เวลา ยุคสมัยและกระบวนการทางประวัติศาสตร์

ลำดับตอนที่ #7 : หลักฐานทางประวัติศาสตร์ในประเทศไทย

หลักฐานทางประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะคือ 
- หลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร
- หลักฐานที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร


หลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร

1) จารึก เป็นหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษรที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศไทย เรื่องราวไว้บนวัสดุที่มีความคงทนถาวร จึงไม่สูญสลายไปตามกาลเวลา นับเป็นหลักฐานชั้นต้นไม่มีการแก้ไขต่อเติม 

2) ตำนาน เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ซึ่งมีที่มาจากการบอกเล่าสืบต่อกันมานานแล้ว จึงรวบรวมเป็นลายลักษณ์อักษรในภายหลัง 

3) พระราชพงศาวดาร เป็นบันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับ พระมหากษัตริย์ ตามลำดับ เหตุการณ์การเขียนพงศาวดารเกิดขึ้นในสมัยอยุธยา และสืบทอดต่อมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ 

4) จดหมายเหตุ เป็นบันทึกคล้ายกับพระราชพงศาวดาร แต่จะบันทึกครั้งละเหตุการณ์ ผู้บันทึกจดเรื่องราวนั้นในวันที่เกิดเหตุการณ์หรือวันถัดมา จึงให้ความถูกต้อง ในเรื่องของเวลาและถือเป็นหลักฐานชั้นต้น 
  - จดหมายเหตุของหลวง บันทึกเรื่องเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ ขนบธรรมเนียมประเพณีต่างๆ 
-จดหมายเหตุโหร บันทึกเหตุการณ์สำคัญเป็นรายวันตามลำดับทั้งปี 
 -จดหมายเหตุของชาวต่างชาติ บันทึกของชาวต่างชาติที่เข้ามาติดต่อกับไทยในสมัยต่างๆ  เขียนเรื่องราวเกี่ยวกับไทย ในด้านการเมืองเศรษฐกิจ สังคมที่สำคัญ

5) เอกสารราชการ ที่เป็นเรื่องการปกครอง เป็นเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการบริหารราชการ ทางด้านการปกครอง

6. บันทึกของบุคคลและ จดหมายส่วนตัว

บันทึกของบุคคลหมายถึง บันทึกเหตุการณ์ในอดีตที่ผู้บันทึกมีส่วนเกี่ยวข้อง หรือร่วมอยู่ในเหตุการณ์ด้วย จึงเป็นหลักฐานชั้นต้น เช่น พระนิพนธ์ความทรงจำของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงรา-ชานุภาพ 

 จดหมายส่วนตัวของบุคคลสำคัญทำให้รู้จัก อัธยาศัยของผู้เขียน และอาจทำให้ทราบนโยบาย หรือเบื้องหลังของเหตุการณ์และเนื่องจาก จดหมายเป็นการสื่อสารส่วนตัว  จดหมายส่วนตัวที่พิมพ์แล้วและอ่านกันอย่างกว้างขวาง

7.ชีวประวัติ   เป็นหนังสือที่เล่าถึงประวัติชีวิตและผลงานของบุคคล

ตลอดจนเหตุการณ์และความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงชีวิตของบุคคลนั้น

8.กฎหมาย   เป็นหลักฐานชั้นต้นที่ช่วยให้ทราบความสัมพันธ์ ระหว่างประชาชนต่อรัฐและระหว่างพลเมืองด้วยกันเอง  ตลอดจนความเปลี่ยนแปลงของความสัมพันธ์  รวมทั้งสภาพสังคมที่เป็นอยู่ขณะนั้น 
  
9.วรรณกรรม    ถึงแม้วรรณกรรมจะเป็นเรื่องราวที่ผู้แต่งจินตนาการขึ้น  แต่ก็อาจแทรกข้อเท็จจริงที่เป็นประโยชน์ในการศึกษาประวัติศาสตร์ไว้  เช่น ลิลิตยวนพ่าย นำเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์มาผูกเป็นเรื่องราว

10.หนังสือพิมพ์   หนังสือพิมพ์รวมทั้งวารสารและนิตยสาร เป็นหลักฐานชั้นต้นซึ่งให้ข้อมูลใหม่ๆแนวคิดใหม่ๆ หรือการตีความในแง่มุมใหม่ นอกจากนี้หลักฐานประเภทนี้

ยังให้ข้อมูลครอบคลุมทุกด้าน 
   

11. ประวัติศาสตร์นิพนธ์และวิทยานิพนธ์ และงานวิจัยทางประวัติศาสตร์
 ประวัติศาสตร์นิพนธ์ คือ งานเขียนทางประวัติศาสตร์ ที่นักประวัติศาสตร์หรือนักวิชาการอื่นๆเขียนขึ้น ประวัติศาสตร์นิพนธ์สมัยใหม่แบบตะวันตก ที่มีลักษณะเป็นวิชาการเริ่มขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4

12. เว็บไซต์  ปัจจุบันมีเว็บไซต์หลายเว็บไซต์ ที่ให้ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ แต่ต้องเลือกเว็บไซต์ที่บุคคลหรือหน่วยงาน หรือองค์กรที่น่าเชื่อถือเป็นผู้จัดทำ