|
“หลัาไ้ผ่านาร่อสู้แย่ิแผ่นินันมาว่า 270 ปี ในที่สุหยาเียนไ้สถาปนาราวศ์สุย รวมแผ่นินเ้า้วยันอีรั้หนึ่ แ่วามสบสุมีไ้ไม่นาน เมื่อสุยหยาี้ ผู้สืบราบัลลั์่อมาเ็มไป้วยวามลุ่มหลมัวเมาในอำนา พร่าผลาเินทอในท้อพระลันหมสิ้น ใ้ทรัพยารและแรานฝีมืออย่าสิ้นเปลือ ทำลายราานที่สั่สมมาานรุ่น่อน ุไฟสรามแย่ิอำนาึ้นอีรั้” |
 |
|
หยาเียน สุยเหวินี้ ปมษัริย์ราวศ์สุย |
|
 |
|
|
ปลายราวศ์เหนือใ้ หลัาไ้ผ่านารแบ่แยและสู้รบันมาว่า 270 ปี ราษร่า็มุ่หวัารรวมแผ่นินเป็นหนึ่อีรั้ แ่ว่า ราวศ์เป่ยโวทาเหนือและราวศ์เินทาอนใ้่าไม่มีศัยภาพพอ ่อเมื่อหยาเียนเ้ายึอำนาทาารเมือารปรออราวศ์เป่ยโว สถาปนาราวศ์สุย ภาริารรวมแผ่นินึเป็นอหยาเียนหรือสุยเหวินี้(隋文帝)
เื่อนไารรวมแผ่นิน
นับแ่สมัยฮั่นะวันออเป็น้นมา มีารอพยพเ้ามายัินแนภาลาอลุ่มนเผ่า่าๆอาทิ หนู เียนเปย เีย ี เป็น้น โยเพาะอย่ายิ่ภายหลัารปิรูปนานให่สู่วามเป็นฮั่นในสมัยวุ่ยเหนือ(北魏)ในรัาลเสี้ยวเหวินี้ ประอบับารแลเปลี่ยนทาวันธรรม ภาษาและวิถีารำรีวิ ในระยะเวลายาวนาน ทำให้สภาพสัมทั่วไปไ้รับารหลอมลืนสู่วามเป็นฮั่น มีารผลัอำนาบ่อยรั้ วามแปลแยระหว่านเผ่าเหนือใ้ึเบาบาลไปมา อันเป็นปััยที่สำัประารหนึ่ในารรวมแผ่นินอราวศ์สุย ในสมัยิ้นะวันออและราวศ์เหนือใ้ ราษราภาเหนืออพยพลสู่ใ้มาึ้น เพิ่มสัส่วนแราน และเทนิวิทยาารในารผลิเ้ามา้วย ทำให้เศรษิแนเียหนัน*(ัหนำ) พันาอย่ารวเร็ว แ่เิมาร้าระหว่านาิทาภาเหนือและใ้ยัถูทาารวบุมารไปมาหาสู่อย่าเ้มว แ่ในยุราวศ์เหนือใ้ารเิบโทาเศรษิไ้ทำลาย้อำันี้ไป ประอบับสภาพสรามแย่ิไ้ำเนินมาเป็นเวลานาน ิใอทุผู้น่ามุ่หวัารรวมแผ่นิน เพื่อให้เิสัมที่สบสุ
*เียหนัน ินแนทาอนใ้อแม่น้ำแยี
|
สุยรวมแผ่นินเหนือใ้
หยาเียน(杨坚)ถือำเนิาระูลุนนาั้นสูในราวศ์เป่ยโว ธิาอหยาเียนไ้เป็นฮอเฮาในรัสมัยโวเวียนี้ เมื่อปี 580 โวเวียนี้สิ้น มอบบัลลั์ให้บุรายวัย 8 วบึ้นเป็นโวิ้ี้(周静帝) โยมีหยาเียนเป็นมหาเสนาบี่วยให้ารูแล แ่แล้วในปี 581 หยเียนปลโวิ้ี้ ั้นเป็นสุยเหวินี้ (隋文帝)(581 – 600) สถาปนาราวศ์สุย(隋朝)โยมีนรหลวอยู่ที่เมือ้าิ่ (ีอันในปัุบัน) านั้นำเนินนโยบายผูมิรับนเผ่าทูเี๋ยว์ะวันออ(เิร์) ทาเหนือ านั้นัำลับุลใ้ และเ้ายึเมือเี้ยนันรหลวอราวศ์เินไ้ในปี 589 ยุิสรามแบ่แยินแนที่ำเนินมาว่า 270 ปีไ้ในที่สุ |
|
ภายหลัารรวมแผ่นินอราวศ์สุย สภาพสัมโยรวมไ้รับารฟื้นฟูาภาวะสราม มีารเิบโ้านารผลิ เิวามสบสุระยะหนึ่ สุยเหวินี้ ไ้ำเนินารปิรูปารปรอรั้ให่ โยยุบรวมเปรอในท้อถิ่น ลนาอ์รบริหาร รวมศูนย์อำนาไว้ที่ส่วนลา ฮ่อเุ้มอำนาเ็าทั้ในทาทหาร ารปรอและเศรษิ โยมีุนนาเป็นเพียผู้่วยในารบริหาร ทั้นี้็เพื่อป้อันารแ่แย่อำนาและเป็นารลิรอนอำนาในส่วนท้อถิ่น อันเป็นสาเหุอารแแยที่ผ่านมา พร้อมันนั้นยัไ้ริเริ่มระบบารสอบรับราารุนนาึ้น (หรือที่รู้ัันในนาม ‘สอบอหวน’) เพื่อัเลือบุลภายนอที่มีวามรู้วามสามารถเ้ามาทำาน และไ้่วยให้เิเสถียรภาพในระบบรวมศูนย์อำนาเป็นอย่าี |
 |
|
ูู๋ฮอเฮาในสุยเหวินี้ |
|
|
|
|
สุยเหวินี้ทรนับถือพุทธศาสนา โปรารใ้ีวิอย่าเรียบ่ายประหยั ลอรัสมัยมีฮอเฮาเพียพระอ์เียว ะที่รัทายาทหยาหย่ลับเลี้ยูสนม นาระบำไว้มามาย ปี 600 สุยเหวินี้ ทรปลรัทายาทหยาหย่(杨勇) แ่ั้ราโอรสอ์รอหยาว่า(杨广)ึ้นแทน หยาว่าร่วมมือับอวี้เหวินู่และหยาู่ วาแผนแย่ิบัลลั์ ปี 604 สุยเหวินี้ สิ้นพระนม์ระทันหัน หยาว่าสืบราบัลลั์่อมา มีพระนามว่า สุยหยาี้(隋炀帝)
หยาว่าเมื่อึ้นรอราย์็ลุ่มหลมัวเมาในอำนา ฟุ้เฟ้อเห่อเหิม ใ้่ายสุรุ่ยสุร่าย เ์แรานาวบ้านนับล้านสร้านรหลวะวันออแห่ใหม่ที่ลั่วหยา และอุทยานะวันที่มีอาาบริเวว่า 100 ิโลเมร ่อมสร้าำแพหมื่นลี้ ยทัพบุเาหลี**สามรั้ ผู้นล้มายนับไม่ถ้วน นอานี้ ยัุลอ้าอวิ้นเหอ*** เพื่อารท่อเที่ยวแนเียหนัน สิ้นเปลือบประมาแผ่นินำนวนมา าวบ้านออยาไ้ยา มีประานที่หลบหนีารเ์ทหารและแรานเพิ่มึ้นเรื่อยๆ ลายเป็นนรหมอนหมิ่น ไร้ที่อยู่อาศัย
** เาหลีในยุนี้รับสมัยสามอาาัร (57ปี่อน .ศ. - .ศ. 668) : อาาัรโบราทั้สามอเาหลี ึ่ประอบ้วย โูเรียว, แพ็เ, และิลลลา ปรอลอาบสมุทรเาหลี และแผ่นินส่วนให่ในแมนูเรีย้วย |
แผ่นินลุเป็นไฟ
ปี 611 หยาว่าเร่ระมำลัพลทาภาอีสานเพื่อบุเาหลี สร้าวามไม่พอใให้ับาวบ้านที่ลำบายาแ้นอยู่แ่เิม เป็นเหุให้เิารลุฮือึ้นอบาวนา นำโยหวัป๋อ(王薄)านั้น็มีบาวนาาท้อที่่าๆ พาันลุฮือึ้นไม่าสาย ปี 613 ะที่สุยหยาี้ยทัพบุเาหลีรั้ที่ 2 หยาเสวียนั่นที่เป็นบุรหลานระูลให่่อสุมำลัพลิล้มล้าราวศ์สุย โยมีุนนาั้นผู้ให่เ้าร่วม้วยเป็นำนวนมา เมื่อสุยหยาี้ทราบ่าว ็รีบถอยทัพลับทันที ารปราบปรามรั้นี้มีผู้นถูสัหารเป็นำนวนมา
บาวนาที่ลุฮือึ้นปะทะับทหารสุย บ้าแพ่าย บ้ารวมลุ่มัน ลุ่ม้อนที่เ้มแ็มี 3 ลุ่ม ไ้แ่ อำลัหวาั่(瓦岗)ในเหอหนัน(ภาลา) นำโยไ๋ยั่(翟让)และหลี่มี่(李密)ภาเหนือมีอำลัเหอเป่ย นำโยโ้วเี้ยนเ๋อ(窦建德)และภาใ้มีอำลัเียหวย(江淮)ที่นำโยู้ฝูเวย(杜伏威) |
 |
|
เหรียษาป์ที่หยาว่าัทำึ้นใ้ในเวลาอันสั้น |
|
|
|
|
่อนารล่มสลายอราวศ์สุย บรรา้าราสำนั่าทยอยิอาวุธึ้นั้นเป็นให่ ที่สำัไ้แ่ หลัวอี้(罗艺)ั้านที่มั่นในั๋ววิน (ปัิ่ในปัุบัน) เหลียือู(梁师都)สถาปนาแว้นเหลียที่ั่วฟา(มอโเลียใน) หลิวอู่โว(刘武周) ที่หม่าอี้(มลันี) เียว์ี่ว์(薛举)ที่ินเิ (หลันโวมลันู่) หลีุ่ย(李轨)สถาปนาแว้น้าเหลียที่อู่เวย หลี่ยวน(李渊)สถาปนาราวศ์ถัที่วน เียวเสี่ยน(萧铣) ั้นเป็นเหลียี้ที่ปาหลิ(เมือเยว่หยามลหูหนัน) เสินฝ่าิ ั้นเป็นเหลียหวัที่เมืออู๋ิ่ เป็น้น ่าฝ่ายเ้าร่วมในาร่วิแผ่นิน โยถือเอาอำลัที่ลุฮือึ้นเป็นบที่้อปราบปราม |
|
|
 |
|
หลี่มี่ผู้นำอำลัหวาั่ |
|
|
|
อำลัหวาั่
ในปี 611 ไ๋ยั่นำำลัลุฮือึ้น่อารที่หวาั่ไ(ปัุบันอยู่ในมลเหอหนัน) านั้นผู้มีวามสามารถาันและเหอหนัน่าพาันเินทามาเ้าร่วม้วย ที่สำัือ หลี่มี่ ึ่่อมาไ้มีบทบาทในอำลัหวาั่อย่าสู ในปี 617 อำลัหวาั่เ้าประิลั่วหยา บุปล้นลัเสบียรอบ้า นำออแ่ายราษร ทำให้มีนมาเ้าร่วม้วยมาึ้น ลายเป็นอำลัที่เ้มแ็ที่สุในเหอหนัน ะเียวันราานภายใน ลับเิารแแยึ้น หลี่มี่ที่เิมถือำเนิารอบรัวุนนาั้นสู หลัาบหยาเสียนั่นประสบวามล้มเหลว ็เ้าร่วมับอำลัหวาั่ ่อสุมอำลัฝ่ายนึ้น านั้นแย่ิำแหน่ผู้นำ มาเป็นเหุให้อำลัหวาั่อ่อนแอล เมื่อถึปี 618 สุยหยาี้สิ้นพระนม์ที่เียู หลี่มี่นำำลัสวามิภัิ์หยา้าราสำนัสุย หยา้มอบหมายให้หลี่มี่นำำลัปราบอวี้เหวินฮั่วี๋ แม้ะไ้ัยนะแ่อำลัหลี่มี่้อประสบวามสูเสียอย่าหนั แ่แล้วถูอทัพอหวัื่อลบหลัโมี้ำนแพ่ายไป หลี่มี่หลบหนีไปสวามิภัิ์ับหลี่ยวน ที่สถาปนาราวศ์ถัในแนไท่หยวน สุท้ายิลุฮือึ้น่อารทาทหารแ่ไม่สำเร็ถูสัหารไป |
อำลัเหอเป่ย
นำโยโ้วเี้ยนเ๋อ แ่เิมเ้าร่วม่อารในลุ่มอเาื่อ๋า(高士达)ในปี 611 ภายหลัเมื่อเาื่อ๋าเสียีวิในารสู้รบ โ้วเี้ยนเ๋อึลายเป็นผู้นำ่อมา ในปี 617 โมีทัพสุยแพ่าย สร้าเียริภูมิในารรบรั้ให่ ั้ัวเป็นาเล่อหวั รอินแนเหอเป่ยทาภาเหนือ มีผู้มาเ้าร่วมแสนว่าน ่อมาในปี 618 ราวศ์สุยล่มสลาย ึสถาปนาแว้นเี่ย ั้นเป็นเี่ยหวั เมือหลวอยู่ที่หมิโว (อำเภอหย่ผิในมลเหอเป่ย) วบนปี 621 พ่ายแพ้ให้ับหลี่ื่อหมิน ถูับเป็นัวประัน และเสียีวิในเวลา่อมา ปีถัมา หลี่ื่อหมินยทัพปราบหลิวเฮยท่าุนพลเออโ้วเี้ยนเ๋อและอำลัที่เหลือนสิ้น |
|
|
 |
|
ภาพสลัหนึ่ใน 6 ยออาา โยมีบันทึว่าเยเป็นม้าู่ใอโ้วเี้ยนเ๋อ |
|
|
|
อำลัเียหวย
ปี 613 ู้ฝูเวย(杜伏威)และ ฝู่ือ(辅公祏)เริ่ม่อารในแถบัน านั้นเลื่อนอำลัลใ้ รอบรอพื้นที่ลุ่มแม่น้ำหวยเหอ ทาะวันออเียใ้ ในปี 617 ราสำนัสุยไ้ส่ำลัมาปราบ แ่ถูีโ้ลับไป เมื่อสุยหยาี้สิ้น ู้ฝูเวยยอมโอนอ่อน่อหยา้เื้อพระวศ์ในลั่วหยา ไ้รับารอวยยศ ่อมาเมื่อราวศ์ถัเ้มแ็ึ้น ็สวามิภัิ์่อหลี่ยวนที่าอันในปี 622 ปีถัมา ฝู่ือลุฮือึ้น่อรราวศ์ถั โยยึรอพื้นที่ละแวมลเียูและอันฮุยไว้ไ้ แ่สุท้ายพ่ายแพ้ในปี 624 |
ารสิ้นสุอราวศ์สุย
ปี 617 อำลัหวาั่เ้าประินรหลวะวันออลั่วหยา ะนั้น สุยหยาี้เส็ประพาสเียหนัน เหลือเพียอำลัอหยา้(杨侗)ที่เป็นเื้อพระวศ์เฝ้าเมือลั่วหยาไว้ สุยหยาี้เรียระมพลอหวัื่อ(王世充)ึ่ประำอยู่ที่เียู มา่วยรัษาเมือลั่วหยาโยรอบ แ่้อพ่ายแพ้ให้ับอำลัหวาั่ ราสำนัสุยถูเหล่าอำลัที่ลุฮือึ้นบุโมีนสูเสียพื้นที่โยรอบไป หลี่ยวนที่เฝ้ารัษาเมือไท่หยวนในันี็วยโอาสรุเ้าาอัน ั้นเป็นให่ที่แนไท่หยวน
ระหว่านั้น อวี่เหวินฮั่วี๋(宇文化及)สมบับือหม่าเ๋อัน(司马德戡)แม่ทัพอำลัรัษาพระอ์และทหารอรัษ์ลุฮือึ้น่อารที่เมือเียู(เมือหยัโว มลเียู) สัหารสุยหยาี้ ในปี 618 หลี่ยวนเมื่อทราบ่าว็ั้นึ้นเป็นษัริย์ สถาปนาราวศ์ถั บรรานายทัพทีุ่มอำลั่าพาันั้นเป็นอิสระ แม้ว่าหวัื่อะยอมยให้หยา้ในลั่วหยาึ้นเป็นฮ่อเ้ แ่ในเวลาไม่นาน็ใ้ำลับุเ้าลั่วหยายึเป็นานที่มั่นอน แผ่นินลายเป็นสนามรบอาร่วิอำนาอีรั้ านั้น ลุ่มบาวนาและอำลัที่ั้นเป็นให่ึ้น่าทยอยถูอทัพราวศ์ถัำัวาล้าไป ราวศ์ถัึสืบทอารรวมแผ่นินอราวศ์สุย่อมา |
***ลอุ้ายุ่นเหอ
ภายหลัารสถาปนาราวศ์สุย ศูนย์ลาอำนาอยู่ทาภาเหนือ สภาพเศรษิอภาเหนือแม้ว่าะเิบโอย่ารวเร็ว แ่เสบียอาหารสำหรับเลี้ยูประานในเมือหลวยั้ออาศัยารนส่าเเียหวย เนื่อาารนส่ทาบทำไ้ยาลำบา ทั้ยัไม่อารอรับสภาพารเิบโอเมือไ้ ันั้น ารุลอเพื่อารนส่ทาน้ำ ึมีวามำเป็นอย่ายิ่่อสภาพเศรษิและสัมในะนั้น อีทั้ยัเป็นารเสริมสร้าวามมั่นทาภาอีสานและินแนทาอนใ้อี้วย
ราสำนัสุยไ้ทุ่มเททรัพยารและแรานมหาศาลเพื่อสร้าลอุ้ายุ่นเหอ ที่มีนาวามยาวทั้สิ้นว่า 2,500 ิโลเมร เริ่มสร้าั้แ่ปี 587 ใ้เวลาว่า 30 ปี โยอาศัยเส้นทาธรรมาิอแม่น้ำลำลอที่มีอยู่แ่เิม ผสานเ้าับลอุาแรานมนุษย์เื่อม่อินแนเหนือใ้เ้า้วยัน โยให้ลั่วหยาเป็นศูนย์ลา ้านเหนือเริ่มาอำเภอั๋ววิน (ปัุบันเป็นส่วนหนึ่อปัิ่) นถึสุปลาย้านใ้ที่เมืออี๋ว์หั (เมือหัโวมลเ้อเีย) โยแบ่เป็น 4 ส่วน ไ้แ่ ลอที้(通济渠) ลอหาน(邗沟)ลอหย่ี้(永济渠)และลำน้ำเียหนัน(江南河)นับเป็นลอุแรานมนุษย์ที่มีวามยาวที่สุในสมัยนั้น
ลอที้ เริ่มาอุทยานะวันนรลั่วหยา เ้าสู่แม่น้ำฮวโห าแม่น้ำฮวโห ัลอสู่แม่น้ำหวยเหอที่ไหลผ่านันหยา(ปัุบันือ หวยอันในมลเียู ) าที่นี่เื่อม่อลอหานึ่เป็นลอโบราายุุนิว เื่อมลำน้ำหวยเหอับแม่น้ำาเียที่เมือเียู (ปัุบันือเมือหยาโว มลเียู) าลั่วหยาถึเียูรวมระยะทาว่า 1,000 ิโลเมร าทาอนใ้อแม่น้ำาเีย(หรือแยี) ่อเื่อมับลำน้ำเียหนันอ้อมทะเลสาบไท่หูทอยาวถึเมืออี๋ว์หั(หัโว) ระยะทาว่า 500 เมร ส่วนทาเหนือเป็นลอหย่ี้ เริ่มาลัเสบียที่ลั่วโ่วใล้เมือลั่หยา ึ้นเหนือสู่ั๋ววิน(ปัิ่) ระยะทา 1,000 ิโลเมร
ลอุ้ายุ่นเหอ ถือเป็นานวิศรรมที่ยิ่ให่อีิ้นหนึ่อโล มีอายุว่าพันปี ไ้แสถึภูมิปัาและินนาารสร้าสรร์อนในสมัยโบรา และยัไ้สร้าุูปารที่สำั่อวามเริรุ่เรือทาเศรษิอสัมในยุ่อมา
|
 |
|
สะพานเ้าโวหรือสะพานหินอันี้ อายุว่า 1,400 ปี ไ้ื่อว่าเป็นสะพานโบราที่หนึ่แห่แผ่นิน ใ้เทนิวิศรรม่อสร้าสะพานหินโ้ที่ล้ำหน้า ล่าวันว่าเป็นผลานอหลู่ปัน ่าฝีมือเอแห่ยุ |
|
|
ความคิดเห็น