คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #134 : เมืองไทยในสมัยต้นรัชกาลที่ 3
หันรีไ้เล่าเรื่อารเ้าเฝ้าเ้านายสำัในยุนั้น ๓ พระอ์ ือวัหน้า และพระปิุลา (อา) อพระเ้าแผ่นินอี ๒ พระอ์ ือ รมหมื่นสุรินทรรัษ์ (พระอ์เ้าัร) และรมหลวรัษ์รเรศ (พระอ์เ้าไรสร)
สำหรับเสนาบีนั้น นอาเ้าพระยาพระลั (ิศ) ึ่มีหน้าที่เปรียบเสมือนว่าาร่าประเทศ วบับารพาิย์ แล้ว ยัมีเสนาบีสำัอี ๒ ท่าน ึ่หันรีไ้เ้าพบ ือเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย บุยรัพันธุ์) สมุหนาย ึ่หันรี เรียว่า เ้าพระยาัรีและว่าเป็นเออัรมหาเสนาบีอเวลานั้น (พ.ศ.๒๓๖๘)
อีท่านหนึ่ ือ เ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) สมุหพระลาโหม หันรีว่าเป็นเสนาบีที่ ๒ อไทย
เมื่อ้นรัาลที่ ๓ แม้ะโปรเล้าฯ ัุ้นนาใหม่ๆ ึ้นำรำแหน่่าๆ หลายท่าน ทว่าุนนาสำัๆ นเิมในรัสมัยพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ พระบรมราน พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ ็ทรยย่อ และบาท่าน็ยัวามสำัอยู่
ัเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) และเ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) ึ่ในทาทฤษีแล้ว เ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ท่านเป็นสมุหนาย เท่าับเป็นฝ่าย ‘บุ๋น’ ส่วนเ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) ท่านเป็นสมุหพระลาโหม เท่าับเป็นฝ่าย ‘บู๊’ ทว่าที่ริแล้ว ในสมัยโน้น ้าราารุนนาเสนาบีทั้หลายไม่ว่าฝ่ายทหาร ือ บู๊ หรือฝ่ายพลเรือน ือ บุ๋น เวลามีศึสราม ็้อออรบ้วยันทั้นั้น
ในพระราพศาวาร รัาลที่ ๓ เมื่อเส็ึ้นเถลิถวัลยราสมบัิแล้ว โปรเล้าฯแ่ั้้าราารำแหน่่าๆ และ
“ทรพระรุาโปรฯ ให้เพิ่มยศเ้าพระยาอภัยภูธร (และ) เ้าพระยาอัรมหาเสนา ทั้ ๒ ึ้นเสลี่ยาั้นลเ้ามาในพระราวัทุวัน”
ุนนาที่โปรเล้าฯให้นั่เสลี่ยาและั้นลนั้นนับว่า มีเียริยศสูสุในบรราุนนาทั้หลาย
เมื่อเ้าพบเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) หันรีไ้รายาน แสวามรู้สึและวามเห็นอเาว่า
 |
| พระที่นัุ่สิมหาปราสาท้านเหนือ (้านหน้า) |
“๖๑. เย็นวันนั้น ้าพเ้า็เ้าไปเยี่ยมเ้าพระยาัรี ึ่โยทั่วไปนับว่าเป็นเออัรมหาเสนาบีอไทย เรานั่อยอยู่ที่ห้อิับห้อโถให่ที่รับแอัรี อยู่เป็นเวลานานเินว่าะเป็นที่เรียไ้ว่า สุภาพ ในที่สุ็มีนพาไป้าในอย่ามีพิธีรีอมา ัวท่านเสนาบีนั่อยู่บนแท่นสู มีนล้อมรอบอยู่มามายราวับเป็นเ้า ท่าทาท่านเป็นนมีอายุราว ๖๐ มีใบหน้าลาและหลัแหลมมาว่าพระลั (ือเ้าพระยาพระลั-ุลลาฯ) ท่านเยทำารสู้รบับเมร มีัยนะอย่าาม และล่าวันว่าท่านเป็นนที่มีปรีาสามารถมา และรู้ีว่าำลัทรัพย์สินอไทยมีเท่าไร และนไทยมีวามสนใเรื่อใบ้า ท่านมีเพื่อนที่มีอำนาและมีอิทธิพลมายิ่ว่าเสนาบีนอื่นๆ เมื่อพระเ้าอยู่หัวอ์ปัุบัน ึ้นรอราย์ใหม่ๆ ไ้พระราทานำแหน่สมเ็ให้แ่เ้าพระยาัรี แ่ล่าวันว่าไม่โปรเ้าพระยาัรีเป็นารส่วนัวนั เพราะพระเ้าอยู่หัวมัะัให้พวราวศ์ไ้วบุมราาร่าๆ ให้มาที่สุเท่าที่ะมาไ้ (มีทั้เสนาบี และมีทั้พระราวศ์ำับ เ่น ในรัาลที่ ๒ มีเ้าพระยาพระลัเป็นเสนาบีรมท่า โปรฯให้พระเ้าลูยาเธอ รมหมื่นเษาบินทร์ ำับราารรมท่า และรมพระนรบาล เ้าพระยายมราเป็นเสนาบี โปรฯให้ พระเ้าลูยาเธอ รมหมื่นพิพิธภูเบนทร์ ำับราารรมพระนรบาล เป็น้น-ุลลาฯ) แ่ พวรมหมื่นสุรินทร์ รมหมื่นรัษ์ พระลั และพระยา (ศรี) พิพัน์ ผู้น้อายทั้หมนี้ ็ยัไม่มีวามสามารถและอิทธิพลมาเท่าับเ้าพระยาัรีเพียนเียว...”
ารายานอหันรี ัล่าว ทำให้้อ้นหาว่า ท่านผู้ใที่เป็น ‘ัรี’ ในระยะ้นรัาลที่ ๓
ในที่สุรวบรวมาเอสารพอเป็นหลัานามในรายานอหันรี ือ ารเป็นแม่ทัพออไปปราบปรามเมรในรัาลที่ ๒ (พ.ศ. ๒๓๕๔) เมื่อยัเป็นเ้าพระยายมรา (น้อย) อยู่ เหุาร์โยสรุป เรื่อเมร ในรัาลนี้ือ สมเ็พระอุทัยราา โอรส นัพระอ์เอ (ที่พระบาทสมเ็พระพุทธยอฟ้าฯ ทรุบเลี้ยอย่าพระราบุรบุธรรม และโปรฯให้ไปรอเมร แ่ทิวเสียแ่ในรัาลที่ ๑ ึโปรฯให้พระโอรสอ์ให่ ือ นัพระอ์ันทร์ หรือ สมเ็พระอุทัยราา รอราย์ ่อ) ่อมาสมเ็พระอุทัยราา เอาใออห่าไปภัี่อวน (ือพระเ้าเวียนามยาล็อ หรืออเียสือ ที่พระบาทสมเ็พระพุทธยอฟ้าฯ ทรุบเลี้ยเ่นัน) พระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ ึโปรฯให้ เ้าพระยายมรา (น้อย) ยอทัพไปปราบปราม และเมื่อเทียบอายุ ลอน้อวามในพระราพศาวารรัาลที่ ๓ แล้ว ึเป็นอันแน่ว่า ‘ัรี’ ที่หันรีเล่าถึ ือ เ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย บุยรัพันธุ์)
เ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ผู้นี้ เป็นบุรายให่อเ้าพระยาศรีธรรมาธิรา (บุรอ ้นสุลบุยรัพันธุ์) เป็นน้อายอเ้าอมมาราสี หรือศรี เ้าอมมาราท่านแรในพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ แ่รั้ยัทรำรพระยศ สมเ็พระเ้าลูเธอเ้าฟ้ารมหลวอิศรสุนทรในรัาลที่ ๑
นอาเป็นนัรบที่พระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ โปรปรานแล้ว เมื่อพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ เส็ึ้นรอราย์ไ้เพีย ๓ วัน เวลานั้นเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ยัเป็นที่พระยาอนุิราา (น้อย) าวาพระำรว ไ้เป็นผู้เ็บหนัสือ (ทำนอบัรสนเท่ห์ ึ่ว่าันว่า าาบมาทิ้ไว้ใ้้นแในลานลาพระที่นัุ่สิมหาปราสาท) หนัสือนั้นฟ้อว่า สมเ็เ้าฟ้ารมุนษัรานุิ ับพวบิันะ่อารบ และเมื่อสอบสวนไ้วามเป็นสัย์แล้ว ึโปรฯให้พระยาอนุิราา (น้อย) ไปับสมเ็เ้าฟ้ารมุนษัรานุิ เ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) เห็นะเริ่มมีอิทธิพลและพรรพวมาแ่นั้นมา พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ ลอน รมหมื่นสุรินทร์ รมหมื่นรัษ์ พระลั และพระยาศรีพิพัน์ เวลานั้น ่า็มีพระนม์และอายุในวัยเพียยี่สิบว่าๆ เ็ว่าเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ถึยี่สิบว่าปี ะเรใเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) มาแ่ในรัาลที่ ๒
ทว่าเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) มีีวิอยู่ในรัาลที่ ๓ เพีย ๓ ปี ็ถึแ่อสัรรม ท่านถึแ่อสัรรมอย่านัรบ ือระหว่าที่เป็นแม่ทัพยไปปราบเวียันทร์ ในพระราพศาวารรัาลที่ ๓ ล่าวถึอสัรรมอท่านว่า
“รั้นั้นเ้าพระยาอภัยภูธรที่สมุหนาย ุมอทัพหัวเมือึ้นไปถึเมือพันพร้าว ป่วยถึอนิรรม ึ่รับสั่ให้บุรหลานาิพี่น้อนำศพลมา รุเทพมหานร
ทีนี้เ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) สมุหพระลาโหม
หันรีรายานว่า
“๖๓. ในเย็นวันที่ ๕ มราม พวเราไ้ไปพบเ้าพระยามหาเสนา หรือ ลาโหม ึ่เป็นเสนาบีที่ ๒ อไทย และเป็นผู้ิ่อับผู้รัษาารทหารอเราในเรื่อบาเรื่อ แ่ล่าวันว่า วัหน้าับรมหมื่นรัษ์เ้าไปวบุมิารทหารเสียทั้หม นระทั่ำแหน่ลาโหมในปัุบันลายเป็นำแหน่ไม่มีอำนา และเป็นเือบะเหมือนำแหน่ไม่ไ้ทำอะไรเลย...ฯลฯ...ท่านผู้นี้เป็นนสูอายุ ะประมาเือบ ๗๐ ปี เป็นนสุภาพ อารม์ีที่สุเท่าที่้าพเ้าเยพบมา”
เ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) ผู้นี้เป็นบุรายเพียนเียวอเ้าุหิทออยู่ พี่นาที่ ๒ อสมเ็พระอมรินทราบรมราินีในรัาลที่ ๑ ในสมัยนั้นเรียันว่า เ้าุผู้ให่ เ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) ึนับเป็นพระาิสนิท (ลูผู้พี่) ในพระบาทสมเ็พระพุทธเลิศหล้าฯ มีศัิ์เป็นลุอพระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ ท่านถึแ่อสัรรมในเวลาไล่เลี่ยับเ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ไม่มีบุร
หลานทำราาร ราินิุลวศ์เ้าุหิทออยู่ ึสิ้นเื้อสายเพียเ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) เ้าพระยาอัรมหาเสนา (สั์) มีน้อสาวผู้หนึ่ ื่อหส์ เป็นเ้าอมพระสนม ในรัาลที่ ๑ ไม่มีพระอ์เ้า
