เรื่องของ...จิต!!

ลำดับตอนที่ #2 : แนวคิดจิตวิทยา

แนวคิดทางจิตวิทยา

                ในการศึกษาจิตวิทยาก็มีหลากหลายแนวคิดแตกแยกออกไปเป็นกลุ่มต่างๆ

แนวคิดกลุ่มโครงสร้างของจิต (Structuralism)

                จิตวิทยาตรวจสอบภายในจิตใจ พยายามศึกษษวิเคราะห์จิตใจของมนุษย์อย่างละเอียดถี่ถ้วน โดยพยายามศึกษษหาความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องซึ่งกันและกันและความเกี่ยวข้องกับสิ่งอื่นๆด้วย

กลุ่มนี้เชื่อว่า โครงสร้างของจิตประกอบด้วยจิตธาตุ (Mental Elements) ซึ่งประกอบด้วย ธาตุ 3 ชนิด คือ 1. การรับสัมผัส (Sensation) 2. ความรู้สึก (Feeling) 3. จินตนาการหรือมโนภาพ   (Image) ซึ่งเมื่อทั้งสามมารวมกันจะก่อเกิดในรูปจิตผสมขึ้น

แนวคิดกลุ่มหน้าที่ของจิต (Functionalism)

                แนวคิดนี้จะศึกษาเน้นเกี่ยวกับความรู้ การทดสอบจิต และการใช้เนื้อหาวิชาการต่างๆโดยเน้นเกี่ยวกับ “อย่างไร” และ “เพื่ออะไร” โดยศึกษาและใช้ข้อมูลจากพฤติกรรมที่มนุษย์แสดงออก พร้อมทั้งผลรายงานที่เกี่ยวข้องกับสภาวะความรู้สึกภายในจิตใจ นั่นคือกระบวนการกระทำกิจกรรมของร่างกายในอันที่จะปรับตัวให้เหมาะสมกับสิ่งแวดล้อม

แนวคิดกลุ่มพฤติกรรมนิยม  (Behaviorism)  

                ศึกษาโครงสร้างของจิตในเรื่องจิตสำนึก และศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมหรือการกระทำของมนุษย์ เป็นความจริงที่ทุกคนเห็นได้ในวิธีลักษณะที่เป็นวิทยาศาสตร์ โดยเน้นว่า “พฤติกรรมทุกอย่างต้องมีสาเหตุ และสาเหตุนั้นอาจเกิดจากสิ่งเร้าในรูปใดมากระทบกับอินทรีย์ ทำให้อินทรีย์นั้นมีพฤติกรรมตอบสนอง” และการวางเงื่อนไข เป็นสาเหตุสำคัญทำให้เกิดพฤติกรรมและสามารถเปลี่ยนพฤติกรรมได้

แนวคิดกลุ่มจิตวิทยาเกสตอล   (Gestalt Psychology)

                การมองภาพหรือมองสิ่งใดก็ตาม มนุษย์จะมองภาพนั้นทั้งหมดก่อน แล้วจึงค่อยแยกส่วนเพื่อมองรายละเอียดต่อไป และการเรียนของบุคคลจะเป็นไปด้วยดีและสร้างสรรค์ ถ้าเขาได้มีโอกาสเห็นภาพรวม

แนวคิดกลุ่มจิตวิเคราะห์ (Psychoanalysis) 

                เน้นศึกษาจิตใต้สำนึก ผู้นำแนวคิดคนสำคัญคือ ซิกมันต์ ฟรอยด์อธิบายว่า พลังงานจิตทำหน้าที่ควบคุมพฤติกรรมของมนุษย์มี 3 ลักษณะ

            1. จิตสำนึก (Conscious Mind) หมายถึง ภาวะจิตที่รู้ตัวอยู่ตลอดเวลา

            2. จิตกึ่งสำนึก (Subconscious Mind) หมายถึง ภาวะจิตที่ระลึกได้

3. จิตไร้สำนึก (Unconscious Mind) หมายถึง ไม่อยู่ในภาวะที่รู้ตัว

และฟอรยด์ยังอธิบายโครงสร้างทางจิตประกอบด้วย 3 ส่วนสำคัญ Id ,Ego และ Superego

Id คือ ความต้องการพื้นฐานของมนุษย์

Ego คือส่วนที่ควบคุมพฤติกรรมที่เกิดจากความต้องการของ id ให้แสดงออกในทางที่เหมาะสม เป็นที่ยอมรับของสังคม

Superego คือ เป็นส่วนที่พัฒนาขึ้นมาจากประสบการณ์ของ ego เป็นมโนธรรมคอยเตือน ego

แนวคิดกลุ่มมนุษยนิยม (Humanism)

                เน้นที่ความรู้สึกและการตระหนักในตนเองของบุคคล

แนวคิดกลุ่มความรู้ความเข้าใจ (Cognitive)

                ศึกษาเกี่ยวกับแรงจูงใจ บุคลิกภาพ เพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการทำจิตบำบัด โดยอาศัยหลักการว่า การคิดหรือกระบวนการทำงานทางจิต สามารถที่จะผสมผสานทางแนวคิดหรือเปลี่ยนแปลงรูปแบบได้เหมือนลักษณะการถ่ายโยง เน้นความจำเป็นในการสอนให้บุคคลรู้จักคิดใช้เหตุผลตั้งแต่อยู่ในวัยเด็ก

แนวคิดกลุ่มชีววิทยา (Biological)

                แนวทางการศึกษาพฤติกรรมทางชีววิทยา หรือทางประสาทวิทยาสามารถให้ความรู้ว่าพฤติกรรมต่างๆเช่น อารมณ์ การคิด ล้วนมีสาเหตุมาจากทางกายภาพหรือสมอง หรือมีความเกี่ยวข้องกับระบบประสาททั้งสิ้น นั่นก็คือการศึกษาว่าระบบประสาททางร่างกายมีผลต่อสภาพจิตใจและมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมอย่างไร

แนวคิดสังคมและวัฒนธรรม (Cross-Cultural)

                ศึกษาถึงอิทธิพลของวัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณีของชาติพันธุ์ ที่ส่งผลต่อพฤติกรรมของคนในชุมชน  

บรรณานุกรม

เดโช สวนานนท์.  หลักคำสอน vs นักจิตวิทยาคนสำคัญ.  กรุงเทพฯ: วัฒนาพานิช, 2526.

พรพิมล จันทร์พลับ.  เอกสารประกอบการสอนจิตวิทยาทั่วไป.  คณะเกษตรศาสตร์ บางพระ (วิทยาเขตพระนครศรีอยุธยา หันตรา) สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล.

สุวรี ศิวะแพทย์.  จิตวิทยาทั่วไป. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2549. 

โสภา ชูพิกุลชัย.  ความรู้เบื้องต้นทางจิตวิทยา. กรุงเทพฯ.