เ รื่ อ ง ถ่ า ย รู ป เ มื อ ง ไ ท ย

เนื้อเรื่อง

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
ทรงพระราชนิพนธ์เรื่อง "เรื่องการถ่ายรูปเมืองไทย"
ไว้ในหนังสือ กุมารวิทยา ฉบับที่ 22 วันจันทร์ที่ 3 เดือนกุมภาพันธ์ ร.ศ. 114
หรือเท่ากับพ.ศ. 2438 หน้า 156-158 ดังนี้

วิธีถ่ายรูปที่เข้ามาในเมืองไทย ยังไม่ถึง 50 ปี
แต่แรกถ่ายด้วยแผ่นเงินขัดเสียให้เกลี้ยงจนเปนกระจกเงา
ต้องนั่งช้า ติดเห็นรางๆแลได้รูปเดียวพิมพ์ต่อไม่ได้

รูปถ่ายกระจกพึ่งจะมาถึงกรุงเทพ   เมื่อสักสี่สิบปีเศษ   แต่ใช้น้ำยาสด
ต้องนั่งนานไม่ดี มีแต่เสียมากกว่าได้   กรมหมื่นอลงกฎ กับนายโหมด (กสาปน์) เปนผู้ถ่าย
ภายหลังนายจิตร หลวงอัคนีนฤมิตร เปนผู้ถ่าย  มีแต่งขึ้นประมาณ 30 ปีนี้

รูปน้ำยาแห้งพึ่งมีมาเมื่อประมาณ 15 ปี แต่แรกมานั้น เสียมากกว่าได้  
ต่อมาภายหลังเรือเมลเดินเร็วขึ้น   จึ่งได้เปนอันใช้ได้สดวกดี

พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ทรงถ่ายรูปเจ้าพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร
เมื่อเป็นพระยาแรกนา พ.ศ. 2447

วิธีการถ่ายรูปที่ได้ทรงพระนิพนธ์ไว้เบื้องต้นคือ..

รูปถ่ายระบบดาแกโรไทพ์ :
คือรูปถ่ายที่ถ่ายบนแผ่นโลหะ เช่น แผ่นเงิน อาบน้ำยา เมื่อทำปฏิกิริยากับแสง และนำไปล้างแล้วจะเกิดรูปที่คมชัดละเอียดมาก นิยมนำไปใส่กรอบ หรือกระเป๋าใส่รูป
รูปถ่ายระบบดาแกโรไทพ์เป็นรูปกลับซ้ายขวาอย่างรูปมองในกระจก
ถ่ายครั้งหนึ่งได้ หนึ่งรูป ถ้าอยากได้อีก ต้องถ่ายใหม่ เพราะอัดไม่ได้
สมัยแรกๆผู้ถูกถ่ายต้องนั่งนิ่งๆ นานถึงครึ่งชั่วโมง เพราะน้ำยาไม่ไวแสงพอ
ภายหลังจึงลดเวลาน้อยลงๆ จนเหลือไม่กี่นาที

กล้องระบบดาแกโรไทพ์รุ่นแรกที่ทำออกขาย

ระบบเวทเพลท :
หรือที่รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกว่าแบบ น้ำยาสด โดยใช้กระจกอาบน้ำยาเปียกๆ
และนำไปถ่ายรูปขณะกระจกกำลังเปียกเดี๋ยวนั้น   ช่างภาพจะต้องนำกระโจม
ห้องมืด ขนขวดน้ำยา และเครื่องมือทั้งหลายไปตลอด ออกจะทุลักทุเล
เมื่อถ่ายแล้วจะอัดลงกระดาษเดี๋ยวนั้นเลย หรือค่อยอัดภายหลังก็ได้

ห้องมืดแบบกระโจม ระบบเวทเพลท

ดรายเพลท :
กระจกแห้ง เป็นพัฒนาการจากกระจกอาบน้ำยาเปียก เป็นการฉาบน้ำยามา
ให้สำเร็จรูป ช่างภาพไม่ต้องเสียเวลามาขนขวดน้ำยาฉาบเองให้ยุ่งยาก และ
ได้ปรับปรุงความไวแสงให้ดีขึ้น

สมเด็จพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าให้สมเด็จฯกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
ฟังในสาส์นสมเด็จ ว่า..เมื่อแรกมีช่างถ่ายรูปนั้น ไม่ค่อยมีใครยอมถ่ายรูปกัน
เพราะเกรงว่าจะเอาไปใช้ทำร้ายด้วยเวทมนตร์ ขนาดขุนนางชั้นสูงยังไม่ยอมถ่ายกัน

พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 เมื่อทรงพระเยาว์

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ถ่ายโดยนายจิตร

สมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงศภูวนารถ

ทรงเล่าต่อไปอีกว่า มีอยู่คนหนึ่งจำชื่อไม่ได้ ไปถ่ายรูปที่ ร้านนายจิตร
ซึ่งเป็นช่างถ่ายรูปมีชื่อเสียงในรัชกาลที่ 4..
นายจิตรถ่ายให้ครึ่งตัว พอเจ้าของไปรับรูปตกใจ ตีโพยตีพายว่าจะตัดตัวให้เป็นอันตรายไปเสียอีก

หลวงอัคนีนฤมิตร (จิตร จิตราคนี) เป็นช่างถ่ายรูปอาชีพคนแรก ที่ตั้งร้านถ่ายรูปขึ้นรับจ้างถ่ายเป็นการถาวร ของสยาม ร้านอยู่บนเรือนแพ หน้าวัดกุฎีจีน หรือวัดซางตาครูซ ตรงข้ามกับปากคลองตลาด

สำหรับการถ่ายรูปยุคใหม่ นายยอร์จ อีสต์แมน ชาวอเมริกัน ได้ผลิตกล้องถ่ายรูปมือถือขึ้นเป็นรุ่นแรก
โดยใช้ฟิล์มกระดาษโปร่งแสง ถ่ายได้ครั้งละ 100 รูป เมื่อถ่ายแล้วก็ส่งไปบริษัทโกดักถอดล้างทั้งกล้องทั้งฟิล์มเลย
ต่อมาอีสต์แมนได้พัฒนาฟิล์มเป็นเซลลูลอยและใช้มาจนถึงปัจจุบันนี้