ตำนานต่างๆ

ลำดับตอนที่ #2 : นก

เทพนิยายของคนทุกชาติมักมีเรื่องเล่าหรือนิทานที่กล่าวถึง สัตว์มหัศจรรย์ เช่น กิเลน มังกร พญานาค นกยักษ์ อสูร เทวดาหรือนางฟ้า เป็นต้น
       
        ในประเด็นนกมหัศจรรย์ รามเกียรติ์ไทย มีครุฑ ซึ่งเป็นพญานกมีหัวเหมือนนกอินทรี แต่มีตัวเหมือนคน และมีปีกที่บินได้ ครุฑนี้ชอบกินนาค ดังในเรื่องที่ว่า เมื่อพระรามเห็นทหารวานรต้องศรนาคบาศล้มลงเกลื่อนกลาด และเห็นพระลักษณ์ถูกนาครัดแน่น จนพระรามทรงฉุดกระชากนาคอย่างไรก็ไม่ขยับเขยื้อน พระรามจึงทรงโศกเศร้าเสียพระทัยจนสลบ ร้อนถึงสุเทพกับพิเภกต้องทูลบอกพระรามเมื่อฟื้นว่า ให้แผลงศรพลายวาดไปหาครุฑชื่อ พระยามสุบรรณราช พระรามจึงแผลงศรเสียงลั่นสนั่นพิภพ พระยาสุบรรณราชก็รู้จึงบินมาช่วย เมื่อนาคเห็นครุฑก็คลายการรัดแล้วเลื้อยหนีไป คนไทยในวันนี้ใช้ครุฑเป็นสัญลักษณ์แทบองค์พระมหากษัตริย์ และราชการ ครุฑในนิทานฮินดูบางครั้งก็สามารถปลอมตัวเป็นมนุษย์ได้ เช่น เรื่องกากี พญาครุฑได้ปลอมตัวมาเล่นสกาแข่งกับกษัตริย์ แล้วลักพานางกากีหนี ครุฑในตำนานฮินดูนี้ มีใบหน้าขาว ปากแดง และลำตัวมีสีเขียว แต่มีแขนคน และขานก นิทานอินเดียก็มีครุฑซึ่งสามารถบินจากขอบหนึ่งของจักรวาล ไปยังอีกขอบหนึ่งได้สบายๆ มันชอบกินงูพิษโดยไม่เป็นอันตรายใดๆ ส่วนคนอินโดนีเซีย เห็นครุฑว่าเป็นสัตว์ปีกที่แข็งแรง และมีความมุ่งมั่นสูง อีกทั้งมีชีวิตที่หรูหรา จึงนำครุฑมาใช้เป็นสัญลักษณ์ของสายการบินประจำชาติ
       
        เทพนิยายอาหรับและเปอร์เซียมีนก phoenix ซึ่งเป็นนกนำมาซึ่งความสุขที่ตัวมีลักษณะคล้ายนกกระสา แต่มีขนสีแดงและมีเสียงไพเราะ แต่เวลาใกล้ตายมันจะส่งเสียงโหยหวน นกชนิดนี้มีอายุยืนถึง 540 ปี มันกินแสงอาทิตย์และน้ำค้างเป็นอาหาร และเมื่อใกล้เวลาตาย มันจะสร้างรังด้วยไม้หอมให้แสงอาทิตย์แผดเผาจนรังลุกไหม้ แล้วใช้ปีกกระพือลมโหมไฟจนตัวมันและรังถูกไฟเผาเป็นขี้เถ้ากองกูณฑ์ที่สามารถทำให้คนที่ตายไปแล้วฟื้นได้อีก จากนั้นอีกสามวันต่อมา ในเถ้ามีหนอนที่ออกไข่ ซึ่งภายในมีลูกนก phoenix นั่นเอง มันได้ฟื้นคืนชีพอีกครั้งหนึ่ง ด้วยเหตุนี้ phoenix จึงเป็นสัญลักษณ์ของความอมตะ นั่นคือ การมีชีวิตไม่รู้ดับ
(นอกเรื่องนิดนะค่ะนกตัวนี้ถ้าใรเคยดูเรื่องมิรุโมะในubcแล้วจะมีนกตัวนี้อยู๋ด้วยเรื่องโปเกมอนด้วนดูการ์ตูนก็มีประโยชน์แหะ)
       
        นิทานอาหรับเรื่องหนึ่งพันหนึ่งราตรีที่เขียนขึ้นตั้งแต่สมัยพุทธศตวรรษที่ 13 ก็มี นกยักษ์ชื่อ roc ซึ่งมีพลังมากจนสามารถคาบช้างทั้งตัวไปกินได้ และ roc เป็นทาสของยักษ์ที่อยู่ในตะเกียงวิเศษของ Aladdin นกนี้บทบาทมากในเรื่องการผจญภัยของ Sinbad คือเมื่อ Sinbad เดินทางผจญภัยไปกับเรือและลูกเรือได้พบเกาะที่ไม่มีมนุษย์อาศัยอยู่ จึงเดินสำรวจและได้เห็นไข่ของนก roc ฟองหนึ่งที่กำลังฟักเป็นตัว ทั้งๆ ที่ Sinbad ห้าม ลูกเรือก็ไม่ฟัง ต่างพากันเอาขวาน และค้อน ทุบไข่นกจนแตก แล้วฆ่าลูกนกเอาเนื้อย่างไฟกิน ทันใดนั้น ท้องฟ้าที่กำลังสว่างก็สลัวมืด เพราะมีเงาดำปกคลุม กะลาสีเรือต่างพากันวิ่งขึ้นเรือหนีด้วยความกลัว แต่แม่นก roc ได้คาบหินก้อนใหญ่ทุ่มใส่เรือจนเรือแตกละเอียด ทำให้เหล่ากะลาสีจมน้ำตายหมด เหลือแต่ Sinbad คนเดียวที่เล็ดลอดหนีมาได้
       
        ชาวอินเดียนแดงในทวีปอเมริกาเหนือ มีนก thunderbird ที่มีช่วงปีกยาวถึง 8 เมตร และเวลามันบิน แรงกระพือของปีกที่ทรงพลังสามารถทำให้เกิดพายุทอร์นาโดและฟ้าร้องได้ ส่วนปรากฏการณ์ฟ้าแลบนั้น ชาวอินเดียนแดงเชื่อว่า เกิดจากแสงอาทิตย์เวลาสะท้อนจากดวงตาของนกชนิดนี้
       
 
นกช้าง (roc)       
การมีนกประหลาดในเทพนิยายของคนทุกชาติเช่นนี้ ได้ทำให้นักชีววิทยาครุ่นคิดมาเป็นเวลานานแล้วว่า โลกมีนกเหล่านี้จริงหรือไม่ หรือเคยมี แต่ได้สูญพันธุ์ไปแล้ว และก็ได้ข้อสรุปว่า โลกไม่มีนก phoenix แน่ๆ ส่วนนก roc นั้น อาจเป็นนกช้าง (Aepyornis) ที่เคยอาศัยอยู่บนเกาะ Madagascar จนกระทั่งเมื่อ 500 ปีก่อน แล้วมันก็สูญพันธุ์ไป การศึกษาซากกระดูกที่นักชีววิทยาสัตว์ดึกดำบรรพ์ขุดพบ แสดงให้เห็นว่า นกช้าง (elephant bird) ที่บินไม่ได้นี้สูง 3 เมตร และหนักประมาณ 150 กิโลกรัม ณ วันนี้ นกช้างได้สูญพันธุ์ไปแล้ว แต่ก็มีนก emu ซึ่งเป็นญาติใกล้ชิดของมันหลงเหลืออยู่บนโลก
       
      
  นกยักษ์ Diatryma 
การศึกษาซากนกยักษ์ดึกดำบรรพ์ที่บินไม่ได้ ทำให้นักชีววิทยาปัจจุบันรู้ว่า เมื่อ 50 ล้านปีก่อน ซึ่งเป็นยุค Eocene ในทวีปอเมริกาใต้ มีนกยักษ์ Diatryma เดินเพ่นพ่านมากมาย นกชนิดนี้มีลำตัวสั้น จึงมีคอและจะงอยปากที่แข็งแรง ปีกมีขนาดเล็กทำให้บินไม่ได้ มีขาที่แข็งแรง (ขามีนิ้วเท้า 4 นิ้ว) ทำให้สามารถวิ่งได้เร็ว ส่วนกะโหลกศีรษะของนกชนิดนี้มีความยาวถึง 45 เซนติเมตร ณ วันนี้ Diatryma ได้สูญพันธุ์ไปแล้ว แต่ก็มีนก cariama ซึ่งเป็นญาติห่างๆ ของมันอาศัยอยู่ในบราซิล
       
  
     นกยักษ์ Phororhacos 
นกยักษ์ Phororhacos เป็นนกยักษ์ที่น่ากลัวอีกชนิดหนึ่งที่เคยอาศัยอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ มีลำตัวสูง ตั้งแต่ 1 - 3 เมตร ตามชนิดของมัน กะโหลกศีรษะมีขนาดใหญ่ และยาวประมาณ 30 เซนติเมตร จะงอยปากมีลักษณะโค้งคล้ายตะขอ แต่ไม่มีฟัน ถึงกระนั้นมันก็ชอบกินสัตว์เป็นอาหาร การมีปีกที่บินไม่ได้ ทำให้มันมีเท้าที่แข็งแรง จึงวิ่งได้เร็ว Phororhacos เคยมีชีวิตอยู่ใน Patagonia ในยุค Cenozoic คือ เมื่อ 62 - 2.5 ล้านปีก่อน การศึกษาซากนกชนิดนี้ โดย Florentino Ameghino นักสัตววิทยาชาว Argentina ทำให้เรารู้ว่า นกนี้อยู่ใน Phylum : Chordata, Class : Aves, Order : Gruiformes และ Family : Phorusrhacidae ณ วันนี้ ญาติที่ไกลห่างของมัน คือ นก seriema
       
        ใน New Zealand ก็มีนกยักษ์ที่บินไม่ได้ คือ นก Dinornithidae ซึ่งเป็นต้นตระกูลของนก moa ที่สูญพันธุ์ไปแล้วเช่นกัน นกดึกดำบรรพ์นี้สูง 3 เมตร มีกระดูกศีรษะค่อนข้างเล็ก จะงอยปากสั้น การขุดพบสุสานของนกชนิดนี้ทำให้เรารู้ว่า มันมีขนหลายสี และออกไข่ ที่มีความยาว 30 เซนติเมตร และกว้าง 20 เซนติเมตร และการที่มันสูญพันธุ์เพราะชนเผ่า Maori เมื่อ 500 ปีก่อน ชอบจับนก moa ไปกินเนื้อ และขโมยไข่มันไปเป็นอาหาร จนมันสูญพันธุ์ในที่สุด
       
        ในวารสาร Nature ฉบับที่ 443 ประจำวันที่ 26 ตุลาคม 2549 Luis M. Chiappe และ Sara Bertelli แห่ง The Dinosaur Institute ของ National History Museum ใน Los Angeles ได้รายงานการพบกะโหลกศีรษะของนกที่บินไม่ได้ แต่ตัวใหญ่ที่สุดเท่าที่โลกเคยมีว่า เด็กนักเรียนชายชื่อ Guillermo Aguirre - Zabala เป็นผู้พบกะโหลกนกดึกดำบรรพ์เมื่อ 2 ปีก่อน ที่หมู่บ้านใกล้เมือง Bariloche และขณะนี้กะโหลกนกอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ Museo Asociacion Paleontological Bariloche ใน Argentina
       
        กะโหลกที่พบมีความยาว 71.6 เซนติเมตร จึงมีขนาดใหญ่กว่ากะโหลกม้า ความใหญ่ของกะโหลกแสดงให้เห็นว่า นกเจ้าของกะโหลกนี้มีขนาดใหญ่กว่านกที่เคยใหญ่ที่สุดในโลก (Brontornis burmeisteri) ประมาณ 10% และมีน้ำหนักตัวประมาณ 180 กิโลกรัม ปากมันเรียวจะงอยปากโค้งงอคล้ายตะขอ ดูน่ากลัว นกนี้สามารถวิ่งไล่จับสัตว์ เช่น แกะ แพะ ที่แทะเล็มหญ้าในทุ่งของทวีปอเมริกาใต้ เมื่อ 15 ล้านปีก่อนได้สบายๆ มันมีปีกเล็กจึงบินไม่ได้ การศึกษากระดูกของมันทำให้เรารู้ว่า มันเป็นสัตว์เลือดอุ่น และเป็นนกในวงศ์ Phorusrhacid
       
        ดังนั้น การพบกะโหลกของนกนรกที่ดุร้ายนี้ จึงทำลายความเชื่อเก่าๆ ที่ว่า ถ้านกมีขนาดใหญ่ มันจะวิ่งได้ช้า เพราะการวิเคราะห์กระดูกของนกนรกที่เพิ่งพบนี้ ทำให้รู้ว่าถึงตัวมันจะใหญ่ แต่มันก็วิ่งได้เร็วพอๆ กับสุนัข greyhound ถึงกระนั้น มันก็ต้องสูญพันธุ์ไปเมื่อ 2 ล้านปีก่อน เพราะเมื่อถึงเวลานั้น แผ่นดินของทวีปอเมริกาเหนือได้เคลื่อนตัวลงมาติดกับทวีปอเมริกาใต้ การเชื่อมติดกันที่ช่องแคบ Panama มีผลทำให้เสือ jaguar สุนัขป่า และแมวฟันดาบ (saber - toothed cat) ที่เคยอาศัยอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือ สามารถเดินทางลงไปล่านกนรกในทวีปอเมริกาใต้ได้จนหมดสิ้นครับ