ราชวงศ์ไืทย

ลำดับตอนที่ #333 : พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ กรมหมื่นสถิตย์ธำรงสวัสดิ์

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ กรมหมื่นสถิตย์ธำรงสวัสดิ์ (3 มีนาคม พ.ศ. 2388 - 4 ธันวาคมพ.ศ. 2433) พระราชโอรสองค์ที่ 20 ในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นต้นราชสกุลนวรัตน

พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ ประสูติเมื่อวันอังคาร เดือน 4 ขึ้น 7 ค่ำ ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2388 เป็นลำดับที่ 4 ในเจ้าคุณจอมมารดาเอมหรือเจ้าคุณพระชนนี ทรงมีเจ้าพี่และเจ้าน้องร่วมพระชนนีเดียวกันดังนี้

1. พระองค์เจ้าหญิง สิ้นพระชนม์ก่อนปรากฏพระนาม
2. พระองค์เจ้าชายยอดยิ่งยศบวราโชรสรัตนราชกุมาร ต่อมาทรงได้รับการสถาปนาเป็น กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ วังหน้าในรัชกาลที่ 5
3. พระองค์เจ้าชายปรีดา สิ้นพระชนม์โดยไม่มีสายสืบราชสกุล
4. พระองค์ท่าน
5. พระองค์เจ้าหญิงวงจันทร์

ทรงเป็นผู้บัญชาการพระราชพิธีของวังหน้า ทรงเชี่ยวชาญด้านการดนตรีไทยและบทขับร้อง ในขณะที่ทรงเป็นปฏิคมของหอพระสมุดวชิรญาณ ได้นิพนธ์เรื่องเกี่ยวกับเพลงพื้นบ้านลงพิมพ์ในหนังสือวชิรญาณโดยพิสดาร จนเรื่องเพลงไทยเดิมของพระองค์ถือได้ว่าเป็นตำราเรื่องดนตรีไทยเล่มแรกของสยาม นอกจากนั้นทรงนิพนธ์บทความเกี่ยวกับพระราชพิธี และงานประเพณีชาวบ้านอื่นๆ ไว้ด้วย อีกทั้งยังทรงเป็นจิตรกร สามารถวาดภาพสีน้ำมันได้ดี ภาพฝีพระหัตถ์เหตุการณ์ในประวัติศาสตร์สยามครั้งกรุงศรีอยุธยาและรัตนโกสิทร์หลายภาพปัจจุบันได้รับการติดตั้งไว้ในหอศิลปแห่งชาติ ถนนจ้าฟ้า ทรงรับราชการจนถึงรัชกาลที่ 5 ได้รับการสถาปนาเป็น กรมหมื่นสถิตย์ธำรงสวัสดิ์ เมื่อวันศุกร์ ขึ้น 13 ค่ำ เดือน 12 ปีมะเส็ง ตรงกับ พ.ศ. 2424

กรมหมื่นสถิตย์ธำรงสวัสดิ์ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 5 เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2433 พระชันษา 46 ปี

[แก้]พระโอรสพระธิดา

• หม่อมเจ้าชายประไพพิศ (ประสูติ พ.ศ. 2420 สิ้นพระชนม์ พ.ศ. 2432)
• หม่อมเจ้าชายสถิตย์สถาพร (สิ้นพระชนม์ พ.ศ. 2443)
• หม่อมเจ้าชายอาภรณ์ธราไภย (ประสูติแด่หม่อมหุ่น ประสูติ พ.ศ. 2421)
• หม่อมเจ้าหญิงแจ่มใสฉวี (ประสูติแด่หม่อมหุ่น)
• หม่อมเจ้าหญิงขนิษฐนารี (ประสูติแด่หม่อมละมัย)
• หม่อมเจ้าชายปรานีเนาวบุตร (ประสูติแด่หม่อมละมัย ประสูติ พ.ศ. 2415) รับราชการเป็นเจ้าเมืองประจวบคีรีขันธ์
• หม่อมเจ้าชายพิสุทธิ์เขียวขจี (ประสูติแด่หม่อมละมัย สิ้นพระชนม์เมื่อยังทรงพระเยาว์)
• หม่อมเจ้าชายศุขศรีนพมาศ (เปลี่ยนเป็นนพมาศ) (ประสูติแด่หม่อมวัน ประสูติ พ.ศ. 2419) รับราชการเป็นเจ้าเมืองจันทบุรี
• หม่อมเจ้าชายธำรงวรวัฒน์ (ประสูติแด่หม่อมนุ่ม ประสูติ พ.ศ. 2424 สิ้นพระชนม์ พ.ศ. 2489) รับราชการเป็นนายทหารมหาดเล็ก
• หม่อมเจ้าชายบุตรารัตนานพ (ประสูติแด่หม่อมเยี่ยม ประสูติ พ.ศ. 2424)
• หม่อมเจ้าชายประสบภูลเกษม (ประสูติแด่หม่อมเปลี่ยน ประสูติ พ.ศ. 2427)
• หม่อมเจ้าหญิงกมลเปรมปรีดิ์ (ประสูติแด่หม่อมนุ่ม ประสูติ พ.ศ. 2427)
• หม่อมเจ้าชายขจรปรีดี (ประสูติ พ.ศ. 2430)