เวลา ยุคสมัยและกระบวนการทางประวัติศาสตร์

ลำดับตอนที่ #5 : การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ (ตอนที่2)

สมัยประวัติศาสตร์
 การแบ่งยุคสมัยประวัติศาสตร์ของไทยคือ การกำหนดช่วงเวลาเพื่อให้เข้าใจ
เรื่องราว เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ในดินแดนไทย โดยทั่วไปการกำหนดเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดของช่วงสมัยใด สมัยหนึ่ง มักจะอ้างอิงเหตุการณ์ที่ทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลง หรือจุดเปลี่ยนทางประวัติศาสตร์ สมัยประวัติศาสตร์ไทยแบ่งเป็นสมัยย่อยๆได้หลายแบบ

1.แบ่งตามราชธานี  การแบ่งแบบนี้นำชื่อราชธานีของไทย มาเป็นชื่อสมัย เริ่มตั้งแต่เวลาของรัฐที่มีมา

ก่อนสุโขทัยให้เป็นสมัยก่อนสุโขทัย ดังนี้

- สมัยก่อนสุโขทัย (ราวพุทธศตวรรษที่ 12 – พุทธศตวรรษที่ 18)

- สมัยสุโขทับ พ.ศ. 1792 – 2006

- สมัยธนบุรี พ.ศ. 1893 – 2310

- สมัยรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325 – ปัจจุบัน
 

2.แบ่งตามราชวงศ์ เฉพาะในสมัยอยุธยา แบ่งสมัยตามราชวงศ์ได้ ดังนี้

- สมัยราชวงศ์อู่ทอง พ.ศ. 1893 – 1913 และ พ.ศ. 1931 – 1952

- สมัยราชวงศ์สุพรรณภูมิ พ.ศ. 1913 – 1391 และ พ.ศ. 1952 – 2112

- สมัยราชวงศ์สุโขทัย พ.ศ. 2112 – 2172

- สมัยราชวงศ์ปราสาททอง พ.ศ. 2172 – 2231

- สมัยราชวงศ์บ้านพลูหลวง พ.ศ. 2231 -2310 
 

3. แบ่งตามพระนามพระมหากษัตริย์ โดยใช้ช่วงเวลาตั้งแต่ ขึ้นครองราชย์ไปจนสวรรคต

หรือหมดอำนาจ เช่น

- สมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช พ.ศ. 1822-1841

- สมัยพระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไทย) พ.ศ. 1890 – 1911

- สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พ.ศ. 1991 – 2031

- สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พ.ศ. 2199 – 2231

  

4. แบ่งตามพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมือง 
สมัยอยุธยาอาจแบ่งตามพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองได้
เป็น 3 ระยะ

 - สมัยอยุธยาตอนต้น พ.ศ. 1893 – 1191

- สมัยอยุธยาตอนกลาง พ.ศ. 1991 – 2231

- สมัยอยุธยาตอนปลาย พ.ศ. 2231 -2310

       
ส่วนในสมัยรัตนโกสินทร์ก็อาจแบ่งเป็น 3 ระยะ

- สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 3

- สมัยรัตนโกสินทร์ยุคปรับปรุงประเทศ รัชที่ 4 ถึง พ.ศ. 2475

- สมัยรัตนโกสินทร์ยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปรกครอง พ.ศ. 2475 ถึงปัจจุบัน 

5. แบ่งตามลักษณะการปกครอง 
เช่น สมัยรัตนโกสินทร์อาจแบ่งย่อยตามลักษณะ การปกครองเป็น 2 สมัยย่อย คือ

- สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พ.ศ. 2325 ถึง พ.ศ. 2475 
- สมัยประชาธิปไตย พ.ศ. 2475 ถึงปัจจุบัน

6. แบ่งตามแนวประวัติศาสตร์สากล 
ช่วงเวลาสมัยประวัติศาสตร์ตามหลักประวัติศาสตร์สากล       
นิยมแบ่งเป็นสมัยย่อย 4 สมัย คือ สมัยโบราณ สมัยกลาง สมัยใหม่ และสมัยปัจจุบัน