คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #44 : อาณาจักรธนบุรี
พระราประวัิ
เป็นนายอารบ่อนเบี้ย มีบรราศัิ์เป็นุนพัน์ มาราื่อ นานเอี้ย สมเ็พระยาาสินมีพระนามเิมว่าอย่าไรไม่มีหลัาน
ปรา ทราบแ่ว่าพระนามสินนั้นเป็นที่รู้ัภายหลั เมื่อทรเป็นบุรบุธรรมอพระยาัรี อัรมหาเสนาบีฝ่ายพลเรือน ไ้ั้
ื่อว่า สิน
เ็ายสินไ้รับารศึษาเล่าเรียนระยะแรับพระอาารย์ทอี วัโษาวาส (บาท่านว่าเป็น วัลั) น
ระทั่อายุไ้ 13 ปี ท่านอัรมหาเสนาบีึพาเ้าไปถวายัวเป็นมหาเล็ในสมเ็พระเ้าอยูหัวบรมโศ นไ้รับพระราทานบรรา
ศัิ์เป็นหลวยระบัร (สิน) รั้นเมื่อเ้าเมือาถึแ่รรม หลวยบัร (สิน) ึไ้รับแ่ั้ให้เป็นเ้าเมือา เป็นเหุให้นทั่ว
ไปเรียว่า พระยาาสิน
ในปี พ.ศ. 2308 พระยาาสิน ไ้รับแ่ั้ให้เป็น พระยาวิรปาาร ำแหน่เ้าเมือำแพเพร แ่ยัไม่ทันไ้รับำแหน่ใหม่ ทาเมือหลวไ้เรียัวเ้า่วยป้อันพระนรในารทำสรามับพม่า ะที่ปิบัิารรบอยู่นั้น ไ้เิวามท้อใในวามอ่อนแออพระเ้าเอทัศ และเห็นว่ารุศรีอยุธยาะ้อเสียแ่พม่าอย่าแน่นอน ึไ้นำำลัทหารประมา 500 น ีฝ่าวล้อมพม่าออมา เมื่อเือนยี่ พ.ศ. 2309 มุ่ไปทาทะเล้านะวันออเพื่อหาที่มั่นรวบรวมผู้นย้อนลับมาสู้รบพม่าอีรั้
ภูมิประเทศเหมาะสมในาริ่อื้อหาเสบียอาหาร อาวุธ า่าประเทส มีวามอุมสมบูร์ี สมวรที่ะเลี้ยล่อมไว้เป็นำลัใน
าร่อสู้ับพม่า พระยาาสินึไ้ำเนินารเลี้ยล่อมเ้าเมือันทรบุรีให้เ้าเป็นพรรพว ึ่ในระยะแรพระยาันทรบุรี็ให้
วามร่วมมือ้วยี แ่่อมาพระยาันทรบุรีลับไปร่วมมือับุนราม หมื่น่อ รมารเท่าเมือระยอ ที่เยบิะำัพระยาาสิน
โยลวให้อทัพพระยาาสินเ้าไปอยู่ในินแน้าศึที่มีำลัเหนือว่า แ่พระยาาสิน็สามารถีฝ่าออมาไ้ พระยาาสินึ
ลที่ะยึเมือันทรบุรีให้ไ้ และเพื่อเป็นารปลุวัและำลัใอบรราทหารทั้ปว พระยาาสินึไ้สั่ให้ทหารทั้หมเท
อาหารมื้อเย็นที่เหลือารับประทานแล้วทิ้ และให้ทุหม้อ้าวหม้อแทิ้เสียสิ้น ทั้นี้เพราะ้อารให้ทหารในอทัพมีวามมุมานะ
พยายามที่ะยึเมือันทรบุรีให้ไ้ในวันรุ่ึ้น และ็สามารถนำทหารยึเมือันทรบุรีไ้สำเร็ ทำให้บรราหัวเมือายทะเล้าน
ะวันออทั้หมยอมสวมิภัิ์ับพระยาาสิน
เมื่อพม่ายอทัพส่วนให่ลับพม่า ภายหลัารทำลายรุศรีอยุธยาอย่าราาบแล้ว โยทิ้ให้นายสุี้ ำแหน่เป็น ทนายอ ุมอำลัุแลรุศรีอยุธยาอยู่พร้อมอทหารเพียเล็น้อย โยไ้ั้่ายพัอยู่ที่ ่ายโพธิ์สาม้น พระยาาสินึถือโอาสยอทัพเ้าี่ายโพธิ์สาม้น เมื่อเินทามา้อรบับ นายทออิน ึ่เป็นนไทยแ่ไปเ้าับฝ่ายพม่า และั้่านรัษาเมืออยู่ที่ปาแม่น้ำเ้าพระยา พระยาาสินรบนะนายทออินและับัวไปประหารีวิเสีย านั้น็โมี่ายโพธิ์สาม้น สามารถรบนะนายสุี้ทนายอ เมื่อวันที่ 6 พฤศิายน พ.ศ. 2310
เมื่อพระยาาสินยึรุศรีอยุธยาืนาพม่าไ้แล้ว ็ไ้รวูสภาพรุศรีอยุธยาในะนั้นเห็นว่า ไม่เหมาะสมที่ะปิสัร์ให้ลับืนสู่สภาพั้เิม เพื่อเป็นเมือหลวอี่อไป เพราะมีปัหาทั้ทา้านารเมือ ยุทธศาสร์ ารทหาร และเศรษิเป็นอย่ามา ึัสินใสถาปนาศูนย์ลาอราอาาัรไทยึ้นใหม่ที่ รุธนบุรี โยไ้ย้ายมาสร้าเมือึ้นอีฝาหนึ่อแม่น้ำเ้าพระยา เนื่อารุธนบุรีมีนาพอเหมาะับำลัอทัพอพระอ์ในะนั้นที่ะูแลรัษาไ้อย่าทั่วถึ านั้นึไ้สถาปนานเอึ้นเป็นพระมหาษัริย์ เมื่อวันที่ 8 ธันวาม พ.ศ. 2311 ทรพระนามว่า สมเ็พระบรมราาที่ 4 หรือ สมเ็พระเ้ารุธนบุรี นทั่วไปส่วนให่อบเรียว่า สมเ็พระเ้าาสิน
ารั้ราธานี
สาเหุที่พระยาาสินทรเลือเอารุธนบุรีเป็นราธานีนั้น นัประวัิศาสร์ให้เหุผลไว้หลายๆ ประาร ึ่พอสรุปไ้ันี้
1. รุศรีอยุธยาำรุทรุโทรมมา เินว่าะบูระใหม่ไ้ และมีบริเวว้าเินไปที่ำลัพลอพระเ้าาสิน ะสามารถูแลรัษาและปป้อให้ปลอภัยไ้ สำหรับรุธนบุรีนั้นมีนาเล็เหมาะสมับอำลัที่มีอยู่ มีป้อมปราารมั่น
2. ้าศึรู้ทิศทาที่ะเ้ารุศรีอยุธยาไ้ทุทา รุศรีอยุธยาึไม่เหมาะับารใแป็นศูนย์ยุทธศาสร์สำหรับั้รับพม่าอี สำหรับรุธนบุรีนั้น ้าศึยัไม่รู้ทิศทาที่ะเ้าโมีไ้สะว ถ้าหาใ้รุธนยุรีเป็นศูนย์ยุทธศาสร์ในารั้รับแล้ว หาสู้ไม่ไ้็สามารถหนีไปั้รับที่มั่นอื่นๆ ไ้สะว
3. มีแม่น้ำเ้าพระยาเป็น่านป้อัน้าศึ รุธนบุรีมีแม่น้ำเ้าพระยาวาั้น หาพม่าะเินทัพเ้าโมี็ระทำไ้ไม่สะวนั เพราะ้อ้ามลำน้ำเ้าพระยา่อนเ้าถึัวเมือ
4. ธนบุรีอยู่ใล้ปาอ่าว สะวในาริ่อ้าายับ่าประเทศ และสะวในารส่ำลัอาวุธเมื่อเิศึสราม
ารปราบุมนุม
เมื่อพระยาาสินไ้สถาปนาึ้นรอราย์สมบัิปรอรุธนบุรีแล้ว ปราว่ามีนไทยบาลุ่มบาพวไม่ยอมรับ พยายามั้นเป็นผู้นำ หลาย๊หลายเหล่า โยเพาะลุ่มอผู้ที่มีอำนาและอำลัที่เ้มแ็ เ่น
1. ุมนุมเ้าเมือพิษุโล มีพระยาพิษุโล (เรือ) เป็นหัวหน้า และมีพระอินทร์อาร น้อายเป็นรอหัวหน้า มีเอิทธิพลั้แ่เมือพิัย (อุริถ์) ลมาถึเมือนรสวรร์ ือ มีอิทธิพลเหนือเมือพิษุโล สุโทัย บาส่วนอเมือา ำแพเพร พิิร เพรบูร์ และบาส่วนอนรสวรร์
2. ุมนุมเ้าเมือพิมาย มีรมหมื่นเทพพิพิธ เื้อพระวศ์อรุศรีอยุธยาเป็นหัวหน้า รอเมือพิมายและหัวเมือในเอิทธิพลอนรราสีมาเิมทั้หม ั้แ่สระบุรไปนินแนเมรป่า (บุรีรัมย์ สุรินทร์ ุันธ์ และศรีษะเศ)
3. ุมนุมเ้าเมือนรศรีธรรมรา มีพระปลั (หนู) เป็นหัวหน้า มีอิทธิพลั้แ่เุมพร ไยา นเเมือปัานี
4. ุมนุมเ้าพระฝา มีเ้าอาวาสวัพระฝา เมือสวาบุรี (อุริถ์) มีื่อเิมว่า เรือน เป็นหัวหน้า มีพระส์รูปอื่นๆ เป็นแม่ทัพนายอ นุ่ห่มสีแ เ่น พระรูศิริมานนท์ พระรูเพรรัน์ พระอาารย์ันทร์ และพระอาารย์เิ เป็น้น มีอิทธิพลเหนือเมืออุริถ์ึ้นไป
สำเร็ทุุมนุม เมื่อปี พ.ศ. 2311
ารเมือารปรอ
โรสร้าทาารปรอในสมัยรุธนบุรี มีลัษะล้ายับารปรอในสมัยอยุธยาอนปลาย ือ
มีพระมหาษัริย์ทรเป็นประมุ ในระบบารปรอแบบเทวาสิทธิราย์ เวลามีราาร่าๆ ะมีเสนาบีเ้าเฝ้าถวายวามิเห็น
โยวาโรสร้าทาารปรอว้าๆ ันี้
1. ารปรอส่วนลา
พระมหาษัริย์ทรเป็นอ์พระประมุอราอาาัร มีพระราอำนาสูสุในารบริหารราาร
แผ่นินทั้ปว ำแหน่สำัอีำแหน่หนึ่ในารปรอส่วนลา รอลมาาำแหน่พระมหาษัริย์ือ ำแหน่พระมหาอุปรา
ึ่มีมาั้แ่สมัยรุศรีอยุธยาแล้ว สำหรับในสมัยรุธนบุรี สมเ็พระเ้าลูเธอ เ้าฟ้ารมุนอินทรพิทัษ์ ทรเป็นผู้ำรำแหน่นี้
ส่วนทาฝ่ายุนนาที่มีหน้าที่ในารบริหารราารแผ่นิน ่าพระเนรพระรร อพระมหาษัริย์ ประอบ้วยอัรมหาเสนาบี 2 ำแหน่ ือ
1.2 สมุหลาโหม มีหน้าที่เป็นทีปรึษาราารแผ่นินเท่านั้น มิไ้มีหน้าทีู่แลหัวเมือัเ่นสมุนาย สมุหลาโหมไ้
แบ่หน้าที่ารบริหารออเป็น 4 ฝ่าย เรียว่า
- ุสมภ์ ึ่เป็นรูปแบบารปรอั้แ่สมัยรุศรีอยุธยา มีวามสำัรอาำแหน่อัรมหาเสนาบี และ
ึ้นร่อฝ่ายสมุหนาย ประอบ้วย
- เวีย / นรบาล มีพระยานรบาลเป็นเสนาบี มีหน้าที่ปรอท้อที่ ปราบปรามโรผู้ร้าย และลโทษผู้ระทำผิ
- วั / ธรรมาธิาร มีพระยาธรรมา เป็นเสนาบี มีหน้าที่ัระเบียบ ูแลราารในราสำนั และพิพาษาอรรถี
- ลั / โษาธิบี มีพระยาพระลั หรือพระยาโษาธิบี เป็นเสนาบี มีหน้าที่หารายไ้และรัษาผลประโยน์ทา
้านภาษีอารอแผ่นิน นอานี้ยัมีหน้าที่วบุมรมท่า และูแลหัวเมือายทะเละวันออและหัวเมือฝ่ายใ้ ทั้ทา้านารทหารและพลเรือนอี้วย
- นา / เษราธิาร มีพระยาพลเทพ เป็นเสนาบี มีหน้าทีู่แลารทำนา ทำไร่ ทำสวนอราษร รวมทั้ารออสิทธิถือ
2. ารปรอส่วนภูมิภา
ารปรอส่วนภูมิภาแบ่ออเป็น 2 ระับ ือ
1. หัวเมือั้นใน ไ้แ่ เมือั้นัวาที่อยู่รอบๆ พระนร เ่น เมือพระประแ เมือสามโ (ปทุนธานี) และ
เมือนนทบุรี เป็น้น เมือเหล่านีุ้สมภ์ าเมือหลวะเ้าวบุมใล้ิ มีหัวหน้าปรอเรียว่า ผู้รั้ (ึ่็ือ ำแหน่เ้าเมือ แ่เพราะ
ไม่มีอำนาเ็าอย่าเ้าเมือึเรียเ่นนี้) มี่าเมือทำหน้าที่ในทาารศาล และมี่าเมือศุภมาราทำหน้าที่ในารัารเี่ยวับภาษี ประอบ
เป็นะรรมารเมือ
2. หัวเมือั้นนอ ะแบ่ามนาและวามสำัอแ่ละเมือ เป็นเมือั้นเอ โท รี และัวา เ่น
หัวเมือั้นเอ มีเมือ พิษุโล ันทบูร์
หัวเมือั้นโท มีเมือ สวรรโล ระยอ เพรบูร์
หัวเมือั้นรี มีเมือ พิิร นรสวรร์
หัวเมือั้นัวา มีเมือ ไยบาาล ลบุรี
เมือเหล่านี้พระมหาษัริย์ทรแ่ั้พระยามหานรเป็นผู้ปรอ มีอำนาบัับบัาแทนพระอ์ทุอย่า และมีอำนาปรอหัวเมือเล็ๆ ามที่เมือหลวมอบหมาย มีะรรมารเมือที่ส่มาาเมือหลว เ่น ะแพ่ ศุมารา ุสมภ์ เ้าเมือเหล่านี้ไม่้อถวายอไม้เินอไม้ทอแ่เมือหลว แ่้อถือน้ำพระพิพัน์สัยา เหมือนับุนนาและ้าราารที่มีศัินาั้แ่ 400 ไร่ึ้นไป
3. เมือประเทศรา
เมือประเทศราในสมัยธนบุรี มี เมือเียใหม่ (ล้านนา) ล้าน้า (เวียันทร์ หลวพระบา และำปาศัิ์) เมร และเมือนรศรีธรรมรา (อาาัรศรีวิัย) เมือประเทศรา่าๆ ัล่าวนี้สามารถปรอนเอไ้ามารีประเพีอนเออย่าเ็า ไม่้อถือน้ำพระพิพัน์สัยา เหมือนับเมือพระยามหานร แ่้อส่บรราารเป็นอไม้เินอไม้ทอมาถวายพระมหาษัริย์ยัเมือหลว ทุๆ 3 ปี ในยามศึสรามะ้อให้วาม่วยเหลือามที่เมือหลวอไป และเมื่อทาเมือหลวมีพระราพิธีสำั เ้าเมือประเทศราะ้อเ้ามายัเมือหลวเพื่อเ้าร่วมพิธี้วย หาไม่สามารถมาไ้้วยนเอ ็้อส่รัทายาทหรือราทูมาแทน
เหุา์สำั้านารปรอในสมัยธนบุรีที่สำัอีประารหนึ่ ือารออ “หมายสัเลสััมูลนาย” เพื่อเป็นารรวบรวมไพร่ที่ระัระายหนีภัยสรามสมัยเสียรุศรีอยุธยาให้พม่า ไปอยู่ในที่่าๆ ให้ลับเ้ามา่วยันพันาบ้านเมือ พระเ้าาสินึไ้ออหมายบับนี้เพื่อให้ไพร่ทุนที่เป็นาย้อไปให้เ้าเมือสัหมาเลไว้ เพื่อะไ้รู้ำนวนที่แท้ริอไพร่ที่มีอยู่ในวามุแลอน ารสัเลสััมูลนายอพระเ้าาสิน นับว่าเป็นารทำ สำมะโนประาร รั้แรอประเทศไทย
สภาพทาเศรษิ
ในะที่สมเ็พระเ้าาสิน ึ้นรอราย์สมบัินั้นบ้านเมือำลัประสบวาม่ำทาเศรษิอย่าที่สุ าแลน้าวปลาอาหาร เิวามออยายาแ้น ึมีารปล้นสะมแย่ิอาหารันทั่วไป ารทำไร่ทำนา้อหยุะัโยสิ้นเิ ใน่ว พ.ศ. 2311 – 2319 ้าวปลาอาหารฝืเือมา มิหนำ้ำยัเิภัยธรรมาิ้ำเิม ทำให้เิภาวะเศรษิที่เลวร้ายอยู่แล้วลับทรุหนัลไปอี ล่าวือ เิหนูระบาออมาิน้าวในยุ้า วามาแลนในระยะนั้นไ้ทวีวามรุนแรถึับมีผู้นล้มายเป็นำนวนมา
เศรษิในสมัยธนบุรี เป็นเศรษิแบบยัีพเ่นเียวับรุศรีอยุธยา ารทำนาเป็นอาีพหลั นอานั้น็มีารปลูฝ้าย ยาสูบ อ้อย ผั และผลไม้ันทั่วไป นอานี้ยัมีารส่เรือสำเภาไป้าายยัประเทศีน อินเีย และประเทศใล้เีย สำหรับสิ่อที่บรรทุเรือสำเภาหลวไป้าาย่าประเทศ เ่าน ีบุ พริไทย รั่ ี้ผึ้ ไม้หอม ฯลฯ นำรายไ้มาสู่แผ่นินเป็นำนวนมา รายไ้าาร้าส่วนให่นำไปใ้ในารทำศึสรามและบูรปิสัร์บ้านเมือ
สภาพทาสัม
โรสร้าอสัมไทยสมัยธนบุรี ยัมีลัษะเหมือนับโรสร้าทาสัมสมัยรุศรีอยุธยา ล่าวือ มีอ์ประอบอยู่ 5 ประเภท ไ้แ่
1. พระมหาษัริย์ เป็นผู้มีพระราอำนาสูสุในแผ่นิน ทรเป็นประมุอราอาาัร เป็นเ้าีวิออทุนและเป็นเ้าอแผ่นินลอทั้ราอาาัร ึ่ในสมัยธนบุรีมีพระมหาษีริย์เพียพระอ์เียว ือ สมเ็พระเ้าาสิน
2. พระบรมวศานุวศ์ ไ้แ่ พระราวศ์ั้นผู้ให่ บรราพระราโอรสและพระราธิา ส่วนให่แล้วะอยู่ในพระราวศ์เียวันับอ์พระมหาษัริย์ มีสิทธิ่าๆ เหนือไพร่ทั้ปว
3. ไพร่ ไ้แ่ นธรรมาสามัที่เป็นายรร์ ส่วนเ็ ผู้หิ และนราอายุเินว่า 70 ปี ถือว่าเป็นบริวารอไพร่
ไพร่แบ่ออเป็น 2 ประเภท ือ ไพร่หลว และไพร่สม
ไพร่หลว หมายถึ ไพร่ที่พระมหาษัริย์ทรพระราทานแ่รมอ่าๆ ึ่เปรียบเสมือนหน่วยานบริหารราอาาัร ไพร่หลวนี้เป็นไพร่อพระมหาษัริย์โยร หน้าที่อไพร่หลวึแ่าันไปามหน้าที่อรมอนั้นๆ ไพร่หลวมีอยู่ 2 ประเภท ือ ไพร่หลวที่้อมารับราารามที่ำหนไว้ และ ไพร่หลวส่วย หมายถึ ไพร่หลวที่้ออยู่เวรยามรับราารปีละ 6 เือน เรียว่า “เ้าเวร” และอยู่ับบ้านามปิอีท 6 เือน (ออเวร) สลับันไป หรือที่เรียว่า “ารเ้าเือนออเือน”
ไพร่สม หมายถึ ไพร่ที่พระมหาษัริย์พระราทานให้แ่เ้านายและุนนาที่มีำแหน่ทำราาร เพื่อเป็นประโยน์อบแทน เนื่อาในสมัยนั้นยัไม่มีเินเือนสำหรับ้าราาร
4. ทาส หมายถึ บุลที่มิไ้เป็นไทแ่นเอโยสิ้นเิ รรมสิทธิ์เหนือีวิอบุลัล่าวนี้ เป็นอนายทั้หม ทาสเป็นบุลที่้อทำานให้ับนายผู้เป็นเ้าอทุอย่าามที่นายะสั่ และถูื้อายเหมือนสิน้าไ้ามวามพอใอเ้าอ ทาสในสมัยธนบุรีมีอยู่ 7 นิ เ่นเียวับสมัยรุศรีอยุธยา ือ
4.2 ลูทาส หรือ ทาสในเรือนเบี้ย เป็นลูทาสที่เิาพ่อหรือแม่เป็นทาส
4.3 ทาสที่ไ้มาาบิามาราึ่เป็นผู้ยให้เป็นมร
4.4 ทาสที่มีผู้ให้้วยวามเสน่หา
4.5 ทาสที่ไ้าารไถ่โทษให้พ้นาารลโทษทั์
4.6 ทาสที่เิาเวลา้าวยาหมาแพ
4.7 ทาสเลย ือ ทาสที่ไ้าไปรบทัพับศึ เป็นสมบัิอพระมหาษัริย์
ทาสเหล่านี้เป็นอิสระแ่นเอไ้ยา ถ้ามิไ้ทำวามีวามอบ่อแผ่นินอย่าเยี่ยมยอริๆ
หรือมิไ้มีเินมาไถ่ถอนนเอแล้ว็อย่าหวัที่ะไ้เป็นไทแ่นเอ ีวิวามเป็นอยู่อนไทยในสมัยธนบุรีล่าวไ้ว่า
มีารวบุมันอย่าเ้มว เพราะบ้านเมืออยู่ในภาวะสราม ้อสู้รบับพม่า้าศึลอเวลา ารเ์พลเรือนเ้า
รับราารไพร่โยาร “สัเล” เพื่อเป็นารรวบรวมไพร่ที่ระัระายันไปภายหลัรุศรึอยุธยาแ ให้เ้ามาอยู่รวม
ันเป็นหมวหมู่ และป้อันารหลบหนี
5. พระส์ ึ่ส่วนให่มีวามเป็นอยู่และานะทาสัมเหมือนับสมัยอยุธยาทุประาร ะ่าันบ้า็เป็นผลที่สืบเนื่อาปัหาทาเศรษิและสัมอบุลทั้ 4 ลุ่ม้า้น เป็นัวระุ้นเท่านั้น เ่น สภาพวามเป็นอยู่และารประพฤิพระธรรมวินัยอบรราพระส์หลายลุ่มในระยะสถาปนารุธนบุรีใหม่ๆ ็เนื่อาารปรออาาัรไทยใน่วแรทียัาศูนย์ลาารปรอทีแท้ริ
ศิลปรรม และ วันธรรม
ลอระยะเวลาที่รุธนบุรีเป็นราธานี อาาัรไทย้ออยู่ในสถานะสรามมาโยลอ สมเ็พระเ้าาสินไม่มีเวลาที่ะสร้าสรร์วามเริรุ่เรือและวันธรรม่าๆ ให้เป็นแบบอย่าโยเพาะ เพราะพระรารียิอพระอ์และหน้าที่วามรับผิอบอ้าราารเ็มไป้วยราารสราม ันั้น วามเริรุ่เรือและวันธรรมในสมัยรุธนบุรีึัอยู่ในรูปวามเริและวันธรรมที่่อเนื่อมาารุศรีอยุธยาอนปลาย ึ่พอะประมวลให้เห็นไ้ ันี้
ศิลปรรมในสมัยนี้พอที่ะแยไ้ ันี้
- สถาปัยรรม สิ่่อสร้าที่สำัในสมัยนี้ เ่น พระราวัเิม และ ำหนัเู๋่
- ิรรรม ไ้แ่ สมุภาพไรภูมิ เป็นภาพเียนที่ามและประี ปัุบันเ็บรัษาไว้ที่หอสมุแห่าิ
- ประิมารรม ที่สำัในสมัยนี้ือ พระแท่นบรรทม อพระเ้าาสิน ปัุบันเ็บรัษาไว้ที่วัอินทาราม ทำ้วยไม้ระาน 2 แผ่นประบัน มีลูรเป็นา และภายใ้ลูรโยรอบมีแผ่นาำหลัเป็นลายอพุาน พระแท่นเริวิปัสสนาัมมัาน เป็นพระแท่นสำหรับพระเ้าาสินทรประทับเริวิปัสสนาัมมัาน ประิษานอยู่ในวิหารเล็หน้าพระปรา์วัอรุราวราราม ทำ้วยไม้ระานแผ่นเียว ว้า 7 ฟุ ยาว 20 ฟุ ู้ลายรน้ำ อยู่ในพิพิธภั์สถานแห่าิ ปราว่ามีฝีมือพอใ้ และมีลายใบที่มีฝีมือล้ายัน
วรรรรม สมเ็พระเ้าาสินทรสนับสนุนวีเป็นอย่ามา เนื่อาพระอ์ทรเป็นวีเหมือนัน โยทรมีพระรานิพนธ์ที่สำัือ ลอนบทละรเรื่อรามเียร์ ในสมัยรุธนบุรีมีวีทีสำัหลายท่าน อาทิเ่น
- หลววิิ (หน) ท่านผู้นี้่อมาือ พระยาพระลั (หน) ในรัาลที่1 ในสมัยธนบุรีท่านแ่บทประพันธ์ 2 เรื่อ ือ ลิลิเพรมุ และ อิเหนาำันท์
- นายสวน (มหาเล็) มีผลานใน้านวรรรรมที่สำัือ โลยอพระเียริสมเ็พระเ้าาสิน ประพันธ์้วยโลสี่สุภาพ เนื้อเรื่อแฝว้วยวามรู้ทาประวัิศาสร์
- พระยามหานุภาพ ไ้เียน นิราศเมือวาุ้ เป็นารบรรยายสิ่่าๆ ที่ไ้พบเห็นเมื่อรั้ที่ท่านร่มเินทาับะทูไปเมือวาุ้
ารทำสรามับพม่าในสมัยรุธนบุรี มีันี้
- ศึพม่าที่บาุ้ ึ่อยู่ระหว่าัหวัสมุทรสรามับราบุรี ปลายปี พ.ศ. 2310
- ศึพม่าีเมือสวรรโล พ.ศ. 2313
- ศึพม่าีเมือพิัย (รั้ที่ 1) พ.ศ. 2315
- ศึพม่าีเมือพิัย (รั้ที่ 2) พ.ศ. 2316 ไ้เิวีรรรมพระยาพิัยาบหั
- ศึบาแ้ว พ.ศ. 2317
- ศึอะแวุ่นี้ พ.ศ. 2318 – 2319
- ศึพม่าีเมือเียใหม่ พ.ศ. 2319
าารที่อทัพพม่า้อพ่ายแพ้่ออทัพอพรเ้าาหลายรั้ ทำให้อทัพพม่า้อลารรุรานไทยล อย่าไร็ามะเห็นไ้ว่าใน่วเวลาเหล่านี้ วามสัมพันธ์ระหว่าไทยับพม่าะำเนินไปในรูปอารเป็นศัรู ารทำสรามแย่ิินแนไพร่พลและทรัพย์สมบัิันอยู่เสมอ
ารทำสรามับลาว
ในสมัยธนบุรีไทยไ้ทำศึยายอำนาไปยัลาว 2 รั้
1. ารีำปาศัิ์ พระยายารอเิัใับเ้าเมือนรราสีมา (โรา) ึิบ่อไทย ไ้ไปอึ้นับเ้าโอ (หรือเ้าโอ้) พระเ้าาสินึโปรให้พระยาัรี (ทอ้ว) ไปปราบ ับเ้าเมือนอรอประหารีวิ ทำให้เมือำปาศัิ์และินแนลาวอนล่าอยู่ใ้อำนาไทย ในพ.ศ. 2319 เมื่อเสร็สิ้นารีำปาศัิ์พระเ้าาสินทรสถาปนาพระยาัรี (ทอ้ว) เป็น “พระยามหาษัริย์ศึ พิลึมหึมา ทุนัราระอาเ นเรศราสุริยวศ์”
2. ารีเวียันทร์ พระวอเสนาบีอเ้าสิริบุสาร เิวิวาทับเ้าสิริบุสาร เ้ารอนรเวียันทร์ พระวอึหนีเ้ามาอยู่ที่ำบลอนมแ (ัหวัอุบลราธานี) อสวามิภัิ์่อสมเ็พระเ้าาสิน เ้าสิริบุสารไ้ส่อทัพมาปราบและับเ้าวอ่าเสีย สมเ็พระเ้าาสินโปรให้สมเ็เ้าพระยามหาษัริย์ศึ (ทอ้ว) และพระยาสุรสีห์ (บุมา) ไปปราบไ้สำเร็ อนะเส็ลับไ้อัเิ พระแ้วมร พร้อมทั้ พระบา มาไว้ที่ไทย้วย (่อมารัาลที่ 1 ไ้ืนพระบาให้ับลาว ส่วนพระแ้วมรไ้อัเิึ้นเป็นพระพุทธรูปประำรุรันโสินทร์ แล้วพระราทานว่า พุทธมีรัน์ปิมาร
ในารทำศึสรามและารปราบปรามเหุาร์่าๆ อพระเ้าาสินนั้น พระอ์ทรมีทหารเอที่่วยเหลือให้ารปราบปราม่าๆ สำเร็ลุล่ว้วยี นไ้รับนานนามว่า “ทหารเสือพระเ้าา” ือ พระราวรินทร์ (ทอ้ว) ึ่่อมาไ้พระราทานบรราศัิ์เป็น พระยาัรี (ทอ้ว) และพระยามหาษัริย์ศึ (ทอ้ว) อีท่านหนึ่ือ พระมหามนรี (บุมา) ึ่เป็นพระอนุาอพระราวรินทร์ (ทอ้ว) ่อมาไ้รับพระราทานบรราศัิ์เป็น พระยาสุรสีห์ (บุมา)
เหุาร์อนปลายอาาัรธนบุรี
ในปลายสมัยอสมเ็พระเ้าาสิน พระราพศาวารบับ่าๆ ไ้บันทึไว้ว่า สมเ็พระเ้าาสินทรมีพระสิฟั่นเฟื่อนไป เ้าพระทัยว่าบรรลุโสาบัน และบัับให้พระส์ราบไหว้พระอ์ ประอบับประานไ้รับวามเือร้อนาารทุริี่่มเหา้าราารที่แสวหาประโยน์ส่วนัว เป็นเหุให้เิารลาลั้นในรุธนบุรี ราษร่าทิ้บ้านเรือนหนีเ้าป่าเป็นอันมา
ะเียวัน็เิบึ้นในรุศรีอยุธยา สมเ็พระเ้าาสินทราบ่าวบ ึสั่ให้พระยาสรร์ ึ้นไปสอบสวน แ่พระยาสรร์ลับไปเ้า้าฝ่ายบ ยพวเ้าปล้นพระราวัที่รุธนบุรี ในเือนมีนาม พ.ศ. 2324 บัับให้สมเ็พระเ้าาสินออผนวและุมพระอ์ไว้ที่พระอุโบสถวัอรุราวราราม แล้วพระยาสรร์็ั้นเป็นผู้สำเร็ราารแผ่นินแทน
ส่วนสมเ็พระยามหาษัริย์ศึ (ทอ้ว) ำลัะยทัพไปีเมือเสียมรา เมื่อทราบ่าวว่าเิลาลในรุธนบุรี ึยทัพลับ ะนั้นเป็นเือนเมษายน พ.ศ. 2325 เมื่อมาถึรุธนบุรีพระอ์ไ้ประุม้าราาร ปราว่าที่ประุมลวามเห็นว่าให้สำเร็โทษพระเ้าาสิน โยารุม้วยผ้าแแล้วทุบ้วยท่อนันทร์
ในสมัยรัาลสมเ็พระเ้าาสิน พระอ์ทรรารำในารสู้รบ เพื่อรัษาและรวบรวมอาาเที่เยเป็นอรุศรีอยุธยาให้อยู่ ัที่มีารบันทึไว้ในหมายเหุวามำอท่านว่า
“เมื่อ้นแผ่นินเย็น้วยบารมี ุ่มฟื้นื่นผลนมีแท่น ปลายแผ่นินแสนร้อน รุมสุมราโนโ่นล้มถมแผ่นิน ้วยสิ้นพระบารมีแ่เพียนั้น”
ความคิดเห็น