คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ตอนที่ 92 : "ที่ลงพระบังคน"
ในำนานวัหน้า เล่าเรื่อหมู่พระวิมาน อันเป็นพระรามเียรวัหน้า (พระวิมานือที่ประทับส่วนพระอ์เป็นหลั หรืออีนัยหนึ่หมายถึที่พระบรรทม ส่วนพระรามเียรเป็นที่ประทับส่วนพระอ์โยรวมพระวิมานหรือพระที่นั่เป็นหมู่)
ว่า พระวิมานวัหน้านั้นมีสามหลั มีาลาระหว่าพระวิมาน ้าหนึ่มีึห้อสร้าหนึ่มีึที่ลพระบัน สร้า่าหา้าละหลั
วามละเอียในำนานฯอธิบายถึพระรามเียรวัหน้า (และวัหลว) ว่าันี้
“ในรุรันโสินทร์นี้ พระรามเียร ที่ประทับสร้าเป็นพระวิมาน ๓ หลั ทั้ในพระราวัหลวและที่วัหน้า
ในพระราวัหลว ือหมู่พระที่นั่ัรพรริพิมานนั้น แ่สร้าผิันับวัหน้า พระวิมานวัหลวสร้า่อันทั้ ๓ หลั (ือพระที่นั่ัรพรริพิมาน เป็นที่บรรทม พระที่นั่ไพศาลทัษิ เป็นที่ประทับทรพระสำรา ล้ายๆ หอนั่ในเรือนบุลสามั สำหรับเส็ออเป็นารภายในให้พระบรมวศ์หรือุนนาั้นผู้ให่ที่ใล้ิเบื้อพระยุลบาท และไว้วาพระราหฤทัยเ้าฟ้าทูลละออธุลีพระบาท ทั้เป็นพระราพิธีมลในารพระบรมราาภิเษ้วย ส่วนพระที่นั่อ์ที่ ๓ ือ พระที่นั่อมรินทรวินิัยฯ เป็นท้อพระโรสำหรับเส็ออฝ่ายหน้า ออมหาสมามและเส็ออทรบำเพ็พระราุศล่าๆ -ุลลาฯ)
พระวิมานวัหน้า สร้าห่าัน มีาลาั่นลา ะล่าวเพาะพระวิมานวัหน้า ัวพระวิมาน ๓ หลั ทำเป็นสอั้น หลัใ้นานนามว่า “พระที่นั่วสันพิมาน” ทำนอวามว่าเป็นที่ประทับฤูฝน หลัลานานนามว่า “พระที่นั่วายุสถานอมเรศ” ทำนอวามว่าเป็นที่ประทับฤูหนาว แ่หลัเหนือนานนามว่า “พระที่นั่พรหเมศรัสรร์” ทำนอวามแปลไป ะเป็น้วยเหุใไม่มีเ้าเื่อนที่ะทราบ ไ้แ่สันนิษานว่าเิมเห็นะมีนามอื่น ึ่ทำนอวามว่าเป็นที่ประทับฤูร้อน แ่มีเหุอย่าใอย่าหนึ่ึเปลี่ยนนามนั้นเสีย
และที่าลาระหว่าพระวิมาน ้าหนึ่มีึห้อสร อี้าหนึ่มีึที่ลพระบัน สร้า่าหา้าละหลั...ฯลฯ...”
วัหน้านี้ เรียอย่าเป็นทาารว่า “พระราวับวรสถานมล” หรือ “พระราวับวรฯ”
เว้นแ่ในรัาลที่ ๔ พระบาทสมเ็พระปิ่นเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีพระอิสริยยศสูว่า รมพระราวับวรฯ ึ่เป็นำแหน่พระมหาอุปรา แ่พระอ์ทรเป็นพระเ้าแผ่นินที่ ๒ ู่ันับ พระบาทสมเ็พระอมเล้ฯ พระบาทสมเ็พระอมเล้าฯึโปรฯให้เรีย วัหน้าว่า “พระบวรราวั” ู่ันับพระบรมมหาราวั
สำหรับพระบรมมหาราวันั้น ไม่เยพบว่ามีหนัสือเล่มใเียนถึที่ลพระบัน เป็นแ่เล่าัน่อๆ มาว่า หลัพระที่นั่ัรพรริพิมาน มีห้อเล็ๆ สำหรับพระเ้าแผ่นินเส็ทรลพระบัน ึ่ห้อสร็ะอยู่ใล้ๆ ันนั้น เพราะแ่โบราว่า แม้แ่เมื่อผู้เล่ายัเป็นเ็ ห้ออาบน้ำและห้อสำหรับถ่ายทุ์ที่มีื่อเรีย่าๆ ันนั้น ยัแยัน่าหา ไม่อยู่ในห้อเียวันัสมัยนี้
ฟัเล่าัน่อๆ มา และูเหมือนะเยอ่านพบในหนัสือเล่มใเล่มหนึ่ ำไม่ไ้แล้วว่าเล่มไหนว่า พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ เส็ลทรพระบัน (หนั) ในห้อเล็้านหลัพระที่นั่ัรพรริพิมาน ในห้อนั้นมีเทียนแล่มให่มาเล่มหนึ่ ึ่พนัานะุถวายเวลาเส็ล
เทียนนั้นะเล่มให่มา เพราะน้ำาเทียนที่หยลอรอบๆ เล่มเทียน นานวันเ้ารูปร่าเหมือนภูเานระทั่เมื่อเปลี่ยนเทียนเล่มใหม่ พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯะทรพระราำริว่ารูปร่าหยเทียนสวยามี ึพระราทานให้ สมเ็เ้าพระยาบรมมหาประยุรวศ์ แ่รั้ยัเป็นเ้าพระยาพระลัว่าที่สมุหพระลาโหม (ือเป็นทั้เสนาบี่าประเทศ และเสนาบีลาโหม วบ ๒ ำแหน่ ถือวรา ๒ ว)
สมเ็เ้าพระยาอ์นี้ อายุอ่อนว่า พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯเพียปีเียว บวปีเียวับที่ พระบาทสมเ็พระนั่เล้าทรพระผนว ำพรรษาวัเียวัน ุ้นเยสนิทิอบันมา เรียว่าเป็นทั้เพื่อนและาิ ึรัภัีใน พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ อย่ายิ่
เ้าใว่าะนั้น สมเ็เ้าพระยาฯ ท่านะำลัสร้าวัอยู่ ท่านึนำเ้าโรภูเาหยเทียนมาสร้าภูเาำลอึ้นในวั เป็นภูเาให่อยู่ในสระว้ายาวถึ ๒๑x๒๔ วา ่อ้วยศิลามีำเพิผาและศาลาเล็เ๋น้อยยอเาสร้าสถูป ในสระมีเ่ามีปลา เป็นสถานที่รื่นรมย์สำหรับาวบ้านและเ็ๆ ในรั้ระโน้นพาันมาูและเลี้ยอาหารเ่า ปลา
วันี้ พระบาทสมเ็พระนั่เล้าฯ พระราทานื่อว่า “วัประยุรวศาวาส” ามวามสัมพันธ์อผู้สร้า ึ่เี่ยวอเป็นพระาิันับพระบรมวศ์
่อมา ถึรัสมัยรัาลที่ ๔ เมื่อโปรเล้าฯให้เป็นสมเ็เ้าพระยา ึพระราทานราทินนามเ้าพระยาพระลั (ิศ) ามื่อวัว่า “สมเ็เ้าพระ2ยาบรมมหาประยุรวศ์”
และในรัาลที่ ๔ นั้น เมื่อโปรฯให้พระยาศรีพิพัน์ (ทั บุนนา) ผู้น้อเ้าพระยาพระลั (ิศ บุนนา) เป็นสมเ็เ้าพระยา โปรฯพระราทานนามว่า “สมเ็เ้าพระยาบรมมหาพิัยาิ” ู่ันับพี่าย าวบ้านเรียท่านผู้พี่ว่า “สมเ็เ้าพระยาอ์ให่” และ เรียผู้น้อว่า “สมเ็เ้าพระยาอ์น้อย”
สมเ็เ้าพระยาบรมมหาพิัยาิ ไ้สร้า “วัพิัยาิาราม” ามราทินนามอท่าน และท่านผู้หิน้อยอท่าน ็สร้า “วัอนาราม” ู่ัน
สมเ็เ้าพระยาอ์ให่ ท่านไ้นามามื่อวั แ่สมเ็เ้าพระยาอ์น้อย วัื่อามนามอท่าน
ย้อนลับไปถึห้อลพระบันในรัาลที่ ๓ อีรั้หนึ่ ที่ว่าันว่า เป็น ‘ห้อเล็’ หลัพระที่นั่ัรพรริพิมาน
ยัำไ้ว่า เมื่อยัเ็ๆ พวาิๆ ผู้ให่าววัรุ่นป้า รุ่นอา และรุ่นพี่โๆ เวลาะไปปลทุ์ มัใ้ำว่า ‘ไปห้อเล็’ ไม่ใ้ำว่า ‘ส้วม’ อย่าทั่วๆ ไป และ็ไม่เยไ้ยินใ้ว่า ‘ศรีสำรา’
ำว่า ‘ศรีสำรา’ มาไ้ยินแ่พวที่เป็นเื้อสายเ้าวัหน้าพูันระหว่าเรียนหนัสือั้นโๆ ้วยัน แ่เาพูว่า ‘ไปสำรา’ ไม่ใ่ ‘ศรีสำรา’
ึเลยเ้าใผิลอมาว่า ‘ศรีสำรา’ ใ้แ่เพาะาววัหน้า ส่วนาววัหลวใ้ว่า “อุโม์’ เพิ่มาทราบเอาเมื่ออ่านพบในหมายรับสั่ในรัาลที่ ๑ และที่ ๒ าหนัสือลัทธิธรรมเนียม่าๆ ภาที่ ๑๗ นี้เอว่า ที่ปลทุ์สำหรับาววัไม่ว่าวัหลว วัหน้า ใ้ว่า ‘ศรีสำรา’ แทน ‘เว็’ เหมือนๆ ัน
สำหรับำว่า ‘ห้อเล็’ ึ่บันี้ไม่มีใรพู และบาทีนรุ่นหลัอายุ ๔๐ ลมา อาไม่รู้ัแล้ว
ำนี้ใร่ะสันนิษานเอาเอ ว่าอาะมาา ‘ห้อเล็’ สำหรับเส็ลพระบันในรัาลที่ ๓ าววัสมัยโน้นอาะพูันว่าเส็ห้อเล็ แล้วเลยลายเป็นำสำหรับเ้านาย นในที่สุเป็นำสุภาพในารปลทุ์ไปโยปริยาย
้อสันนิษานนี้ิว่ามีเหุผลอยู่เหมือนัน เพราะปราำนี้อยู่ในพระราหัถเลาพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ถึเ้าพระยาธรรมาธิราธิบี (ม.ร.ว.ปุ้ม มาลาุล) เมื่อยัเป็นพระยาอนุรัษ์รามเียร สมุหพระรามเียร ลวันที่ ๑๒ ันยายน พ.ศ.๒๔๕๕
“วันนี้ไม่สู้สบาย ท้อร่ว อาารไม่มีอะไรนอาที่ะ้อนั่อยู่ใล้ห้อเล็ๆ เท่านั้นะินยาุม็ทรว่าะพะอืพะอมให่ ึินแ่ยาสมานธาุไวู้็สบายท้อี แ่ยัไม่ไว้ใว่าะไปห้อเล็อี เพราะะนั้น้อารไม่ไปมหาปราสาท”
