ภูเขาไฟ

เนื้อเรื่อง

     “ภูเขาไฟ (volcano) “ มาจาก “volcan” ซึ่งเป็นชื่อของเทพเจ้าแห่งไฟของชาวโรมัน เพื่อใช้กล่าวถึงช่องทางการไหลขึ้นมาสู่ผิวโลกของ magma หรือหินหลอมเหลวร้อน ก๊าซและเศษชิ้นติดไฟตกทับถมเป็นภูมิสัณฐานทรงกรวย

 

1.ส่วนประกอบของภูเขาไฟ

     ภูเขาไฟประกอบด้วยช่อง (vent) ที่ magma ผ่านขึ้นมาสู่ผิวโลกทางปากปล่อง(crater) ในรูปของลาวา(lava) เศษชิ้นตะกอนภูเขาไฟ(pyroclastics) ก๊าซและไอน้ำ การปะทุต่อเนื่องกันหลายครั้งลาวา

Pyroclats และ ขี้เถ้า ตกทับถมโดยรอบปล่องเกิดเป็นภูเขารูปทรงกรวย (cone-shaped) ต่อมาปากปล่องภูเขาไฟ อาจถล่มลงมาเนื่องจากการปะทุซ้ำเกิดเป็นปากปล่องภูเขาไฟขนาดใหญ่มีเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 1 กิโลเมตรขึ้นไป เรียกว่า caldera

 

2.กระบวนการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลกที่สัมพันธ์กับภูเขาไฟ

      กระบวนการทางภูเขาไฟส่วนใหญ่เกิดขึ้นตามแนวรอยต่อของแผ่นเปลือกโลกซึ่งเคลื่อนที่ออกจากกัน (diverging) คือ บริเวณ ocean spreading ridges และบริเวณที่แผ่นเปลือกโลกเคลื่อนที่เข้าชนกัน (converging) คือ บริเวณแนวการมุดตัวของเปลือกโลก (subduction zones) แต่มีบางบริเวณ

ที่เกิดเป็นภูเขาไฟกลางทวีป (intraplate hot spots) เช่น หมู่เกาะฮาวาย ซึ่งเป็นบริเวณที่ชั้นแมนเทิล

(mantle) เกิดการสะสมของธาตุกัมมันตรังสี (radioactive element) ส่งความร้อนทำให้หินกลายเป็น

magma มากกว่าปกติ ทั้งนี้ปฏิกิริยาระหว่างแผ่นเปลือกโลกจะเป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนด

ลักษณะ และกระบวนการภูเขาไฟ ได้แก่

1.ชนิดของ magma ขึ้นอยู่กับประเภทของการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือก โดยแนวแผ่นเปลือกโลกเคลื่อนออกจากกันจะให้ basaltic magma ซึ่งมีความหนืดต่ำ ในขณะที่แนวแผ่นเปลือกโลกเคลื่อนเข้าชนกันจะให้ andesitic /dacitic / rhyolitic magmaซึ่งมีความหนืดสูง

2.ส่วนประกอบ (composition) อุณหภูมิ (temperature) และปริมาณก๊าซ(gas content) จะขึ้นกับความหนืด (viscosity) ของ magma

3.ความรุนแรงของการปะทุขึ้นกับความหนืดของ magma

4.รูปร่าง (shape) และรูปแบบ (form) ของภูเขาไฟขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการปะทุ