายามให้เลนเปิดหูเปิดตาด้วยการพาเข้าสังคม ไปคลับบาร์ ทั้งๆ ที่อายุไม่ถึงเกณฑ์ สิ่งเหล่านี้บ่ชี้ถึงปัญหาวัยรุ่น ทำให้ไปเจอปัญหาต่างๆ มากมาย (เช่นยาเสพติด) และเลนเริ่มเปลี่ยนบุคลิกจากจุดนี้

หลังเลนได้รับรู้การมีตัวตนของอีกโลกหนึ่ง เลนจึงพยายามเข้าไปในโลกที่ว่า  ด้วยการขอให้พ่อซื้อคอมใหม่ จากนั้นเลนก็เริ่มประกอบคอมจนน่าขนลุก จากห้องผู้หญิงธรรมดา มาบัดนี้กลายเป็นห้องที่เต็มไปด้วยสายคอมพิวเตอร์ระโยงระยาง อีกทั้งเลนเริ่มก้าวร้าวมากขึ้น เหมือนเด็กเกรียนอินเทอร์เน็ต ในโลกแห่งความจริงเงียบๆ แต่พอเข้าโลกอินเทอร์เน็ตนี้เกรียนแตกไม่มีผิด

หลังจากเนื้อหลายผ่านไปหลายตอน เลนก็กลายเป็นเด็กที่น่ากลัวขึ้น กลายเป็นเลนชั่วร้ายที่ชื่นชอบความเลวร้าย ชอบสืบค้นความลับของคนอื่น โดยไม่สนใจความรู้สึกคนอื่นๆ และที่เลวร้ายคือเลนได้ทำให้ “อาริสุ” เพื่อนคนเดียวของเธอ ต้องเจ็บปวด เพราะไปรู้ความลับที่น่าอายของอาริสุเข้า

ตัวตนของเลนคูลเดเระก็ยิ่งหายไป เลนชั่วร้ายเริ่มมาแทนที่ หากแต่สุดท้ายก็มีใครคนหนึ่งมาช่วยเหลือท่ามกลางความมืดนี้ อาริสุได้บุกฝ่าไปยังบ้านของเลน ฝ่าสายระโยงรยางค์เพื่อไปเตือนเลนว่า เลนที่แสนน่ารักยังคงมีตัวตน เลนตัวจริงยังคงมีลมหายใจ หัวใจเต้นอยู่

มันเหมือนประชดประชันแทนที่ครอบครัวจะช่วยเหลือลูกมีปัญหา แต่กลับกลายเป็นเพื่อน ที่ครั้งหนึ่งตนเคยทำร้ายจิตใจไป  แต่อาริสุได้แสดงให้เห็นว่าเธอเป็นเพื่อนแท้ที่เป็นห่วงเป็นใยเลน และพยายามฉุดเธอจากความมืดเหล่านี้

เลนตัวจริงได้รับรู้ถึงความพยายามอาริสุที่อุตส่าห์มาช่วยเหลือเธอ สุดท้ายเลนได้ทำการรีเซ็ตโลกใหม่ โดยลบตัวตนขอตนเองออกไปจากความทรงจำของอาริสุหมด แถมมอบตัวตนใหม่โดยให้อาริสุเป็นครูสอนหนังสือและได้คบอาจารย์ที่แอบชอบอยู่ แบบสมหวัง  นอกจากนี้ทุกคนที่เคยตายไปตอนต้นพวกเขายังอยู่ แสดงให้เห็นว่าเลนไม่ต้องการให้ทุกคนต้องเจ็บปวดอีก เลนจึงสร้างพวกเขาอีกครั้ง

 ทางด้านตัวเลน เธอยังคงเป็นตัวตนปริศนา แต่สิ่งหนึ่งที่แน่ชัดคือเธอยังคงเป็นพระเจ้าที่สามารถทำอะไรก็ได้ในโลกใบนี้ หากแต่เธอไม่ทำ เธอได้แต่เฝ้ามองชีวิตของทุกคน ไปตามความเปลี่ยนแปลงของโลกเธอเท่านั้น (เหมือนเช่น เพลง ต้นเรื่อง ที่เลนเหมือนพยายามสื่อว่า มีเลนอยู่ทุกที และเธอพยายามเฝ้ามอง สอดส่องทุกคนอยู่นั่นเอง)

เรื่องย่อที่ผมเล่ามา ทั้งหมดเป็นเพียงแค่ความคิดเห็นส่วนตัวเท่านั้น โดยพยายามเข้าใจเรื่องให้ง่ายที่สุด ซึ่งสิ่งที่เขียนไปมีรายละเอียดเพียงแค่ 30 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น ยังมีรายละเอียดมากมายที่ซุกซ่อนอยู่  ซึ่งก็แล้วแต่คนว่าคุณได้อะไรจากเรื่องนี้ และสามารถเล่าเรื่องราวของการ์ตูนเรื่องนี้แบบละเอียดได้หรือไม่เท่านั่นเอง

จนถึงทุกวันนี้ Serial Experiments: Lain ยังคงเป็นการ์ตูนอนิเมะซับซ้อน และน่าค้นหาอยู่เช่นเดิม