 | | 'ิ่' 4 า สมัยา ใ้ในารเ่นไหว้บรรพบุรุษและบ่บอานะทาสัม |
|  |
|
| ในสมัยาไ้มีวามเื่อเี่ยวับ ‘ฟ้า’ เิึ้นแล้ว อัษรารบนระูสัว์ทีุ่พบมีอัษรำว่า ี้หรือเ้ （帝）ึ่็ือ ฮ่อเ้อยู่้วย ันั้น เมื่อรั้ที่าทัยทัพปราบเี่ยเี๋ยษัริย์อ์สุท้ายแห่ราวศ์เี่ยนั้นึมีำล่าวว่า “เี่ยทำผิ่อฟ้า ึสมวรรับโทษทั์” |
 | | มัรหยสลั เรื่อประับสมัยา |
| | |
เมื่อราวศ์าสืบทออำนาแทนราวศ์เี่ยแล้ว ็ถือเป็นยุสมัยที่สออประเทศีนที่มีสืบทออำนาแบบสันิวศ์ าสมัยอรัสมัยไท่อี่（太乙）หรือาทั （商汤）นถึ ี้ิ่（帝幸）หรือาโ้ว （商纣）ทั้สิ้น 17 รุ่น 31 รัาล รวมระยะเวลาว่า 600 ปี
หลัาที่าทั่อั้ประเทศแล้ว เนื่อาไ้รับบทเรียนาารล่มสลายอราวศ์เี่ย ึเลิารี่บัับราษรเ่นอย่าในสมัยอเี่ยเี๋ย （夏桀）โยหันมาใ้หลัเมาธรรมในารปรอ [宽以治民] ทำให้ารเมือภายในอราวศ์า่อน้าเป็นไป้วยี ไม่่อยมีวามัแย้ สภาพทาารเมือ่อน้ามีเสถียรภาพ ำลัทหาร็เ้มแ็มาึ้น ึเริ่มทำสรามับแว่นแว้นรอบนอ ึ่โยมา็ประสบัยนะ ัในบันทึอเมิ่ื่อ（孟子）เมธีแห่สำนัปรัาอื้อ（儒） ระบุไว้ว่า ‘ทัสู่สนามรบโยไร้ผู้่อ้าน’ สะท้อนให้เห็นว่าภายใ้ารปรออาทั ีนไ้ลายเป็นรัที่เ้มแ็ทาารทหาร |
| “ไท่เี่ยรอราย์สามปี ไม่อยู่ในธรรม ไม่เารพอาทั นถูอีหยิ่นับุมัไว้ในวัถ 3 ปี ึรู้สำนึผิ อีหยิ่นึเิไท่เี่ยลับสู่บัลลั์” |
|  | | หยสลัรูปน เรื่อประับสมัยา |
| |
ในรัสมัยอาทัผู้ปรอพระอ์แร มีเสนาบีที่ลาปราเปรื่ออย่วยเหลืออยู่ถึ 2 น ไ้แ่ อีหยิ่น（伊尹）และ้ฮุย（仲虺）าหลัานบันทึว่า พวเาทั้สอมีบทบาททาารเมือในารบริหารราารแผ่นินไม่น้อยทีเียว โยหลัาพวเาำรำแหน่เสนาบี้ายวาแล้ว ็มีผลานีเ่นในารบริหารบ้านเมือ รัษาวามสบ และพันาารผลิ เป็น้น หลัา้ฮุยเสียีวิ บทบาททาารเมือออีหยิ่น็ยิ่โเ่นมาึ้น นลายเป็นเสนาบีเ่าแ่นสำัในรัสมัยาทันถึไท่เี่ย（太甲）
หลัาาทัสิ้นพระนม์ เนื่อาบุรายนโไท่ิ（太丁）ไ้เสียีวิไป่อน ันั้นราบัลลั์ึเป็นอบุรายนรอื่อไว่ปิ่（外丙）เมื่อไว่ปิ่เสียีวิ น้อายอเาเหยิน （中壬）็สืบำแหน่่อมา เมื่อเหยินสิ้นีวิล ราบัลลั์็ส่ผ่านไปยับุรายอไท่ิ อันไ้แ่ ไท่เี่ย （太甲）ึ่็ถือว่าเป็นรุ่นหลานอาทั
าบันทึประวัิศาสร์ว่า้วยนเผ่ายิน ล่าวว่า “ไท่เี่ยรอราย์สามปี ไม่อยู่ในธรรม ไม่เารพอาทั นถูอีหยิ่นับุมัไว้ในวัถ 3 ปี ึรู้สำนึผิ อีหยิ่นึเิไท่เี่ยลับสู่บัลลั์ านั้น ไท่เี่ย็ปรอแผ่นิน้วยเมาธรรม ระทั่เหล่าุนนายอมสยบ ไพร่ฟ้าอยู่อย่าร่มเย็นเป็นสุ นี่เป็นเรื่อเล่าที่แสว่า อีหยิ่นเป็นผู้ธำรารปรอโยหลัธรรม ทำให้ราวศ์าสามารถปรอแผ่นิน้วยวามสบร่มเย็นมาเป็นเวลานาน และไ้ลายเป็นเรื่อเล่าาน่อมา นทำให้ื่อเสียออีหยิ่น ไ้รับารเิูและนำมาใ้เรีย ผู้ที่มีเมาธรรมและุธรรมสูส่ （大仁、大义） |
| าสมัย้ินถึผานเิ（盘庚）นับไ้ 9 ั่วรุ่น เ็มไป้วยารแย่ิบัลลั์ภายในราวศ์า อันเป็น้นเหุแห่ารล่มสลายอราวศ์ และท่ามลาวามวุ่นวายใน่วนี้ ราวศ์า็ไ้มีารย้ายเมือหลวถึ 5 รั้ นสุท้ายในรัสมัยผานเิไ้ย้ายเมือหลวไปเมือยิน（殷） |
 | | หส์หยสลั เรื่อประับสมัยา |
| | |
ทว่า ารปรอ้วยารแบ่นั้น ย่อมไม่อาสลายวามละโมบในอำนาและารแ่แย่ผลประโยน์ภายในวัหลวไ้ บันทึประวัิศาสร์อนเผ่ายิน ระบุไว้ว่า “นับแ่รัสมัย้ิ（仲丁）เป็น้นมา ผู้ปรอไ้ละทิ้วามอบธรรม แ่ั้เิูแ่พวพ้อ เหล่าาิมิร่าพาันแบ่ฝัฝ่ายเพื่อแย่ิอำนา เิวามวุ่นวายไม่หยุหย่อน เป็นเหุให้เหล่าุนนาบ่อศึล้มล้าราบัลลั์”
าสมัย้ินถึผานเิ（盘庚）นับไ้ 9 ั่วรุ่น เ็มไป้วยารแย่ิบัลลั์ภายในราวศ์า อันเป็น้นเหุแห่ารล่มสลายอราวศ์ และท่ามลาวามวุ่นวายใน่วนี้ ็ไ้มีารย้ายเมือหลวอยู่บ่อยรั้
มีหลัานระบุว่า ในสมัยราวศ์ามีารย้ายเมือหลวถึ 5 รั้ ไ้แ่ รัสมัย้ิย้ายาเมือป๋อ（亳）ไปเมืออ๋าว （嚣）รัสมัยเหอั้นเี่ยย้ายาอ๋าวไปเมือเี่ย （相）รัสมัยู่อี่ย้ายไปเมือปี้ （庇）รัสมัยหนันเิย้ายไปเมืออั่น（庵）และรัสมัยผานเิย้ายาเมืออั่นไปเมือเป่ยเหมิหรือเมือยิน（殷） |
|  | | ภานะบรรุเหล้ารูปนทำ้วยสำริ สมัยา |
| |
ทว่าในปัุบัน นัโบราียั้นพบหลัานยืนยันทาประวัิศาสร์อสมัยาเพีย4แห่ ไ้แ่ ร่อรอยโบราสถานเอ้อหลี่โถว（二里头）ที่เมือเหยี่ยนือ เมือาโบราที่เมือเิ้นโวและเมือเหยี่ยนือ อีทั้าเมือยินโบราที่อันหยาเท่านั้น ร่อรอยอนรโบราที่้นพบมีอาาบริเวที่ว้าวามา โยมีพื้นที่เลี่ยมาว่า 30,0000 – 40,000 าราเมร สำหรับาทาโบราีทีุ่พบไ้แ่ ร่อรอยอานราพระราวั สุสานและโรานหัถรรม เป็น้น ในบริเวาเมือโบราเอ้อหลี่โถว ยัพบร่อรอยพระราวัรอบลุมพื้นที่ถึ 10,000 าราเมร นอานี้ ที่เมือเหยี่ยนือและเิ้โวยั้นพบำแพเมือนาให่ สำหรับาเมือยินที่เมืออันหยา ็พบลานบูาเทพเ้านามหึมาในบริเวสุสานษัริย์อี้วย
าารึหลัานที่้นพบในบริเวนี้ไ้ทราบว่า ในสมัยาไ้มีารัระเบียบโรสร้าอรัอย่า่อน้าสมบูร์ โยมีารแบ่เป็นหน่วยานราาร ารระเรียมลัอาวุธยุทโธปร์ มีระบบารปรอ ารำหนหมายและารลโทษ เป็น้น อย่าไร็าม นัโบราีเพียแ่ไ้้นพบหลัานทาโบราีาเมือ่าๆัล่าว้า้น แ่ยัไม่อาแะรอยวามเี่ยว้อสัมพันธ์อเหุาร์าหลัานเหล่านี้ ะมี็เพีย้อสันนิษานว่า าเมือยินที่อันหยาเป็นนรหลวอราวศ์า ั้แ่รัสมัยอผานเิและผู้ปรอในยุ่อมาวบนสิ้นราวศ์เท่านั้น ที่่อน้าเป็นที่น่าเื่อถือไ้ |
| ในรัสมัยออู่ิ ถือเป็น่วเฟื่อฟูอยุสำริเลยทีเียว ไ้พบว่ามีร่อรอยารใ้เทนิในารแยหลอมอย่าแพร่หลาย มีารหลอมสร้า ‘โอ่วฟาอี๋’（偶方彝）ที่เป็นภานะใส่เหล้าในสมัยโบราและ ‘ิ่’（鼎）ึ่มีรูปร่าเป็นหม้อโลหะนาให่ มีสามาใ้ในพิธีเ่นไหว้เทพเ้าและใ้แสศัิ์านะทาสัม ที่เป็นเรื่อใ้โลหะนาให่ไ้แล้ว |
 | | ภานะบรรุเหล้าทำ้วยสำริ สมัยา |
| | |
ารโยย้ายนรหลวอราวศ์าัล่าว ทำให้นัโบราีั้้อสันนิษานที่แ่าัน ทว่าาบันทึ่าูในสมัยผานเิ 《尚书•盘庚篇》ะพบว่าารย้ายนรหลวับารแย่ิอำนาทาารเมือมีส่วนเี่ยวเนื่อสัมพันธ์ันอย่าแยไม่ออ ถึแม้ว่าในบันทึผานเิไ้ล่าวถึสาเหุารย้ายเมือหลวว่า ‘เป็นไปเพื่อประโยน์สุอราษร’ทว่า สำหรับผู้ที่ไม่ยอมฟัำสั่แล้วเาไ้ล่าวไว้ว่า ‘้าฯะประหารให้สิ้น มิให้เื้อร้ายลามสู่นรหลวแห่ใหม่’ ึ่ทั้หมนี้แสถึาร่อสู้ภายในทีุ่เือ หลัาย้ายนรหลวมาที่นรยินแล้ว ารัแย้ภายในราวัหลว็ผ่อนลายล ึเริ่มมีารส่เสริมารพันาทาเศรษิ ันั้น รัสมัยอผานเิึถือเป็นยุฟื้นฟู และไ้วาราานในารเ้าสู่ยุทอในรัสมัยอู่ิ（武丁）
อู่ิเป็นบุรอเี่ยวอี่ （小乙）ึ่เป็นน้ออผานเิ ันั้นอู่ิึเป็นหลานอผานเินั่นเอ เมื่อผานเิยัเยาว์วัยนั้น เี่ยวอี่ผู้เป็นบิาไ้ส่ให้เาไปใ้ีวิอย่าาวบ้านระยะหนึ่ ันั้น เาึทราบีถึวามลำบายาแ้นอาวบ้านธรรมา ันั้น เมื่อเาึ้นสู่อำนาึมุ่มั่นบริหารแผ่นิน้วยวามยุิธรรม เพื่อให้บ้านเมือเริรุ่เรือ ในรัสมัยนี้ อู่ิไ้ยทัพปราบปรามนเผ่ารอบ้าไม่น้อย ารใ้ำลัทหารมีั้แ่ารใ้ำลัพลนับพัน นถึที่เป็นทัพให่บารั้ถึหมื่นน ารปราบปรามรั้นี้ ราวศ์าไ้ยายินแนออไปไม่น้อย วา้อนัวประันลับมาำนวนมา ันั้นึพบวามหลาหลายทาวันธรรมหลเหลืออยู่าารุพบเป็นำนวนมา เ่น าาพระราวั สุสานและโราน เป็น้น |
| ในสมัยาไ้มีวามเื่อเี่ยวับ ‘ฟ้า’ เิึ้นแล้ว อัษรารบนระูสัว์ทีุ่พบมีอัษรำว่า ี้หรือเ้ （帝）ึ่็ือ ฮ่อเ้อยู่้วย ันั้น เมื่อรั้ที่าทัยทัพปราบเี่ยเี๋ยษัริย์อ์สุท้ายแห่ราวศ์เี่ยนั้นึมีำล่าวว่า “เี่ยทำผิ่อฟ้า ึสมวรรับโทษทั์” |
|  | | ภานะบรรุเหล้ารูปหมูทำ้วยสำริ สมัยา |
| |
นอานี้ ยัมีารพันาำลัารผลิที่เป็นเรื่อมือสำริในยุนี้อี้วย ที่โเ่นือ ไ้พบว่ามีร่อรอยารใ้เทนิในารแยหลอมอย่าแพร่หลาย าารุพบเรื่อมือที่ทำาโลหะ เ่นทอแ ะั่ว และีบุ อีทั้ปริมาารผลิเรื่อมือสำริ็เพิ่มึ้นอย่ามา มีารหลอมสร้า ‘โอ่วฟาอี๋’（偶方彝）ที่เป็นภานะใส่เหล้าในสมัยโบราและ ‘ิ่’（鼎）ึ่มีรูปร่าเป็นหม้อโลหะนาให่ มีสามาใ้ในพิธีเ่นไหว้เทพเ้าและใ้แสศัิ์านะทาสัม ที่เป็นเรื่อใ้โลหะนาให่ไ้แล้ว ในรัสมัยออู่ินี้ ถือเป็น่วเฟื่อฟูอยุสำริเลยทีเียว นอานี้ ยัมีวาม้าวหน้าอย่ามาทา้านารทอ ารแพทย์ ารมนามและาราศาสร์ เป็น้น วามเริในยุอู่ินี้ ยัเป็นราานวามรุ่เรือทาสัมในปลายราวศ์าและราวศ์โวะวันในยุ่อมา
ในปี 1899 ไ้มีาร้นพบารึอัษรารบนระู（甲骨文）อสมัยาโยบัเอิ าร้นพบรั้นี้ ทำให้้อถเถียเรื่อารอยู่อราวศ์า เป็นที่รับรอโยทั่วไป และถือเป็นารเปิหน้าประวัิศาสร์อราวศ์าเ้าสู่ยุประวัิศาสร์อี้วย สำหรับอัษรารว่า 150,000 ิ้นที่พบบริเวาเมือยินในอันหยานั้นเนื้อหาประอบ้วย ารึเสี่ยทาย （甲骨卜辞）ึ่เป็นบันทึสภาพสัมและเรื่อราว่า ๆในสมัยราวศ์าโยทั่วไป เมื่อผ่านารเรียบเรียและทำารศึษาวิัยแล้ว พบว่า ารึเหล่านี้ทรุ่าอย่ายิ่ในารเปิเส้นทาารศึษาประวัิศาสร์ในยุราวศ์า |
 | | วานสำริรูปหน้าสัว์ สมัยา |
| | |
ารบูาเทพเ้ามีประวัิวามเป็นมาอันยาวนานในประเทศีน ึ่นัโบราี่า็ไ้้นพบหลัาน่า ๆที่เี่ยว้อมาั้แ่สมัย่อนประวัิศาสร์ นับั้แ่สัมเษรรรมเป็น้นมา ผู้น็พาันร้ออให้เทพประทานลมฝนที่เหมาะสมแ่ารเพาะปลูมาให้ ึ่ถือเป็นเรื่อธรรมามา ารเ่นไหว้บรรพบุรุษหรือารนับถือผี ็มีที่มาาวาม้อารระลึถึบรรพบุรุษผู้ล่วลับไปแล้วในรอบรัว ึเิารสมมิเป็นภาพาที่เยพบเห็น ผู้นเ่นไหว้บรรพบุรุษ ็เพื่ออ้อนวอนอให้บรรพบุรุษให้วามุ้มรอปปัษ์รัษา ในสมัยเี่ย ไ้เริ่มมีารสัาระฟ้าเิึ้น ทำให้เิารเปลี่ยนแปลนานให่ในารนับถือศาสนา เนื่อาผู้ปรอสูสุในะนั้น ้อารปป้ออำนาอน ึนำารเ่นไหว้บรรพบุรุษและลัทธิารบูาธรรมาิมารวมัน เิเป็น ‘ฟ้า’ หรือ ‘ฮ่อเ้’ ึ่มีลัษะอเทพเ้าึ้นมา
าหลัานัล่าว ไ้พบว่า ในสมัยาไ้มีวามเื่อเี่ยวับ ‘ฟ้า’ เิึ้นแล้ว อัษรารบนระูสัว์ที่พบมีอัษรำว่า ี้หรือเ้ （帝）ึ่็ือ ฮ่อเ้อยู่้วย ันั้น เมื่อรั้ที่าทัยทัพปราบเี่ยเี๋ยษัริย์อ์สุท้ายแห่ราวศ์เี่ยนั้นึมีำล่าวว่า “เี่ยทำผิ่อฟ้า ึสมวรรับโทษทั์” โยใ้ำวัว่า “ฟ้าำหน” เพื่อระุ้นวามฮึหาออทัพและเหล่าผู้ร่วมสวามิภัิ์และเป็นารแสวหาวามอบธรรมเมื่อ้าวึ้นสู่บัลลั์ โยเื่อว่า เทพแห่ฟ้า（上帝）และเทพแห่ิน（下帝）หรือาอ๋อ（商王）นั้นเป็นสิู่่ัน เพื่อปิบัิภาริาฟ้า เทพแห่ินึ้อใ้พิธีรรมในาริ่อับฟ้า ันั้น ะที่าอ๋อเ่นไหว้บรรพบุรุษนั้น ึใ้เรื่อบูาทั้ 5 สิ่ เพื่อทำพิธีที่บริเวลานเ่นไหว้ในเสุสานหลวบริเวเมือยินหรืออันหยาในปัุบัน นัโบราีไุ้พบร่อรอยารบูาในหลุมฝัศพนับพันแห่ และพบว่าในสมัยอู่ิ （武丁）นั้น ถึับมีารใ้นหลายร้อยนเป็นเรื่อสัเวยในพิธีบูาัล่าวอี้วย ทำให้เห็นว่าในสมัยานั้นให้วามสำั่อารเ่นไหว้บรรพบุรุษเป็นอย่ามา เนื่อาฮ่อเ้็ือเทพเ้า หรืออีนัยหนึ่็ือเทพที่เป็นบรรพบุรุษนั่นเอ |
|  | | วานสำริรูปหน้าน สมัยา |
| |
หลัาอู่ิสิ้นพระนม์ ่วเวลาแห่วามรุ่เรือ็สิ้นสุลภายในเวลาไม่นานนั เมื่อมาถึรัสมัยอู่เิ（祖庚）และู่เี่ย（祖甲） วบระทั่รัสมัยี้อี่（帝乙）และี้ิ่（帝幸）นั้น ศึัแย้ทาารเมือภายใน็ทวีวามรุนแรึ้นอย่ามา ุนนารอบ้า่าลุฮือึ้น่อ้าน แม้ว่า้อเผิับสถานาร์ที่รุนแรนี้ แ่าโ้ว（商紂）หรือี้ิ่ （帝幸）ลับไม่ิปรับปรุเปลี่ยนแปลสิ่ใ ทั้ไม่รับฟัำัเือนาผู้หวัี ลุ่มหลมัวเมาอยู่ับีวิที่ฟุ้เฟ้อ ึ่ยิ่โหมระพือวามัแย้ภายในเพิ่มึ้น
ะเียวัน ็เปิศึับเผ่าอี๋ （東夷）เพิ่มภาระอันหนัอึ้ให้ับประาน และทำให้สูเสียำลัทหารภายในประเทศอี้วย ันั้น เมื่อโวอู่หวั （周武王）ยทัพเ้ามาประิายแน าโ้วึไ้แ่รวบรวมำลัพล เพื่อออไปรับศึ ผลสุท้ายำลัทหารฝ่ายาาำลัใในารรบ ลับเป็นฝ่ายยอมแพ้เปิทาให้ับโวอู่หวั เมื่อเห็นันั้น าโ้วึหอบทรัพย์สมบัิหลบหนีไปยัเมือลู่ไถ สุท้ายเสียีวิที่นั่น ราวศ์าึถึาลสิ้นสุ. |
ความคิดเห็น