ปกรณัมฟังก์ชั่น ข้อมูลมากมายเพื่อการแต่งนิยายครับผม

ลำดับตอนที่ #51 : ประเด็น ดาร์คแฟนตาซี : ทำความเข้าใจเกี่ยวกับประเภทของนิยายแฟนตาซี

ประเด็น ดาร์คแฟนตาซี ความมืดมิดที่เจิดจรัส

ตอนที่หนึ่ง ทำความเข้าใจเกี่ยวกับประเภทของนิยายแฟนตาซี

โดย Emperorsss

กล่าวถึงนวนิยายที่นิยมอย่างแพร่หลายมาหลายยุคหลายสมัย 
หากไม่เอ่ยถึงนิยายแนวแฟนตาซีที่เป็นเรื่องสมมติในทิศทางความเหนือธรรมชาติที่มนุษย์จะเข้าใจ 
หรือสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่ประกอบขึ้นด้วยจินตนาการ รวมไปถึงเรื่องราวของตำนาน 
คำกล่าวขานหรือเรื่องเล่าที่ส่งผ่านกันต่อมาหลายชั่วอายุคน

หากจะเข้าเรื่องดาร์คแฟนตาซี เราต้องเข้าใจก่อนว่าอะไรคือแฟนตาซี

อย่างที่กล่าวมาข้างต้น นั่นคือคำจำกัดความสั้นของคำว่าแฟนตาซี

แต่ถ้ามองในมุมมองของนิยาย เราสามารถแยกประเภทแฟนตาซีได้หลายประเภท 
ซึ่งผมขอยกข้อมูลการลำดับจากวิกิพีเดียและอธิบายคร่าวๆดังนี้

1 Alternate history

แฟนตาซีที่กล่าวย้อนไปถึงเรื่องราวของเวทย์มนตร์หรือสัตว์ประหลาดต่างๆ
ที่เป็นเอกลักษณ์สำคัญของแฟนตาซีทั่วไป
และมีลักษณะคล้ายคลึงกับนวนิยายไซไฟแนวย้อนเวลาอยู่หลายจุด 
แต่เนื้อหาจะเน้นไปที่การนำยุคสมัยในประวัติศาสตร์บางช่วง
มาแต่งเติมเพิ่มเรื่องเข้าไปให้แตกต่างจากประวัติศาสตร์ที่เรารู้จักกันตามหน้าหนังสือวิชาการต่างๆ

ซึ่งสิ่งของเครื่องใช้ ก็จำเป็นต้องถูกต้องตามยุคที่กล่าวถึง 
แต่อาจจะมีการสร้างสิ่งใหม่ๆให้กลมกลืนอย่างลงตัว 
 

2 Bangsian fantasy

เป็นนิยายแฟนตาซีที่กล่าวถึงองค์ประกอบในไตรโลก เช่น นรก สวรรค์ เอรีบัส

เอเดน ป่าวิญญาณ(ทางไปโลกของคนตาย) แดนสุขาวดี

เป็นนิยายที่กล่าวถึงการเดินทางหรือพาดพิงถึงสิ่งอันประกอบเป็นภพของความดี ความชั่ว 
หรือเขตแดนของวิญญาณ ซึ่งประเภทของนวนิยายตั้งตามชื่อของ  John Kendrick Bangs 

3 Comic fantasy

แฟนตาซีแยกย่อยและเรียกว่ามีกลิ่นของแฟนตาซีนิดหน่อย ส่
วนใหญ่จะเขียนเป็นคอมิกซ์ โดยเอาเนื้อเรื่องของแฟนตาซีที่เป็นนวนิยายหรือนิทาน 
มาแก้ไขให้เป็นไปในเชิงล้อเลียน เช่น Bored of the rings 
ที่เขียนโดยล้อเลียนนิยายมหากาพย์อย่าง The Lord of the Rings นั่นเอง 
หรือคอมิกซ์แฟนตาซีที่โด่งดังพอสมควร เรื่อง Discworld ที่เคยทำเป็นเกมคอมพิวเตอร์ด้วย

4 Contemporary fantasy

นิยายแฟนตาซีร่วมสมัยที่เกี่ยวข้องกับยุคสมัยต่างๆแต่เน้นมาทางยุคปัจจุบันหรือค่อนข้างใหม่กว่าแบบย้อนยุค 
เช่น Harry Potter ผมว่าอธิบายแค่นี้ หลายท่านอาจจะเข้าใจในทันที แต่ถ้าไม่ จะอธิบายคร่าวๆก็คือ 
การที่เกิดเรื่องราวเกินจริงหรือแฟนตาซี ในที่ๆร่วมสมัยกับเรา

เช่น อยู่ๆมีพ่อมดโผล่ออกมาที่ห้องนอนของเด็กชายคนหนึ่งที่อาศัยในลอนดอน (ปี คศ.2000) 
แล้วบอกว่าเขาได้รับเลือกให้เข้าไปใช้ชีวิตในโรงเรียนเวทย์มนตร์แห่งหนึ่ง

4.1 Urban fantasy

นิยายแฟนตาซีร่วมสมัย ที่เน้นมาทางเมืองหลวง การใช้เวทย์มนตร์ในเมืองศิวิไลย์และมีความทันสมัย 
มีไม่มากนักที่จะอ้างถึงเมืองในยุคปัจจุบันที่ไม่มีจริง

5 Dark fantasy

แฟนตาซีประเภทนี้เดี๋ยวขออธิบายอย่างละเอียดหลังจาก 
แยกประเภทแฟนตาซีหลักและเข้าประเด็นสำคัญ

6 Fairytale fantasy

นิยายแฟนตาซีแฟรี่เทล ตำนานเล่าขาน หรือนิทานปรัมปรา 
เป็นนิยายที่มีเนื้อหามาจากการเอาเนื้อเรื่องที่ถูกเล้าต่อๆสืบกันมานานนม 
หรือเป็นตำนานพื้นบ้าน เรื่องเล่าตำนานเก่า เล่ากันมาปากต่อปาก 
บางครั้งมีหลักฐานอ้างอิงไม่มากแต่มีความสมดุลในการเลือกใช้ตัวละครจากตำนานนั้นๆอย่างลงตัว

7 Heroic fantasy

นิยายแฟนตาซีวีรบุรุษ เป็นประเภทที่คล้ายคลึงกับประเภทมหากาพย์ 
แฟนตาซีเข้มข้นหรือประเภทดาบและเวทย์มนตร์ 
เป็นเรื่องราวการผจญภัยของวีรชนที่ถือของวิเศษต่างๆไว้มากมาย 
และเข้าทำภารกิจที่เกี่ยวข้องกับเรื่องราวมหัศจรรย์ต่างๆ

8 High fantasy

นิยายแฟนตาซีเข้มข้น หรือเรียกว่า มหากาพย์แฟนตาซี (Epic fantasy) 
เป็นเรื่องราวการต่อสู้สู้ธรรมและอธรรม มีมิติซับซ้อน บางครั้งคลุมเครือของสถานะทางจิตใจ 
มีลักษณะหลากหลายของความเห็นที่มองในเรื่องราวเรื่องเดียวกันในหลายทัศนคติ 
หรืออาจเล่นกับความรู้สึกของสื่อที่สร้างขึ้นด้วยการเพิ่มคุณลักษณะบางประการให้เด่นชัด 
เช่น ความดีคือมนุษย์และความชั่วคืออ็อค เช่นมหากาพย์ The Lord of the Rings 
ซึ่งมีความแตกต่างในเรื่องของการสร้างโลกหรือจักรวาลขึ้นมาใหม่ด้วยการนำสิ่งต่างๆ
มารวบรวมด้วยจินตนาการและปัจจัยทางเหตุผลหลายๆประการ

9 Historical fantasy

แฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ เป็นนิยายที่ให้ความสำคัญหลักๆคือ 
เนื้อเรื่องทางประวัติศาตร์และมิติของยุคสมัยนั้นๆ ที่ยังมีเรื่องเหนือธรรมชาติสอดแทรกอยู่

ถ้าหากให้กล่าวแล้วเข้าใจในทันที สามก๊ก คือนิยายที่ค่อนข้างใกล้เคียง 
เพราะเนื้อหาต่างๆในสามก๊กมีความสมจริงทางประวัติศาสตร์ 
ตรงตามพงศาวดารหลายส่วน แต่ก็ยังมีความเกินจริงสอดแทรกอยู่

9.1 Celtic Fantasy

เป็นประเภทแยกย่อยออกมาจากแฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ ซึ่งเซลติกแฟนตาซี 
จะเน้นเรื่องราวของยุคสมัยอารยธรรมยุคมืดของชาวเซลติกเป็นสำคัญ

9.2 Steampunk

เป็นประเภทแยกย่อยออกมาจากแฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ 
ซึ่งจะเป็นคาบเวลาในช่วงยุควิคตอเรี่ยนและเอ็ดวาเดี่ยน 
บางครั้งอาจนำเครื่องมือในยุคปัจจุบันไปแก้ไขให้เข้ากับยุคนั้นๆ 

เช่น กล่าวถึงเครื่องร่อนที่มีนักประดิษฐ์มันออกมาในยุคกลาง 
หรือรถจักรกลที่ไม่เหมือนรถในปัจจุบัน
และยังคงมีหลักเหตุผลให้จินตนาการตามไปได้ว่าเป็นสิ่งประดิษฐ์ในยุคนั้นๆ

9.3 Wuxia

เป็นประเภทแยกย่อยออกมาจากแฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ ซึ่งจากชื่อ 
แน่นอนมันคือนิยายกำลังภายใน หรือค่อนข้างมีกังฟูหรือจอมยุทธ์เข้ามาเกี่ยวข้อง 
โดยอาจจะเป็นเรื่องราวของวีรชน หรือขุนศึกผู้ทรงธรรม เป็นแบบอย่างของจอมยุทธ์ฝ่ายธรรมะ 
หรือนิยายกำลังภายในต่างๆนั่นเอง เช่นเรื่อง Crouching Tiger, Hidden Dragon

9.4 Medieval fantasy

เป็นประเภทแยกย่อยออกมาจากแฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ 
แต่แตกต่างที่ความสมจริงอาจมีข้อมูลที่จะจับต้นชนปลายน้อยกว่ายุคอื่นๆเพราะเป็นยุคกลาง 
สมัยโบร่ำโบราณ ที่ยอมรับในเรื่อง มังกร เอลฟ์ ออร์ค ดวาร์ฟ 
เวทย์มนตร์ พ่อมด นักเวทย์ อย่างแพร่หลาย เป็นอีกหนึ่งประเภทที่เป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย

9.5 Prehistoric fantasy

เป็นประเภทแยกย่อยออกมาจากแฟนตาซีอิงประวัติศาสตร์ ย้อนลงไปถึงยุคก่อนประวัติศาสตร์ 
หรืออาจจะเป็นยุคหิน แฟนตาซีที่สู้รบกับไดโนเสาร์ มังกรโบราณ หรือสัตว์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ต่างๆ 
และพลังเหนือธรรมชาติตามแบบฉบับแฟนตาซีประเภทอื่นๆ

10 Juvenile fantasy

แฟนตาซีสำหรับเยาวชน เนื้อหาไม่รุนแรงมากเกินไปหรืออาจมีคติสอนใจสอดแทรกอยู่ในเนื้อหา 
มีหัวหอกที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายเช่น Harry Potter , The Chronicles of Narnia  
, The Wonderful Wizard of Oz

11 Low fantasy

นิยายแฟนตาซีเจือจางหรือติดกลิ่นแฟนตาซีอยู่บ้าง 
เนื้อหาไม่ได้เน้นที่เวทย์มนตร์หรือความหัศจรรย์ของสิ่งเหนือธรรมชาติต่างๆ แต่เป็นการอ้างถึง 
มีส่วนเกี่ยวข้องแต่ยังคงดำเนินในเรื่องของความเป็นจริง โลกแห่งความจริง 
อาจเป็นเรื่องของความเชื่อที่ทั้งเรื่องอาจกล่าวถึงจริง แต่อาจไม่ได้เกี่ยวข้องกับเนื้อหาหลัก

เช่น การตามล่าหาเพชรต้องสาปโบราณของฟาโรห์ที่ถูกขโมยไป 
ซึ่งโทนเรื่องเป็นนิยายแนวสืบสวน แต่ก็มีการอ้างถึงความวิเศษของเพชร
หรืออธิบายเนื้อหาให้เกิดมิติในเรื่องราวที่ต่างกันออกไป

12 Fantasy of manners

แฟนตาซีแมนเนอร์ หรือ แฟนตาซีที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์เสียเป็นส่วนใหญ่ 
ค่อนข้างอิงเรื่องจักรๆวงศ์ คณะสงฆ์หรือฐานันดรชั้นสูง เป็นแนวที่ไม่นิยมเอาสัตว์ประหลาด
หรือเผ่าพันธ์เอลฟ์ ออร์ค ก็อบบินมาเกี่ยวข้อง

12.1 Mythic fiction

แฟนตาซีที่เกี่ยวข้องกับสัมพันธภาพของมนุษย์ ที่เนื้อหาเกี่ยวกับการรบของอาณาจักร 
ตำนานเรื่องเล่าที่เกี่ยวกับวีรกรรมของมนุษย์ที่น่ามหัศจรรย์ ตำนานผู้กล้าประจำท้องถิ่น 
ซึ่งเนื้อหาในบางครั้งค่อนข้างอิงงานทางด้านวรรณคดีหรืออักษรศาสตร์

13 Romantic fantasy

แฟนตาซีที่เกี่ยวข้องกับสัมพันธภาพของตัวหลักในรูปแบบโรแมนติค 
ความรักระหว่างบุคคลในท้องเรื่องที่เกี่ยวข้องกันโดยเฉพาะเรื่องรักๆใคร่ๆ

เช่น เจ้าหญิงผู้หลงรักโจรหนุ่มรูปงามที่เป็นเจ้าชายปลอมตัวมา 
มีการใช้เวทย์มนตร์บ้างเล็กน้อย และยังคงมีกลิ่นอายของแฟนตาซีอยู่ในเนื้อหาหลัก

14 Science fantasy

แฟนตาซี ไซไฟ หลายครั้งถูกเข้าใจว่าเป็นเรื่องของวิทยาศาสตร์มีหลักเหตุผลเป็นสำคัญ 
หรือเน้นอะไรที่น่าจะเป็นไปได้มากกว่าเวทย์มนตร์โบราณ แต่ตามนิยามที่น่าสนใจ 
ให้แนวคิดว่า จงดู Star wars เป็นตัวอย่าง

กล่าวคือ นิยายประเภทนี้มีการเอาสภาพแวดล้อมของโลกต่างดาว 
ดวงดาวในจักรวาลที่มีเทคโนโลยีสูง มีดาบเลเซอร์ ปืนเลเซอร์ การท่องผจญภัยในอวกาศ 
แต่กลับมีอะไรที่คล้ายคลึงโลกยุคกลาง เช่น อัศวิน(เจได) จักรวรรดินิยม นักเวทย์แห่งความมืด 
เจ้าหญิงต่างดาว ทาสอวกาศ หรือแม้แต่เวทย์มนตร์ที่เรียกใหม่ว่า ฟอร์ซ 
และการเล่นคำที่ทำให้นึกถึงนิทานปรัมปราอย่าง กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว 
ในอวกาศที่อยู่ห่างไกลแสนไกล ... A long time ago in a galaxy far, far away.

นิยายที่อยู่ในประเภทนี้ เช่น  Star Wars ,The Dune  ,Stephen King's Dark Tower Series

14.1 Sword and Planet

แฟนตาซี ไซไฟ ประเภทดวงดาวที่ยังใช้ดาบควบคู่กับเทคโนโลยีล้ำยุค 
และการล่าอาณานิคมดวงดาว หรือการปกครองดาวอันไกลโพ้น

14.2 Dying Earth fiction

แฟนตาซี ไซไฟ ประเภทโลกาวินาศ จริงๆประเภทนี้ถูกจัดอยู่ในหมวดไซไฟ 
แต่บางเรื่องก็ผูกกับความเชื่อโบราณ เวทย์มนตร์ที่ควบขนานมากับเทคโนโลยีล้ำยุค 

เช่น การพยากรณ์จุดจบโลกว่าจะมีมังกรเพลิงมาทำลายโลกตามคัมภีร์โบราณ 
ซึ่งกลับกลายเป็นสัตว์ร้ายที่มาจากอวกาศ และคนบนโลกต้องใช้อาวุธทันสมัยเข้าต่อสู้กับมัน

15 Superhero fantasy

นิยายหรือคอมิกที่กล่าวถึงพวกยอดมนุษย์ไฮเทคที่ใช้เวทย์มนตร์แบบนักเวทย์โบราณ 
หรือมีบุลคลิกคล้ายคลึงยุคกลางหรือยุคที่ยังใช้เมย์มนตร์ต่อสู้กันอยู่

ถ้าให้นึกแล้วพอเข้าใจเช่น Thor ของ Marvel comic ฮีโร่ที่มีลักษณะคล้ายเทพเจ้าธอร์ของไวกิ้ง 
หรือ The Crow ภาค City of Lost Angel ที่กล่าวถึงฮีโร่ที่ได้พลังเวทย์มนตร์จากอีกา 
คล้ายเวทย์มนตร์ของเนโครแมนเซอร์

16 Sword and sorcery (S&S)

นิยายประเภทดาบและเวทย์มนตร์ เป็นนิยายที่มีลักษณะเด่นคือการต่อสู้ที่ทรงไว้ด้วยความยุติธรรม 
โดยเน้นไปที่ตัวบุคคล ความกว้างของบทบาทที่เกี่ยวกับความเป็นความตายของโลก
ไม่มากเท่าพวกมหากาพย์ High fantasy ที่สู้กันแบบเด็ดขาดล้างโลก 
แต่ Sword and sorcery อาจเป็นการพูดถึงกลุ่มคนหรือเรื่องของดินแดนที่ยังมีเรื่องของรัก โลภ โกรธ หลง 
เข้ามาเกี่ยวข้อง เป็นแฟนตาซีที่อิงไปถึงยุคที่มีการใช้ดาบและเวทย์มนตร์

เรื่องที่กล่าวถึงและมีผู้นิยมอยู่มากคือ Conan the Barbarian 
หรือ Dungeons & Dragons ก็นับเป็น Sword and sorcery ได้เช่นกัน

เป็นอันจบกระบวนแบ่งนิยายแฟนตาซีเป็นประเภทต่างๆ 
ตอนต่อไปเป็นการอธิบายเกี่ยวกับ ดาร์คแฟนตาซีและทิศทางของดาร์คแฟนตาซีครับ

ข้อมูลอ้างอิงหลักจาก : http://en.wikipedia.org/wiki/Fantasy_subgenres